مدیریت تنفس دیافراگمی پس از آسیب نخاعی

هوای غنی از اکسیژن از طریق بینی و دهان وارد نای می شود. سپس وارد نایژه ها و بعد از آن به ریه ها می رود. ریه ها حاوی میلیون ها کیسه کوچک بنام  کیسه های هوایی (آلو ولار ) هستند. اکسیژن از طریق این کیسه های هوایی وارد جریان خون شده و از آنجا به کل بدن منتقل می شود و بدین صورت اکسیژن مورد نیاز کل بدن تامین می گردد. همچنین در کیسه های هوایی دی اکسید کربن از خون جدا شده و از بدن دفع می شود.

 نفس کشیدن عملی ارادی است که توسط مرکزی واقع در مغز کنترل می شود. هنگام تنفس، پیام های مغز به نخاع و سپس به عضلات تنفسی منتقل می شوند تا هوا به داخل و خارج بدن منتقل شود. عضله اصلی برای ورود هوا به ریه ها، دیافراگم است. عضلات شکم و بین دنده ای نیز از اصلی ترین عضلاتی هستند که وظیفه بیرون آوردن هوا را با نیرویی مانند هنگام سرفه و عطسه به عهده دارند .

پس از آسیب نخاعی جریان انتقال پیام بین مغز وعضلات تنفسی مختل می شود ، بنابراین تنفس تحت تأثیر آسیب قرار می گیرد و مشکلات مختلفی بوجود می آید. در حقیقت یکی از مهمترین دلایل مرگ در افراد مبتلا به ضایعه نخاعی، عدم تأمین اکسیژن کافی و به دلیل عوارض مختلفی است که پس از آن به دلیل ضعف تنفس ایجاد می شود.

اثرات آسیب نخاعی بر تنفس دیافراگمی

اینکه چه مقدار تنفس دیافراگمی پس از آسیب نخاعی تحت تاثیرقرارمی گیرد بستگی به سطح آسیب دارد.

در آسیبهای بالای ۳C  ، اکثر عضلات تنفسی فلج می شوند و دیگر فرد نمی تواند به تنهایی نفس بکشد. این گونه افراد تتراپلژِی وابسته به دستگاه کمک تنفسی ( ونتیلاتور) هستند.

در آسیبهای ایجاد شده در نخاع سطوح ۳C  تا  ۸C  ، دیافراگم تا حدی کار می کند و برای تنفس نیازی به ونتیلاتور نیست. اما سرفه و عطسه های مصدوم خیلی ضعیف است.

در آسیبهای نخاعی بین سطوح   ۱  T6 –  T دیافراگم به خوبی کار می کند. عضلات بین دنده ای و شکمی ضعیف هستند و به همین دلیل ، سرفه یا عطسه ضعیف است.

در آسیبهای نخاعی بین سطوح   ۶ T12 – T دیافراگم و عضلات بین دنده ای به خوبی کار می کنند. اما عضلات شکم ضعیف هستند از این رو  سرفه و عطسه ها آنها  ضعیف انجام می شود.

در ضایعات سطوح L1    به پائین ، همه عضلات تنفسی به خوبی کار می کنند.

مشکلات تنفس دیافراگمی پس از آسیب نخاعی

مشکلات تنفسی بیشتر در آسیبهای نخاعی گردنی و آسیبهای بالای قفسه سینه دیده می شوند. از آنجا که افرادی که چنین صدمه ای دارند  : نمی توانند نفس عمیق کشیده و سرفه یا عطسه کنند و قادر به تخلیه ترشحات به خارج از ریه های خود نیستند، بنابراین مشکلات تنفسی مختلفی برای آنها بوجود می آید که برخی از آنها به همراه روش مدیریت مربوطه در زیر ذکر شده است :

احتقان

احتقان یک مشکل بزرگ در تنفسی دیافراگمی است، به خصوص برای افراد تتراپلژی و پاراپلژی های سطوح بالا ، چراکه این افراد نمی توانند با سرفه های شدید ترشحات را از ریه های خود خارج کنند. این موضوع می تواند منجر به مشکلات مختلف دیگری مانند سرماخوردگی، ذات الریه، برونشیت و آسیب ریوی شود. اگر احساس می کنید احتقان دارید، نوشیدن مقدار زیادی آب و چرخش مکرر روی تخت ، می تواند به خروج ترشح از بدن کمک کند. از سرفه های کمکی یا تخلیه از طریق وضعیت بدن استفاده کنید. ازمصرف نوشیدنی های الکلی و استعمال دخانیات خودداری کنید، چراکه آنها باعث افزایش تولید خلط می شوند.

پنومونی یا ذات الریه

ذات الریه، مشکلی بسیار جدی بعد از آسیب نخاعی خصوصاً برای افراد تتراپلژِی است. این مشکل یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در افراد آسیب نخاعی محسوب می شود. علت آن التهاب شدید ریه ها است که توسط میکروب ها یا ویروس ایجاد می شود. به هر قیمتی که شده باید از پنومونی جلوگیری شود . در این رابطه ، اولین کاری که  باید انجام داد این است که حرکت داشته باشید. به حرکت خود روی تخت ادامه دهید.  به روی ویلچر منتقل شده و زندگی پرتحرک و فعالی داشته باشید و آب فراوان بنوشید. به این ترتیب مخاط نرم می شود، و  دیگر به دیواره ریه ها نمی چسبد، در نتیجه خارج شدن آن از ریه ها آسان تر خواهد شد. به محض احساس علائم ذات الریه مانند افزایش احتقان، تب و رنگ پریدگی پوست با پزشک خود تماس بگیرید.

آمبولی ریوی

آمبولی دومین علت بزرگ مرگ و میر در افراد آسیب نخاعی است که بخصوص در سالهای اول آسیب دیدگی رخ می دهد. علت آن انسداد رگهای خونی در ریه ها به دلیل لخته شدن خون است که بیشتر در افراد با آسیب گردنی سطوح C1  تا ۴C  و  بالاتر دیده می شود.

سرفه های کمکی

برای جلوگیری از مشکلات تنفسی، تخلیه ترشحات از بدن با انجام سرفه های شدید بسیار مهم است. ازآنجا که در افراد مبتلا به کوادری پلژی و پاراپلژی با سطوح بالاتر، امکان انجام سرفه شدید به دلیل فلج عضلات شکم و بین دنده ای دشوار است ، بنابراین آنها می توانند از یکسری تکنیکهای کمکی برای سرفه کردن استفاده کنند. در این روش فرد دیگری دستها را روی شکم تان گذاشته و با یک فشار مناسب به سرفه کردن شما کمک می کند.  این کاربه خارج شدن ترشحات از ریه کمک می کند.

تخلیه وضعیتی

در افراد تترا پلژی که قادر به سرفه شدید نیستند، تخلیه وضعیتی می تواند برای خارج شدن ترشحات از ریه ها بسیار مفید باشد.  در این روش به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه وضعیت بدن از سر تا پائین پاها طوری تنظیم می شود که طی آن جاذبه به بیرون کشیدن ترشحات از ریه ها کمک خواهد کرد.

اسپیرومتر

این دستگاه، وسیله ای برای تمرین تنفسی است که در واقع جهت تقویت عضلات قفسه سینه موثردر تنفس استفاده می شود. این وسیله می تواند برای افرادی که از ضایعه نخاعی رنج می برند، مفید باشد.