تراکم استخوان پس ازآسیب نخاعی
بعد از آسیب نخاعی، معمولا” افراد ضایعه دیده از مشکلات استخوانی و لاغری ماهیچه‌ها رنج می برند که این موضوع در اثر کاهش تراکم استخوان از زمان آسیب به بعد ایجاد می‌گردد. به طوری که، بیماران دچارآسیب نخاعی بعد از طی مدتی، به شدت در معرض خطر پوکی استخوان و همچنین شکستگی استخوان قرار می‌گیرند.
اغلب فقدان بارگذاری نسج استخوان و عدم وجود حرکات مکانیکی، دلیل اصلی کاهش تراکم استخوان و تحلیل عضلات در بیماران آسیب نخاعی می باشد. پوکی استخوان یکی از شایعترین بیماری‌هایی است که معمولاً در تمام افراد دچار آسیب نخاعی یافت می‌شود و عامل اصلی آن کاهش تراکم استخوان پس از آسیب نخاعی و سبک زندگی بعد از آن است.
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان که به عنوان “استخوان متخلخل” نیز شناخته می‌شود، بیماری است که در آن استخوانها از تراکم کمتری برخوردار می‌شوند و ضعف، شکنندگی و احتمال شکستگی آنها افزایش می‌یابد . برخلاف روند طبیعی ایجاد سلول‌های جدید، که سلول‌های قدیمی دوباره جذب می‌شوند، پوکی استخوان باعث عدم تعادل این روند می‌شود. بنابراین در واقع از دست دادن استخوان سریعتر از بازسازی آن اتفاق می‌افتد و این موضوع منجر به ضعیف تر شدن تدریجی استخوان وشکنندگی آن می‌شود.
در طول زندگی، با افزایش سن، تراکم استخوانی، ابتدا افزایش و سپس به تدریج کاهش پیدا می‌کند. بدین صورت که تا اواخر دهه ۲۰ سالگی تراکم استخوان افزایش و به تدریج تا حدود ۳۵ سالگی ادامه می‌یابد و بعد از آن به تدریج شروع به کاهش می‌کند . زنان، در چند سال اول یائسگی، به دلیل تغییرات هورمونی در سطوح استروژن بدن، به سرعت تراکم استخوانی خود را از دست می‌دهند.
این بیماری دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد و موارد آن بین زنان و مردان متفاوت است. اگرچه پوکی استخوان و کاهش تراکم اسنخوانها معمولاً افراد مسن را درگیر می‌کند، اما ممکن است در سنین پایین نیز اتفاق بیفتد. تصور می‌شود، تفاوت در علل جنسیتی تا حدودی به هورمون‌ها بر می‌گردد، اما می‌تواند تحت تأثیر ترشحات غدد و یکسری عوامل خارجی از جمله اعتیاد به الکل یا جراحی‌هایی مانند برداشتن رحم قرار گیرد.
سایر عوامل خارجی که می‌توانند باعث ایجاد یا افزایش احتمال پوکی استخوان شوند عبارتند از:
- اختلالات غده هیپوفیز و اختلالات متابولیکی
- کاهش سطح هورمون های جنسی (استروژن و تستوسترون)
- سابقه خانوادگی پوکی استخوان
- ( BMI شاخص توده عضلانی ) ۱۹ و کمتر از آن
- اختلالات تغذیه‌ای و وضعیت غذایی نامناسب
- دوره‌های طولانی بی تحرکی یا بستری
- وغیره
چرا پوکی استخوان اغلب در بیماران آسیب نخاعی اتفاق می‌افتد؟
پوکی استخوان در بیماران آسیب نخاعی، بسیار متفاوت تر از مردمی است که در جامعه عمومی آن را تجربه می‌کنند. اعتقاد بر این است که حدود ۸۰ درصد بیماران ضایعه نخاعی بعد از آسیب جراحات خود، پوکی استخوان را تجربه خواهند کرد. متأسفانه، در بعضی موارد به دنبال آسیب نخاعی، علائم و نشانه‌های پوکی استخوان بلافاصله بعد از شش هفته پس از آسیب دیده می‌شود، و تراکم استخوان تا چند سال بعداز آن کاهش می‌یابد.
از دست دادن تراکم استخوانی معمولا” در استخوان‌های زیر نقطه آسیب اتفاق می‌افتد و بنابراین میزان آن به شدت و محل آسیب وابسته است. بدن برخی از افراد بیشتر از دیگران تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در حقیقت گفته می‌شود که کاهش تراکم استخوان در کسانی که ضایعه نخاعی کامل دارند، شدیدتر است و بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش تراکم استخوان در پاها اتفاق می‌افتد.
پوکی استخوان و تراکم استخوان بعد ازابتلاء به آسیب نخاعی
هنگامی که پوکی استخوان یا مرحله متوسط آن، باعث نازک شدن استخوان ها می‌شود، احتمال شکستگی در بیماران افزایش پیدا می‌کند، حتی اگر فرد فلج شده باشد. اگرچه شکستگی، از نظر بیشتر افراد بسیارناگواراست اما کشنده نیست. اما شکستگی در مبتلایان به ضایعه نخاعی می‌تواند بسیار تضعیف کننده و حتی گاهی کشنده باشد. و این یک نتیجه غم انگیز اما واقع بینانه از پوکی استخوان است.
فقط در ایالات متحده سالانه بیش از ۳۰۰۰۰۰ نفر از افراد بالای ۶۵ سال ( بدون ضایعه نخاعی ) دچار شکستگی استخوان می‌شوند، و حدود ۳۰ درصد از این افراد می‌میرند. مبتلایان به پوکی استخوان در افراد ضایعه نخاعی به احتمال زیاد سن کمتری دارند. با وجوداینکه این بیماری معمولاً در افراد مسن وجود دارد، اما پوکی استخوان بعد از آسیب نخاعی شایع تر است و احتمال وقوع آن در هر سنی از آنان نیز وجود دارد این مشکل می‌تواند منجر به کاهش شدید استقلال در عملکرد فرد شود. یعنی علاوه بر آنچه که ممکن است تحت تاثیر ضایعه نخاعی از بین رفته باشد.
در حال حاضر، پوکی استخوان با داروهای امروزی تا حد زیادی قابل پیشگیری و حتی قابل درمان است و اقداماتی وجود دارند که می‌توان برای مبارزه با پوکی استخوان بعد از آسیب نخاعی انجام داد.
پیشگیری و تشخیص پوکی استخوان در افراد مبتلا به آسیب نخاعی
پیشگیری از پوکی استخوان چیزی است که هر کسی می‌تواند در طول زندگی خود روی آن کار کند و هرگز زود نیست که به فکر سلامت‌ها استخوان باشیم! پیشگیری، در کودکان و در تمام طول سالهای بلوغ باید بر روی استفاده از رژیم های غذایی مغذی، متمرکز باشد، بطوری که وعده‌های غذائی باید حاوی مقدار زیادی کلسیم و ویتامین D باشند. علاوه بر آن ورزش منظم و فعالیت بدنی و همچنین جلوگیری از استعمال دخانیات حتی دود دست دوم آن توصیه می‌شود.
اگرچه نکات مشابهی در مورد سلامت استخوانها برای بزرگسالان نیز وجود دارد، اما از دیگر روشها می توان به پرهیز از استعمال دخانیات و مشروبات الکلی و مراقبت شدید از رژیم های غذایی، رژیم‌های کاهش وزن و لاغری و اختلالات تغذیه ای اشاره کرد.
البته، همانطور که قبلاً اشاره شد، جای تأسف است که در ۱۰/۸ بیماران آسیب نخاعی، بدون توجه به سلامت استخوان‌های آنان قبل از آسیب دیدگی، پوکی استخوان تشخیص داده می‌شود. در اینجا اشاراتی به نحوه تشخیص پوکی استخوان خواهیم داشت.
تشخیص پوکی استخوان معمولاً با نگاهی به سابقه خانوادگی بیماریهای استخوان و بررسی سوابق پزشکی شخصی فرد آغاز می‌شود. مطمئناً، اگر کسی به تازگی به ضایعه نخاعی مبتلا شده باشد، این امر به عوامل مهم روند تشخیص مربوط خواهد بود.
به احتمال زیاد، مرحله بعدی، انجام آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان (BMD ) است که متفاوت از روش اشعه ایکس سنتی است. از آنجا که عکسبرداری نمی‌تواند تراکم استخوان را اندازه گیری کند، آزمایش BMD گزینه‌ای مفید محسوب می‌شود. روشهای زیادی برای اندازه گیری BMD وجود دارد، اما متداول ترین آنها DXA (جذب انرژی سنجش اشعه ایکس با انرژی دوگانه ) است. این اشعه کم توان می‌تواند حتی درصد کمی از کاهش تراکم استخوانی را تشخیص دهد و به درمانگر شما کمک می کند تا بتواند پوکی استخوان را تشخیص داده و خطر شکستگی استخوان را پیش بینی کند.
گزینه‌های درمانی شکستگی استخوان در بیماران ضایعه نخاعی
طبق طالعه‌ای که در دانشگاه واشنگتن روی پوکی استخوان در بیماران دچار آسیب نخاعی انجام شده ، عوامل مثبت و منفی دو نوع درمان در پوکی استخوان بررسی شده است.
- درمانهای محافظه کارانه و غیر جراحی: هزینه کمتری دارند و اقداماتی غیر تهاجمی هستند، با این حال روند آنها می‌تواند کند باشد و نیاز به استفاده از برخی از بریس‌ها می‌تواند باعث آسیب پوستی شود.
- درمانهای جراحی : در این روشها، با استفاده از سخت افزارها، استخوان بلافاصله تثبیت می‌شوند. این کار می‌تواند انجام زود هنگام طیف وسیعی از حرکات را مجاز کند. همچنین تمایل به کوتاه شدن و / یا تغییر شکل زاویه‌ای کمتر خواهد شد ، اما البته خطرات استانداردی از جمله عدم ترمیم زخم‌های جراحی نیز وجود دارد. که می تواند منجر به عفونت‌های موضعی یا سیستمیک و نیاز به جراحی‌های مکرر شود. دراستفاده از سخت افزارهای داخلی، این امکان وجود دارد که سخت افزار شل شده یا در آینده نیاز به تعویض پیدا کند.
جامعه آسیب نخاعی و روشهای پیشگیری و درمانی پوکی استخوان در حال حرکت به جلو هستند
امروزه جامعه نخاعی و روشهای درمانی و داروهای در دسترس این بیماران، بطور پیوسته، در حال رشد و پیشرفت است. با وجود درصد زیادی از بیماران آسیب نخاعی که پوکی استخوان را تجربه می‌کنند، مقالات زیادی در این زمینه وجود دارد و بنابراین، بااین وجودانواع مختلفی از درمانها وجود دارد که می‌توانند در نظر گرفته شود.