فیزیوتراپی برای افراد دچار آسیب نخاعی پاراپلژی : شناخت اهداف و روش تمرینات

فیزیوتراپی نقش اساسی در توانبخشی  افراد دچار آسیب نخاعی دارد. هر آسیب نخاعی منحصر به فرد است، بنابراین برنامه فیزیوتراپی هر شخص، باید توسط یک فیزیوتراپیست، بطور اختصاصی ارائه تا به بهبود بهینه او کمک کند. این برنامه معمولا” شامل ایجاد اهداف خاص متناسب با نیازهای بیمار و مداخلاتی است که مستقیماً جهت دستیابی به اهداف مورد نظر ارائه می شود.

فیزیوتراپی، به افراد مبتلا به پاراپلژی ( آسیب نخاعی سینه ای و کمری ) کمک می‌کند تا بتوانند حرکات خود را از طریق تمرین‌های مکرر و مخصوص بهبود بخشند. این تمرینات برای افزایش دامنه حرکتی، تقویت عضلات و بهبود عملکرد کلی بدن طراحی شده اند.

برای کمک به درک اهمیت فیزیوتراپی برای توانبخشی افراد دچار پاراپلژی، دراین مقاله بهبود آسیب نخاعی و فرآیندهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.

اهداف فیزیوتراپی برای افراد پاراپلژی

فیزیوتراپی برای افراد پاراپلژی، در وهله اول، بر بهبود تحرک پایین تنه از طریق تمرینات تکراری و خاص،  تمرکز دارد. تمرینات می تواند توسط افراد مبتلا به پاراپلژی و بدون توجه به سطح یا شدت آسیب انجام شود.

بهبود آسیب نخاعی به شدت ، به وضعیت نوروپلاستیسیته، یعنی توانایی سیستم عصبی برای انتقال مجدد پیامها و ایجاد اتصالات جدید، بستگی دارد. لذا با انجام تمرینات مداوم حرکات ضعیف شده، نخاع نیاز به آن عملکرد را درک می کند و با ایجاد راههای مجدد و تقویت مسیرهای عصبی خود، سازگار می شود. با گذشت زمان ، فیزیوتراپی می تواند عملکردهای حرکتی را بهبود بخشیده و استقلال فرد را برای انجام فعالیت های روزانه افزایش دهد.

بطورکلی سه عامل مهم بر روی نوروپلاستیسیتی تاثیر می گذارد:

• شدت تمرینات: شامل تعداد تکرارهایی است که انجام می دهید، مدت زمانی که تمرین می کنید و اینکه چقدر خودتان را به چالش می کشید. هر چه شدت بیشتر باشد، نتیجه بهبودی، بیشتر خواهد بود. با این حال ، نکته مهم این است که بین جلسات تمرینی، زمان ریکاوری کافی در نظر گرفته شود.
• ویژگی و کیفیت تمرینات: موضوعی خیلی ضروری است، چراکه آموزش یک عملکرد، لزوماً به عملکردهای دیگر منتقل نمی شود. هر حرکتی، مجموعه متفاوتی از مسیرهای عصبی را در نخاع ایجاد می کند. این بدان معناست که علاوه بر تمرین حرکات بزرگ‌تر، تمرین حرکات کوچک‌تر و حرکات لازم مختص یک وظیفه نیز برای کسب مهارت‌های فردی مهم است.
• زمان بندی: ضروری است، چراکه بیشترین بهبودی ها، معمولاً در شش ماه اول پس از آسیب نخاعی اتفاق می افتد. طناب نخاعی به طور موقت حالت انعطاف پذیری بالایی را تجربه می کند، که یادگیری مجدد عملکردها در طول این زمان آسان تر می باشد. با این حال، درک این نکته مهم است که نخاع همیشه دارای  نوروپلاستیسیته است و بهبودی، حتی سال‌ها پس از آسیب نخاعی امکان پذیر است.

در فیزیوتراپی برای افراد پاراپلژی، این سه عامل برای ارتقای توانبخشی بهینه پس از آسیب نخاعی در نظر گرفته می شود. انجام تمرین مداوم، تغییرات عصبی انطباقی را در نخاع تحریک می کند و باعث بهبود عملکردها می شود.

از آنجایی که ما در مورد روش اصلی فیزیوتراپی برای پاراپلژی صحبت کرده‌ایم،  اکنون انواع مختلفی از تمرین‌هایی که می توانند در برنامه فیزیوتراپی گنجانده شوند،  را مرور می‌کنیم.

تمرینات فیزیوتراپی برای افراد پاراپلژی

در طول جلسات فیزیوتراپی، متخصصین فیزیوتراپی، توانایی های عملکردی شما را ارزیابی می کنند، و یک برنامه شخصی را تهیه می کنند و شما را از طریق تمرینات مور نظر، برای به حداکثر رساندن توانایی تحرک بدن راهنمایی می کنند. بسته به شدت آسیب نخاعی، فیزیوتراپی برای بهبودی پاراپلژی شامل انواع مختلفی از تمرینات است. از آنجایی که هر فرد مبتلا به پاراپلژی ، نیازها و توانایی های عملکردی منحصر به فردی دارد، هر برنامه فیزیوتراپی نیز باید منحصر به فرد باشد.

به عنوان مثال، برای کسی که کنترل حرکتی در پاهای خود ندارد، عملی نیست که فوراً حرکات گام برداری را تمرین کند. بنابراین قبل از اینکه این تمرین انجام شود، درمانهای فیزیوتراپی بر حرکات و اهداف کوچکتر تمرکز می کند تا عملکرد و استقلال را به حداکثر برساند. این تمرکز اولیه ممکن است شامل حرکت روی تخت، تعادل در نشستن و انعطاف پذیری در شروع فیزیوتراپی باشد. سپس، با پیشرفت بیمار، درمانها نیزکاملتر شده و تمرکز بر مهارت‌های پیشرفته‌تری همچون مانند جابه‌جایی در خوردو و در صورت لزوم گام برداری شروع می شود.

فیزیوتراپی برای افراد مبتلا به پاراپلژی شامل انواع مختلفی از تمرینات است، تا به تمام جنبه های توانبخشی آسیب نخاعی رسیدگی شود. در زیر، در مورد اینکه چگونه انواع مختلف ورزش می‌تواند به افراد مبتلا به پاراپلژی کمک کند تا تحرک خود را بهبود بخشند، بحث خواهیم کرد.

تمرینات کششی

بسیاری از افراد مبتلا به پاراپلژی، انقباضات غیرارادی عضلانی به نام اسپاستیسیتی را تجربه می کنند. اسپاستیسیتی به دلیل اختلال در ارتباط بین مغز و ماهیچه‌ها رخ می‌دهد که باعث ارسال نادرست پیامها یا اسپاسم گروه‌های عضلانی آسیب‌دیده می‌شود. کشش پاها می تواند به بلندتر شدن عضلات اسپاستیک و به حداقل رساندن دردهای ناشی از فشار اضافی روی مفاصل کمک کند.

اثرات کشش می تواند ساعت ها ادامه داشته باشد و به جلوگیری از آسیب در حین ورزشهای شدیدتر کمک کند. عضلاتی که به خوبی کشیده می شوند، می توانند فشار بیشتری را تحمل کنند و به دامنه حرکتی کامل دست پیدا کنند، در نتیجه انجام تمرینات فعالانه ( بدون کمک دستگاه یا شخص دیگر ) را آسان تر می کند. علاوه بر این، اجرای مکررکشش می تواند به کاهش خطر ابتلا به عوارض بیشتر ناشی از پاراپلژی، مانند انقباضات عضلانی کمک کند.

تمرینات دامنه حرکتی غیرفعالانه ( با کمک دیگران یا دستگاه انجام می شود )

افراد مبتلا به پاراپلژی، حتی اگر کنترل حرکتی در پاهای خود نداشته باشند، می توانند از فیزیوتراپی بهره مند شوند. فیزیوتراپی برای مبتلایان به پاراپلژی شدید معمولاً شامل تمرینات دامنه حرکتی غیرفعلانه است.

در حین انجام حرکات غیرفعالانه، شخص دیگری می تواند اندام فلج بیمار را برای او حرکت دهد. با این حال، اکثر افراد مبتلا به پاراپلژی می توانند از دستهای خود برای حرکت دادن پاهای خود در دامنه حرکتی استفاده کنند. انجام تمرینات غیرفعال دامنه حرکتی به جلوگیری از سفتی مفاصل، تقویت گردش خون و تحریک نخاع کمک می کند.

تمرینات قدرتی

به دلیل محدودیت کنترل حرکتی در پاها، بسیاری از افراد مبتلا به پاراپلژی ، فعالیت بدنی کمتری دارند. عدم تحرک و عدم کاهش تحمل وزن بدن ، پس از آسیب نخاعی می تواند باعث کوچک شدن وتحلیل عضلات شود که به آن ” آتروفی ” می گویند. افراد مبتلا به آتروفی عضلانی، بیشتر از افراد عادی، مستعد : افتادن، شکستگی، گردش خون ضعیف و کاهش سرعت متابولیسم هستند.

تمرینات قدرتی، بخش ضروری فیزیوتراپی برای افراددچار پاراپلژی محسوب می شود، چراکه این تمرینات به حفظ توده عضلانی و بهبود عملکرد آنها کمک قابل توجهی می کند. علاوه بر این، تمرینات قدرتی را می توان با تحریک الکتریکی همراه نمود تا به درگیری عضلات و ایجاد مسیرهای حرکتی جدید کمک کند.

اجرای مداوم ومکرر تمرینات قدرتی، یکی از بهترین راه‌ها برای بهبود تحرک عملکردی پس از آسیب نخاعی است. این فعالیتها نه تنها بر تقویت پایین تنه تمرکز دارد، بلکه فعال کردن قسمت مرکزی و بالاتنه رانیز شامل می شود. این گروههای عضلانی همگی برای بهبودی افراد مبتلا به پاراپلژی حیاتی هستند.

انجام تمرینات تقویتی در فیزیوتراپی و در خانه ، به فرد این امکان را می دهد که بر مشکلات عملکردی خود غلبه کرده و عملکرد فعالیت های روزانه را بهبود بخشد. علاوه بر این، انجام تمرینات تقویتی کوچکتر برای عضلات یا فعالیتهای روزمره، اجرای کارهای بزرگتری مانند انتقال و گام برداری را بهبود می بخشد.

آموزش راه رفتن ( گام برداری )

تمرین راه رفتن ، نوعی فیزیوتراپی است که بر یادگیری راه رفتن مجدد پس از پاراپلژی تمرکز دارد. اغلب در این فعالیت، از وسایل پشتیبانی مانند میله های موازی، واکرها و تجهیزات تحمل وزن استفاده می شود. تمرین راه رفتن، نه تنها بر ایجاد هماهنگی و قدرت پاها تمرکز دارد، بلکه بر ایجاد تعادل و ثبات از طریق مرکز بدن نیز تکیه دارد. به عنوان مثال ، با اجرای این تمرینات، فرد یاد خواهد گرفت که چگونه بایستید و وزن خود را بدون از دست دادن ثبات خود از یک سمت به سمت دیگر منتقل نماید، که این کار، اجزاء ضروری برای راه رفتن محسوب می شود.

به طور کلی، تمرین راه رفتن، بر بهبود فرم و ایمنی بدن در هنگام حرکت عمودی تمرکز دارد. برای انجام این کار، افراد ممکن است از یک مهار ،  برای حمایت از وزن بدن، در حین استفاده از تردمیل استفاده کنند.

علاوه بر این، فیزیوتراپی در آب می‌تواند گزینه عالی دیگری، برای تمرین راه رفتن برای افراد مبتلا به پاراپلژی باشد. انجام پیاده روی و سایر تمرینات تقویتی در استخر باعث شناوری و افزایش پشتیبانی می شود و در عین حال در برابر مقاومت آب کار می کند.

همانطور که بیماران فرم بدن خود را بهبود می بخشند و قدرت بیشتری در پاها ایجاد می کنند، به تدریج می توانند وزن بیشتری را از طریق باسن، زانو و مچ پا تحمل کنند. این افزایش استحکام و پایداری، امکان استقلال بیشتر با تحرک را، حتی اگر تجهیزات کمکی مورد نیاز باشد، فراهم می کند.

احتمال بازیابی توانایی راه رفتن پس از آسیب نخاعی تا حد زیادی ، به کامل یا ناکامل بودن آسیب، بستگی دارد. به عنوان مثال ، افراد مبتلا به پاراپلژی که آسیب نخاعی ناکامل دارند، تقریباً تا حدود ۸۰ درصد احتمال دارد که برخی از توانایی راه رفتن را از طریق توانبخشی به دست آورند. با این حال ، این عدد برای افرادی که صدمات شدیدتر یا کامل‌تری دارند، به طور قابل توجهی کمتر است.

چه مدت زمانی برای شرکت در برنامه های فیزیوتراپی برای افراد پاراپلژی نیاز است ؟

هر آسیب نخاعی منحصر به فرد است و زمان بهبودی پاراپلژی برای هر فرد متفاوت است . همانطور که قبلا ذکر شد، شدت، ویژگی و زمان، نقش مهمی در روند بهبودی آنان ایفا می کنند.

افراد باید مایل باشند که برای بهبودی خود تلاش کنند. چیزی که بسیاری از مردم متوجه نمی شوند این است که معمولاً ، اجرای تمرینات در یک جلسه فیزیوتراپی ، برای ایجاد بهبودی های اساسی و پایدار عملکردها، کافی نیستند. ممکن است هزاران بار تکرار تمرینات جهت ایجاد تغییرات عصبی در نخاع مورد نیاز باشد . این موضوع بدان معناست که تمرین در خانه بین جلسات فیزیوتراپی نیز ضروری است.

دستگاه های توانبخشی عصبی می توانند به افراد مبتلا به آسیب نخاعی انگیزه دهند تا آنان با تمرینات فیزیوتراپی در خانه سازگار شوند. به عنوان مثال، یک سیستم درمان خانگی به نام  FitMi  به هدف قرار دادن تمام بدن کمک می کند و فرد را به انجام صدها بار تکرار تشویق می کند. به طور کلی، افرادی که به طورجدی به دنبال توانبخشی هستند، سریعتر بهبود می یابند و در نهایت به فیزیوتراپی کمتری نیاز خواهند داشت. لذا، اغلب، سرمایه گذاری در ابزارهای فیزیوتراپی این ارزش را دارد که به ایجاد انگیزه یک برنامه ثابت کمک می کند.

همچنین درک این نکته مهم است که بازیابی وبهبودی، بصورت خطی نیست. نخاع هرگز از نوروپلاستیسیته خارج نمی شود و افراد می توانند سال ها پس از آسیب خود بهبود پیدا کنند. حتی اگر احساس شود  پس از دوره‌هایی هیچ پیشرفت قابل‌توجهی در آنها مشاهده نشده باشد .

اهمیت فیزیوتراپی برای بهبودی افراد مبتلا به پاراپلژی

فیزیوتراپی، بهبودی کامل بعد افراد مبتلا به آسیب نخاعی پاراپلژی را تضمین نمی کند، اما به تحریک مسیرهای عصبی موجود در نخاع و در نتیجه بهبود عملکردهای حرکتی کمک می کند. انجام تمرینات مکرر و مخصوص، برای ارتقاء انعطاف پذیری عصبی نخاع ضروری است و فیزیوتراپی افراد از طریق تمریناتی که می توانند انجام دهند، کمک شایانی خواهد کرد. علاوه بر این، شرکت در فیزیوتراپی می تواند در به حداقل رساندن خطرات حاصل از عوارض آسیب نخاعی مانند سفتی، آتروفی عضلانی و گردش خون ضعیف کمکی قابل توجه نماید.

امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد تا به اهمیت فیزیوتراپی برای بهبودی افراد پاراپلژی پی برده باشید. افراد مبتلا به پاراپلژی  با ثبات و پشتکار، و گذشت زمان می توانند فعالیتها و عملکرد روزانه خود را بهبود بخشند تا استقلال خود را دوباره به دست آورده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.