۳ عملکرد مهم نخاع که بایداز آن اگاه باشید !!!
بیشتر مردم ، این آگاهی را دارند که بطور کلی نخاع یک سیستم ارتباطی است که باعث می شود مغز با بقیه بدن ارتباط برقرار کند . اما افراد زیادی هستند که با رمز و راز های ستون فقرات آشنایی چندانی ندارند . عده ای نمی دانند که ساختار نخاع در واقع تنها یک ” طناب ” نیست ؛ بلکه مجموعه ای با ساختاری پیچیده را تشکیل می دهد . این ساختار متشکل از ۳۱ عصب نخاعی مجزا است که از پایه مغز شروع شده و از طریق کانال مهره های ستون فقرات که از ۳۳ استخوان در امتداد پشت تشکیل شده ، عبور کرده و با اندامهای مختلف بدن ارتباط برقرارمی کنند .
در حالی که دانستن بعضی از جنبه های آناتومی نخاعی مفید است ، اما لازم است که چیزهای بیشتری درک شود – به ویژه هنگامی که شما از آسیب نخاعی ( SCI) رنج می برید و می خواهید درک بیشتری از بدن خود داشته باشید . اینکه نخاع چه کار می کند ؟ هر کدام از اعصاب ستون فقرات چه کاری انجام می دهند یا در چه کنترلی نقش دارند ؟ چرا برخی از آسیبهای نخاعی نسبت به بعضی دیگر ، تاثیر قابل توجه تری بر استقلال فردی و تحرک شخص دارند ؟ .
در این مقاله چند موضوع مهم و کلیدی در مورد نخاع و ساختار آن اشاره شده که آگاهی از آنها برای هر کسی می تواند اهمیت زیادی داشته باشد .
- ساختار طناب نخاعی ، اعصا ب و محیط آن
شناخت عملکرد و ساختار نخاع
طناب نخاعی به پنج بخش اصلی تقسیم می شود ( که از بالا به پایین فهرست می شوند ) . هر بخش شامل تعداد مختلفی اعصاب نخاعی است که مسئول انتقال پیامهای حسی ، حرکتی و پیامهای خودکار بین مغز و بدن به شکل جریانهای الکتریکی هستند . هر یک از سطوح مختلف اعصاب ، کنترل انواع مختلفی از عملکرد ها را به عهده دارند . این پنج بخش عبارتند از :
- گردنی (ناحیه گردن ) – این بخش شامل ۸ عصب طناب نخاعی در ناحیه گردن است و کنترل حرکات سر و گردن ، ماهیچه های دست و مچ دست ، ماهیچه های دو سر بازو ، دلتوئیدها و عملکرد دیافراگم را ( که در کنترل تنفس نقش دارد( کنترل می کنند .
- سینه ای ( ناحیه قفسه سینه / قسمتهای بالایی پشت ) – این بخش ۱۲ عصب نخاعی در قسمت قفسه سینه است که عمدتا” کنترل عضلات شکمی و ثبات تنه را به عهده دارند . همچنین می توانند از طریق ماهیچه های بین دنده ای بر روی عملکرد تنفسی تأثیر بگذارند .
- کمری ( نواحی شکمی / قسمتهای پائینی پشت ) – این بخش دارای پنج عصب نخاعی است که می توانند بر روی کنترل پاها و ناحیه کمر و همچنین عملکرد مثانه ، روده و فعالیت جنسی تأثیر گذار باشند .
- خاجی ( ناحیه لگن ) – این بخش شامل پنج عصب نخاعی است که بر مناطق مشابهی همانند طناب نخاعی کمری تاثیر می گذارند .
- ناحیه دم اسبی ( Coccygeal tailbone ) – با وجود اینکه این قسمت از ستون فقرات شامل یک عصب نخاعی است ، اما آسیب ددیگی آن ، با عارضه قابل توجهی درعملکرد آن همراه نخواهد بود “.
ماده خاکستری و سفید
هم نخاع و هم مغز ، حاوی هردو ماده خاکستری و سفید هستند که در آنها سیناپس نورون ها وجود دارند و انتقال اطلاعات بین بدن و مغز را انجام می دهند . ماده خاکستری ، که به بخشهای پشتی ، جانبی و شکمی تقسیم شده ، شامل بدنه سلولهای عصبی ، دندریت ها، پایانه آکسونها و تمام سیناپس های عصبی است . آسیب یا مشکلات ایجاد شده در این قسمت می تواند بر عملکرد حسی و حرکتی مغز تأثیر گذاشته و حتی ممکن است باعث بی حسی ، ضعف عضلات یا فلج آنها شود .
ماده سفید ، که ماده خاکستری را احاطه کرده و متصل می کند ، شامل بسته های آکسون است که با مخلوطی از لیپید ها و پروتئینها (میلین ) پوشش داده می شوند که سیگنال های عصبی را انجام می دهند و از آکسونها محافظت می کنند. آسیب این بخش می تواند توانایی های حسی و واکنش فرد را به محرک های خارجی وهمچنین عملکرد حرکتی او تحت تاثیر قرار دهد .
- نخاع بخشی از سیستم عصبی مرکزی است .
نخاع و مغز با همدیگر ، سیستم بدن عصبی مرکزی ( CNS) بدن را که بخشی از سیستم عصبی کلی است ، تشکیل می دهند. همچنین ، سیستم عصبی کلی سیستم عصبی محیطی (PNS) را نیز شامل می شود . این سیستم از سیستم عصبی غیرارادی و سیستم عصبی ارادی تشکیل شده است . عملکردهای خودکار ، آنهایی هستند که ما کنترلی روی آنها نداریم وغیرارادی هستند ؛ و عملکردهای ارادی عبارتند از حرکاتی که ما می توانیم آنها را بااراده خود انجام و کنترل کنیم .
این سیستم عصبی فوق العاده پیچیده در واقع به عنوان ایستگاه رله بدن عمل می کند که در آن نخاع در یک نانو ثانیه انتقال اطلاعات را بین بدن و مغز انجام می دهد . این کار نقش مهمی را در فعالیت های اساسی بدن ایفا می کند و در واقع بدون این سیستم ما زنده نخواهیم بود.
به همین دلیل وقتی که آسیب نخاعی اتفاق می افتد – حتی اگر بقیه بدن شما سالم و فعال باشد – می تواند اساسی ترین عملکردها و توانایی هایی را که به آن عادت کرده اید ، تضعیف کند .
- نقش نخاع در تنظیم سیستم های مختلف بدن
نخاع ، ارسال ودریافت پیامها را ازمحیط پیرامون شما ، بین مغز و بدن انجام می دهد و اساسا” به عنوان مرکز پردازش بدن عمل می کند . قبل از آسیب نخاعی ، این عملکرد ، به بدن شما اجازه می دهد که هر گونه ناراحتی در یک موقعیت خاص و نیاز به حرکت را ثبت کند . سپس نخاع این اطلاعات را به مغز شما انتقال می دهد که پس از آن با دستور به قسمت های مختلف بدن برای تغییر موقعیت پاسخ می دهد .
مثال دیگر این است که وقتی بدن شما احساس سرما می کند . نخاع سیگنال های مربوط به وضعیت بدن را به مغز گزارش می دهد که با سیگنال هایی واکنش نشان می دهد تا تغییرات را شروع کنید . که بدنبال آن بدن شروع به لرزیدن می کند ، و بدنبال پتو انداختن و تنظیم دمای محیط می روید .
هنگامی که کسی دچار آسیب نخاعی می شود ، ضایعات ایجاد شده ، ارتباطات بسیار پیچیده سیگنالها را مختل می کنند . آسیب نخاعی می تواند ساختار فیزیکی نخاع را تغییر دهد و به طور بالقوه ، عملکرد اعصاب به عنوان داشتن یک جسم داخلی یا خارجی که بر علیه آن فشار می آورند ، مختل می شود . در نتیجه ، ممکن است بدن برای تنظیم خود یا پاسخ به یک محرک خارجی با چالش مواجه شود .
هنگامی که همه این سیستم ها عملکرد کاملی داشته باشند ، می توانید راه بروید ، صحبت کنید ، حرکت کنید و به محرک های داخلی و خارجی پاسخ دهید . اما هنگامی که یک عامل خارجی مانند تصادف خودرو یا سقوط به نخاع آسیب می زند ، مثل این است که یک آچار به درون یک ماشین ” خوب روغنکاری شده ” که مثالی از بدن شماست ، پرتاب شده است . بنابراین زمانی که مغز قادر به انتقال تحریکات از محل آسیب نخاعی نباشد ، عملکردهای حسی ، حرکتی و واکنشهای بدن تحت تاثیر قرار گرفته و یا مانع از انجام آنها می شود . هر چه سطح آسیب نخاعی بالاتر باشد ، عواقب آن وخیم تر و افت عملکردها بیشتر خواهد بود .
با این حال و با تمام پیچیدگی هایی که نخاع و آسیب نخاعی دارد ، گزینه هایی برای درمان آسیب های نخاعی وجود دارد و همزمان با پیشرفت تکنولوژی و تکامل آن ، وعده هایی برای آینده داده شده است .