سفتی عضلات اسپاستیسیتی

اسپاستیسیتی نوعی سفتی عضلات است که در بیمارانی مثل آسیب نخاع، فلج مغزی،سکته مغزی ،مولتیپل اسکلروز (ام، اس) و ضربه مغزی دیده می شود. البته علل دیگری باعث سفتی عضلات می شوند و ممکن است با اسپاستیسیتی اشتباه شوند لذا تشخیص اسپاستیسیتی با پزشک است.

اسپاستیسیتی می تواند باعث مشکلاتی برای بیمار شود. درمان آن به صورت داروئی، تزریق داروهائی مثل بوتولینیوم و یا استفاده از روشهای غیر داروئی است. در اینجا مختصری به روشهای غیر داروئی می پردازیم.

مراقبت پرستاری

مراقبت پرستاری مناسب با کم کردن عوامل محرک درد یا عوامل محرک خارجی یکی از اولین اقدامات موثر است. درمان عوامل دردزا از بهترین اقدامات است. عواملی مثل عفونتهای ادراری، زخم بستر، خشکی مفصلی، لباسهای تنگ یا حلقه کشی لباس ، یبوست، تجمع ادرار در مثانه همگی باعث تشدید اسپاستیسیتی می شوند و در درمان آنها باعث کاهش اسپاستیسیتی می گردد. گفته می شود اگر وضعیت بیمار در ابتدای آسیب نخاع مناسب باشد، در طولانی مدت شدت اسپاستیسیتی کمتری خواهد داشت.

حرکت مفاصل

در بیماران مبتلا به اسپاستیسیتی باید روزانه مفاصل را حرکت داده و عضلات به ملایمت کشیده شوند. این کار هم باعث کاهش اسپاستیسیتی می گردد و هم از خشک شدن مفصل جلوگیری می کند. باید توجه داشت که خشکی مختصر مفصل می تواند باعث ناتوانی بیمار شود. خشکی مفصل می تواند مرز بین راه رفتن و راه نرفتن باشد. مثلا خم شدن مفصل زانو به میزان بیش از بیست درجه راه رفتن فرد را مختل میکند اما با انجام حرکات مفصل و کشش عضلات بطور روزانه میتوان از این مسئله پیشگیری کرد. متاسفانه مواردی که بعلت توانبخشی نا کافی دچار ناتوانی می شوند در جامعه ما فراوان دیده میشود.

کشش

شاید بتوان گفت اساسی ترین کار در بیماران مبتلا به اسپاستیسیتی کشش عضلات است. اما کشش عضلات نیاز به مهارت دارد و باید توسط فرد مجرب مثل فیزیوتراپ یا کاردرمان با تجربه انجام و آموزش داده شود. از خطرات کشش عضلات توسط افراد بی تجربه می توان به آسیب و درد مفصل و حتی شکستگی استخوان اشاره کرد. مثلآ در فرد مبتلا به آسیب نخاع اندک فشار می تواند باعث شکستگی استخوان بعلت پوکی شدید استخوان توسط فرد غیر مجرب شود. حتی در مواردی مثل بهم خوردن شکل مفصلی در اثر کشش نامناسب سطح مفصل دچار آسیب می شود.

گاهی لازم است همزمان یا قبل از شروع کشش از ارتوز مناسب استفاده نمود.کششها و حرکات از حرکات ساده شروع شده می توانند بصورت یا همراه باروشهای پیشرفته تری مثل تکنیکهای”بوبت” یا “پی ان اف” که عمدتآ توسط کارشناسان کاردرمانی انجام می گیرد به بیمار کمک کنند.

استفاده از سرما درمانی

استفاده از سرما می تواند باعث کاهش اسپاستیسیتی و حالت رفلکسی عضله شود همچنین باعث بهبود حرکت مفصل و حتی افزایش قدرت عضله گردد. معمولآ از سرما قبل از کشش استفاده می شود به این شکل که یخ را کوبیده داخل پلاستیک قرار داده و پلاستیک را لای حوله پیچیده آنرا روی اندام مبتلا می گذارند. استفاده از یخ می تواند خود باعث مشکلاتی شود و حتمآ تحت نظر فرد مجرب استفاده شود. بعنوان مثال قرار دادن کیسه یخ روی اعصاب محیطی باعث آسیب عصبی می گردد.

ارتوز مناسب

ارتوزها وسایلی میباشند که برای موارد مختلفی مثل کمک به حرکت یا پیشگیری از بدشکلی مفاصل تجویز میشوند. ارتوزهای متعددی برای درمان اسپاستیسیتی ساخته شده و با تجویز پزشک قابل استفاده است.

منبع: مقاله: “اسپاستیسیتی ” – دکتر غلامرضا رئیسی -برگرفته از وبلاگ http://irpmr.spaces.live.com