مناسب سازی وایمنی محیط شهری برای افراد ضایعه نخاعی

همواره ارتباط افراد دارای ضایعه نخاعی با محیط بیرون از منزل و ورود آنان به جامعه و رفع محدودیتهای شرایط محیط شهری بمنظور پیشگیری از انزوای آنان، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. لذا مناسب سازی و ایجاد ایمنی اماکن و محیط شهری برای آنان می تواند بسیار مهم باشد. محوطه مجموعه های مسکونی (منازل)، خیابانها و مسیرهای آمدو شد، وسایل حمل و نقل، ساختمانهای عمومی، فروشگاهها و مراکز خرید، مراکز آموزشی، مراکز ورزشی، مراکز تفریحی و غیره دنیای بیرون از منزل فرد ضایعه نخاعی را در بر می گیرند. بنابراین باید با تدابیر و مطالعات علمی و تحقیقات و اقدامات لازم و ایجاد تجهیزات شهری مناسب، زمینه و شرایط حضور فرد ضایعه نخاعی را در جامعه به نحوی فراهم آورد که آنان بتوانند بدون نیاز به کمک دیگران و بطور مستقل وارد محیط بیرون شوند.

در مجموعه حاضر به نکات مهم و نیازهای کلی فرد ضایعه نخاعی در محیط شهری با در نظر گیری جنبه های ایمنی و بهداشت آن اشاراتی شده که امید است مورد توجه علاقمندان و افراد ضایعه نخاعی قرار گیرد.

ایمنی و بهداشت محوطه مجموعه های مسکونی:

۱-خروجی های منازل برای افراد ضایعه نخاعی باید به نحوی انتخاب شود که فاقد پله باشد در غیر اینصورت بایستی از رمپ با مشخصات ایمن و استفاده گردد.

۲-حتی المقدور در محوطه مجموعه های مسکونی افراد ضایعه نخاعی بایستی پله ها حذف و موانع تردد برداشته شوند.

۳-پیاده روها باید دارای سطوح مناسب و از جنس مطلوب و مصالح مقاوم و غیر لغزنده و صاف و مسطح بوده و فاقد موانع و نقاط خطرناک از جمله نقاط کنده کاری شده و یا کانالهای بدون دریچه باشند.

۴-در جاهائیکه کف پیاده رو دارای شکاف یا درزهای بزرگ می باشد بایستی آنها ترمیم و با مواد مناسب و محکم پر شوند.

۵-عرض پیاده روها باید در حد ایمن و مناسب بوده به نحوی که در هیچ قسمتی کمتر از ۹۰ سانتیمتر نباشد ولی بهترین عرض ۱۲۵ سانتیمتر پیشنهاد شده است.

۶-شیب پیاده روها بایستی از جهات طولی و عرضی مناسب باشد. شیب عرضی عمدتا” حداکثر ۲ درصد و شیب طولی حداکثر ۵ درصد توصیه می شود. چنانچه شیب از ۵ درصد یا ۶ درصد تجاوز نماید بایستی حاشیه ها به نرده های ایمن مناسب تجهیز شوند. بطور کلی در هیچ شرایطی نبایستی شیب از ۸ درصد تجاوز کند.

۷-پلها و محلهای عبور از روی جویها و غیره باید ایمن و از پهلو دارای نرده های حفاظ مناسب و استاندارد باشند. نرده ها نیز بایستی دارای رنگهای متضاد با محیط باشند.

۸-پلهای ارتباطی بین پیاده رو و سواره رو باید در فواصل مناسب و با حداقل عرض ۱۵۰ سانتیمتر تعبییه گردند. پیشنهاد شده عرض پلهای موجود در امتداد مسیر پیاده روها با عرض پیاده رو برابر باشد.

۹-شبکه های فلزی استفاده شده جهت پل ها باید به نحو ایمن ساخته شده باشند و شیارهای سطوح آنها فاصله مناسب داشته باشد. توصیه گردیده فاصله شیارها بیش از ۲ سانتیمتر نباشد.

۱۰-درپوشهای موجود در پیاده روها باید هم سطح پیاده رو باشند و لبه های برآمده یا فرورفته به نحو مطلوب بازسازی و هم تراز و با شیب مناسب پوشش داده شوند.

۱۱-در مواقعی که حفاری در سطح پیاده رو صورت می گیرد، بایستی پل موقت با عرض حداقل ۹۰ سانتیمتر با سطح مناسب و محکم نصب شود.

۱۲-شاخه های درختان و بوته باغچه های حاشیه پیاده رو نبایستی مانع و مشکلی برای تردد افراد ضایعه نخاعی ایجاد کند.

۱۳-در جاهای خاص، حاشیه و عرض پیاده روها بایستی با علامت اختصاصی و بین المللی” ویژه گذر افراد ضایعه نخاعی “( استفاده کننده از صندلی چرخدار) برای عموم مشخص شده باشد به نحوی که مانعی برای حرکت آنان ایجاد نشود.

۱۴-در کناره ها و حاشیه پیاده روهای مورد استفاده افراد ضایعه نخاعی، نبایستی با قراردادن اشیاء از جمله وسایل کسب و کار ایجاد مزاحمت نمود.

۱۵-زنگها و صفحه دستگاه اف اف (دربازکن برقی ) از ملزومات مهم منازل مسکونی افراد ضایعه نخاعی است که بایستی به راحتی و کاملا” در دسترس آنان قرار داشته باشند و زیر زنگها نیز با حروف درشت و خوانا و نور مناسب و روشن مشخص شده باشد.

۱۶-با توجه به اینکه یکی از وسایل مهم ارتباطی افراد ضایعه نخاعی صندوقهای پست می باشند ترجیحا” در مجاورت محل سکونت این افراد بایستی این صندوقها به شکل مناسبی تعبیه شوند و به نحوی که به خوبی در دسترس آنان باشند. عموما” حداکثر ارتفاع شکاف صندوق پست از کف ۱۰۰ سانتیمتر توصیه می شود.

۱۷-سطلهای زباله در محوطه مجموعه های مسکونی افراد ضایعه نخاعی باید بطور ایمن و در محل مناسب و کاملا” در دسترس آنان (بخصوص از نظر ارتفاع ) قرار داشته باشند.

خیابان ها و مسیرهای آمد و شد:

عموما” در خیابانهای مهم و اصلی و مسیرهائی که احتمالا” افراد ضایعه نخاعی رفت و آمد بیشتری را در آن مناطق دارند بایستی با توجه به شرایط حرکتی آنان مناسب سازی فضای شهری صورت پذیرد.

۱-در خیابانهای اصلی بمنظور سوار و پیاده شدن افراد ضایعه نخاعی از وسیله نقلیه بایستی فضاهای توقف مناسبی در نظر گرفته شود لذا بهتر است در این قسمتها سواره‌‌‌‌‌‌‌رو در قسمتی از پیاده رو پیشرفتگی مناسبی داشته باشد تا فضای مورد نظر حاصل گردد. در این قسمتها بایستی سواره رو با پیاده رو به نحو ایمن و مطلوب ارتباط پیدا کند.

۲-محلهای توقف خودروی افراد ضایعه نخاعی بایستی کاملا” اختصاصی و بهترین محل ممکنه و قابل دسترس آنان باشد. ضمن اینکه این محلها باید با علائم و تابلوهای مخصوص کاملا” مشخص شده باشند به نحوی که از توقف خودروهای سایرین خودداری گردد.

۳-در پارکنیگ ساختمانهای عمومی و در کلیه پارکینگهای عمومی بایستی تسهیلات و امکانات لازم برای افراد ضایعه نخاعی فراهم باشد.

۴-پیشنهاد شده که ۲ درصد فضاهای پارکینگها ویژه افراد ضایعه نخاعی در نظر گرفته شود و در هر صورت حداقل یک فضای توقف برای آنان پیش بینی شود.

۵-محل توقف خودروی افراد ضایعه نخاعی در پارکینگها بایستی در نزدیکترین فاصله به ورود یا خروجی اختصاص یابد.

۶-محل پارکینگ ویژه افراد ضایعه نخاعی بایستی با علامت خاص بین المللی تفکیک شود.

۷-بطور کلی بایستی شرایط استاندارد پارکینگ ویژه افراد SCI در تخصیص ها مدنظر قرار گیرد.

۸-محل عبور از پیاده رو به سواره رو باید کاملا” ایمن و بهسازی شده باشد و عرض خیابان نیز در محلهای گذر آنان خط کشی گردیده باشد.

۹-چنانچه عرض خیابان در قسمتهائی ویژه افراد ضایعه نخاعی اختصاصی تعیین گردیده بایستی محل عبور افراد ضایعه نخاعی با استفاده از نصب تابلوهای ویژه در حاشیه ها و یا علائم نوشتاری در کف خیابان و با رنگ آمیزی مناسب مشخص شود.

۱۰-چنانچه خیابانها پر رفت و آمد هستند و از چراغ راهنمائی استفاده می شود، کلیدهای ویژه استفاده افراد ناتوان که تحت کنترل و تنظیم آنان است تعبیه می شود که ارتفاع این صفحه کلیدها بایستی در سطحی باشد که به سهولت در دسترس افراد آنان باشد (معمولا” ارتفاع مناسب ۱۰۵ سانتیمتر توصیه شده است ).

۱۱-در محل پلهای هوائی و یا زیرزمینی ( از جمله مترو ) جهت استفاده افراد ضایعه نخاعی می توان رمپ های برقی پیش بینی و طراحی کرد و از آسانسورها و یا از سایر وسایل مکانیکی بالابر و پائین بر مناسب استفاده نمود.

۱۲-در مسیرها و محلهای گذر افراد ضایعه نخاعی، تلفنهای عمومی با ابعاد و ارتفاع مناسب در نظر گرفته شود.

۱۳-در جلوی تلفنهای عمومی ویژه این افراد بایستی فضای آزاد و مسطح مناسبی حداقل به ابعاد ۷۵×۱۲۰ سانتیمتر مدنظر قرار گیرد تا افراد استفاده کننده مشکلی نداشته باشد.

حمل و نقل :

بسته به استفاده فرد ضایعه نخاعی از وسایل حمل و نقل عمومی یا شخصی بایستی شرایط مناسب و ایمنی را برای آنان فراهم نمود. شرایط کلی مناسب سازی و ایمنی که دراستفاده از وسایل نقلیه عمومی می بایستی مدنظر قرار گیرد می تواند به شرح زیر باشد:

۱-در استفاده از وسایل نقلیه عمومی از جمله اتوبوسهای شهری، بهتر است محلهای انتظار خاصی برای آنان در نظر گرفته شود که بایستی شرایط مناسبی را داشته باشد.

۲-محل انتظار افراد ضایعه نخاعی باید طوری طراحی شود که هم سطح با کف اتوبوس باشد به نحوی که فرد بتواند براحتی وارد خودرو شود.

۳-محل ورود فرد به اتوبوس بایستی کلیه شرایط اتصال پیاده رو به سواره رو را مطابق استاندارد دارا باشد.

۴-محل ایستگاههای اتوبوس بایستی سرپوشیده بوده و دارای حفاظ و دستگیره مناسب و ایمن باشد.

۵-در برخی از کشورها اتوبوسهائی مجهز به سطح شیبدار ایمن و مناسب وجود دارند که می توانند جهت پیاده و سوار شدن فرد مورد استفاده قرار گیرد.

۶-در داخل اتوبوس فضای مناسبی برای استقرار فرد ضایعه نخاعی بایستی در نظر گرفته شود که از هر لحاظ موارد ایمنی آن مورد توجه قرار گرفته باشد بطوری که تکانهای شدید خودرو یا ترمزهای ناگهانی باعث حرکت شدید صندلی چرخدار یا واژگونی آن و پرتاب فرد نشود.

۷-بدیهی است در تمامی طول مسیر حرکت خودرو بستن کمربند ایمنی جهت افراد ضایعه نخاعی الزامی است.

۸-در تمام طول مدت سوار و پیاده شدن فرد ضایعه نخاعی، راننده بایستی توجه و دقت بسیار زیادی جهت توقف کامل داشته باشد به نحوی که حرکت زود هنگام (قبل از پیاده و سوار شدن ) نکند.

۹-در استفاده از تاکسی های عمومی همکاری و کمک راننده یا همراه در سوار و پیاده شدن فرد و قراردادن صندلی چرخدار در صندوق خودرو اجتناب ناپذیر است که البته بایستی احتیاطات لازم جهت برخوردهای احتمالی با در یا بدنه خودرو یا قسمتهای آسیب رسان صورت پذیرد.

۱۰-بطور کلی شرایط مناسب سازی برای اتوبوسها بهتر فراهم می شود به نحوی که :

-امکان استفاده از سطوح شیبدار یا نصب سیستمهای بالابر هیدرولیکی در اتوبوسها جهت سوار و پیاده شدن افراد آسان است.

-امکان جدا نمودن صندلی های اتوبوسها و ایجاد فضای مناسب حرکتی برای افراد در اتوبوسها سهلتر است.

-در اتوبوسهائی که صرفا” جهت حمل و نقل افراد ضایعه نخاعی مورد استفاده قرار میگیرند با تعبیه ریلهای حرکتی مجهز به صندلی مخصوص امکان استفاده آنان از توالت در اتوبوس فراهم می شود.

۱۱-در برخی کشورها، موسساتی با وسایل نقلیه معلولین خدماتی را به این افراد ارائه میدهند که برای خودروهای خود امکانات مناسبی جهت تسهیل و رفاه حمل و نقل آنان فراهم کرده است از جمله: وسائل نقلیه مجهزی وجود دارند که قسمت عقب آن به شکل سطح شیبدار پائین آمده و امکان حرکت و سوار و پیاده شدن فرد را با صندلی چرخدار براحتی تامین می کند. در برخی خودروها نیز صندلی خودرو با حرکت دورانی به سمت خارج خودرو امکان جابجائی فرد را از روی صندلی چرخدار به روی صندلی خودرو تسهیل می کند. این موسسات شبیه تاکسی سرویسها و بصورت تلفنی آماده به خدمت شبانه روزی هستند.

۱۲-در سالنهای انتظار ، فرودگاهها، راه آهن، مترو و پایانه های مسافربری بایستی شرایط تسهیل و ایمنی افراد ضایعه نخاعی مورد توجه قرار گیرد. مسیرهای عبور و مرور ویژه افراد بدون موانع از پارکینگ تا سالن انتظار و بعد از آن تا خود وسیله مورد استفاده مسافر به نحو مناسبی فراهم شود و در نقاط مورد نیاز سطوح شیبدار مناسب و استاندارد طراحی گردد. در محلهای مورد نیاز بایستی از آسانسور مخصوص آنان با چکهای هیدرولیک یا رمپ ها ( ثابت یا متحرک ) استفاده شود.

۱۳-چنانچه فرد صندلی چرخدار خود را قادر نباشد به داخل هواپیما یا قطار ببرد می تواند آن را تحویل قسمت بار مسافرتی داده به شرطی که مسئولین امر شرایط انتقال فرد را بوسیله نقلیه به نحو آسان و ایمن فراهم کرده باشند. در اینگونه موارد جهت سهولت کار بهتر است از صندلی های چرخدار تاشو استفاده شود.

۱۴-در قطارها با توجه به کثرت واگنها می توان در تعدادی از واگنها تسهیلات و امکانات مناسب حال افراد ضایعه نخاعی را تامین نمود از جمله سرویسهای بهداشتی ویژه آنان فراهم گردد.

ساختمانهای عمومی:

در ساختمانهای عمومی و مهم شهرها که مورد استفاده عامه مردم قرار دارند بایستی شرایطی فراهم گردد که به هنگام رجوع افراد ضایعه نخاعی، آنان را با مشکل مواجه نکند.

۱-فاصله پیاده رو تا ورودی بایستی کلیه شرایط ایمن و استاندارد را داشته باشند حتی الامکان باید ورودی ساختمان هم سطح پیاده رو باشد.

۲-فضای ورودی ساختمانهای عمومی بایستی مناسب باشد معمولا” حداقل عمق فضای جلوی در ورودی را ۱۴۰سانتیمتر و حداقل عرض در را ۱۰۰ سانتیمتر توصیه می کنند.

۳-ورود به ساختمانهای عمومی برای افراد ضایعه نخاعی نبایستی مشکل باشد اما متاسفانه اکثر ساختمانهای عمومی فاقد رامپ، یا آسانسور مخصوص جهت استفاده افراد ضایعه نخاعی هستند. و عموما” حتی مراجعه افراد ضایعه نخاعی به طبقات مختلف با مشکل همراه است که در صورت امکان بایستی آسانسور یا رامپهای مناسب پیش بینی شود.

۴-چنانچه شرایط فیزیکی ساختمانها به گونه ای است که امکان تعبیه رامپ یا آسانسور مناسب مقدور نباشد استفاده از اتاقهای ارتباط در طبقه همکف یا محل ورودی به ساختمان توصیه می شود. در این قبیل ساختمانها عمدتا” زنگ یا اف اف نصب شده تا فرد بتواند از طریق آن خود را معرفی کند، که ضمن استقرار در اتاق مربوطه با قسمت مورد نظر ارتباط برقرار می کند.

۵-درهای ورودی اغلب ساختمانها از نظر ابعاد فیزیکی به اندازه ای است که معمولا” مشکلی را برای ورود افراد ضایعه نخاعی ایجاد نمی کند ( عموما” بیش از ۹۵ سانتیمتر است ) اما غالبا” باز کردن درها برای آنان با مشکلاتی همراه است.

لذا در این رابطه بایستی موارد زیر مدنظر قرار گیرد:

-بهترین درها برای افراد ضایعه نخاعی، درهایی هستند که بطور اتوماتیک و کشوئی باز و بسته می شوند لذا برای آنان توصیه می شود. که معمولا” قرار گرفتن در حیطه عمل چشم الکترونیک مربوطه در را باز می کند.

-نوعی از درها وجود دارند که با کف پوش جلوی آنها به نحوی در ارتباط هستند که به محض تماس با این کف پوشها در باز می شود.

-چنانچه در بطور اتوماتیک باز نمی شود توصیه می گردد که یک دستگیره اضافی در هر دو طرف و در ارتفاع مناسبی به نحوی نصب شود که فرد ضایعه نخاعی بتواند براحتی از آن استفاده کند.

-قسمتهای شیشه ای درها باید از شیشه های مطمئن و ایمن انتخاب شوند.

-قسمتهای معیوب و آسیب رسان درها باید جهت جلوگیری از هر گونه آسیب و حادثه به سرعت ترمیم و اصلاح شوند.

-درها در ساختمانهای عمومی بخصوص در قسمت ورودی اصلی به هیچ وجه نبایستی آستانه داشته باشند.

۶-حداقل یکی از آسانسور ساختمانها باید دارای ابعاد مناسبی باشد به نحوی که فرد ضایعه نخاعی بتواند با صندلی چرخدار براحتی وارد و خارج و از طبقه همکف به تمامی طبقات دسترسی داشته باشد.

۷-اتاقک آسانسور باید کاملا” ایمن بوده و دارای دستگیره های مناسب نیز باشند .بطور کلی ضوابط آسانسورهای استاندارد در آنها کاملا” رعایت شده باشد.

۸-صفحه دکمه های اتاقک آسانسورهای پیش بینی شده جهت افراد ضایعه نخاعی باید در سطح و ارتفاع قابل دسترس آنان قرار داشته باشد.

۹-این آسانسورها حتما” بایستی از لحاظ صوتی و علائم هشدار دهنده مجهز باشند.

۱۰-نقاطی از ساختمان که احتمال سقوط افراد در آن وجود دارد از جمله پلکانها و پاگردها و سطوح شیبدار و غیره باید با حفاظ مناسب کاملا” ایمن شده باشند.

۱۱-کلیه کلیدها و پریزهای موجود در قسمتهای مختلف ساختمانهای عمومی کاملا” ایمن و محافظت شده باشند و کلید و پریزهای معیوب و شکسته سریعا” تعویض و ترمیم شوند.

۱۲-در کلیه ساختمانهای عمومی حداقل یک توالت ویژه افراد ضایعه نخاعی و سایر افراد با معلولیتهای شدید که به عنوان مراجعه کننده هستند باید در نظر گرفته شود.

اگر تعداد رجوع کنندگان کم و به ندرت می باشد وجود یک توالت کافی است. اما اگر تعداد آنان بیشتر باشد بهتر است به تناسب تعداد آنها را افزایش دارد.

۱۳-محل توالت مخصوص افراد ضایعه نخاعی بهتر است در همان محل سایر سرویسهای بهداشتی ساختمان باشد.

۱۴-سرویسهای بهداشتی ویژه افراد ضایعه نخاعی باید برای افراد سالم نیز قابل استفاده باشد.

۱۵-ترجیحا” بایستی یک توالت برای آقایان و یک توالت برای خانمها اختصاص داده شود.

فروشگاهها و مراکز خرید:

در فروشگاهها و مراکز خرید بزرگ بایستی پیش بینی های لازم در خصوص مراجعه و حضور افراد ضایعه نخاعی و استفاده کنندگان از صندلی چرخدار را کرده باشند.

۱-ورودیها، درها، آسانسورها، فضاهای عبور و سایر قسمتهای فروشگاههای بزرگ باید شرایطی مناسب ساختمانهای عمومی را داشته باشند.

۲-قفسه های اجناس، صندوق، …. نیز از قسمتهایی هستند که باید شرایط مناسبی جهت استفاده افراد ضایعه نخاعی برای آنها پیش بینی شود. از جمله: ابعاد برخی قسمتهای مورد نیاز در جلو یا کنار پیش خوانها بایستی به نحوی باشد که آنان براحتی به اجناس دسترسی داشته باشند. معمولا” قسمتی از پیشخوان که عموما” بیش از ۹۰ سانتیمتر ارتفاع دارد را جهت بهره مندی افراد ضایعه نخاعی با ارتفاع کمتر و در حدود ۷۰ تا ۸۵ سانتیمتر در نظر گرفت. فاصله و عرض بین قفسه ها نیز باید به اندازه ای باشد که پیش بینی حرکت آسان و ایمن صندلی چرخدار در آن لحاظ گردیده باشد.

۳-فروشندگان و خادمین فروشگاه نیز بایستی آموزشهای لازم را در ارائه خدمات بهتر به این افراد دیده باشند.

۴-عموما” در فروشگاهها بسته به وسعت آنها حداقل یک مسیر پرداخت قابل دسترس برای افراد ضایعه نخاعی در نظر می گیرند. ابعاد این مسیر حداقل دارای ۹۰ سانتیمتر عرض است.

مراکز آموزشی :

ایجاد امکانات آموزشی و پرورشی یکی از مهمترین تسهیلاتی می باشد که افراد ضایعه نخاعی به آن نیاز داشته و بایستی از آن بهره مند باشند. لذا بدیهی است که مناسب سازی مراکز آموزش نیز جهت آنان از اهمیت بالائی برخوردار است تا این افراد نیز بیشتر به مسائل آموزشی ترغیب شوند. مهمترین نیازهای افراد ضایعه نخاعی در مراکز آموزشی از جنبه ایمنی و بهداشت عبارتند از :

۱-مناسب سازی ساختمان مراکز آموزشی بایستی در حد استانداردها در تمامی موارد از جمله درها، ورودیها، راهروها، آسانسورها، سطوح شیبدار، فضاهای عبور و مرور ، سرویسهای بهداشتی، پارکینگ و غیره صورت پذیرد.

۲-تابلوهای ویژه افراد ضایعه نخاعی جهت بهره برداری اختصاصی آنان در جاهای مورد نیاز نصب گردد.

۳-در محل کلاسهای درس یا کتابخانه ها و لابراتورها و غیره فضائی مختص این افراد در نظر گرفته شود به نحوی که از نظر کلیه جوانب فیزیکی ( با رعایت جوانب ایمنی و بهداشت)وجوانب روحی و روانی شرایط مطلوبی را داشته باشد تا از منزوی شدن آنان جلوگیری بعمل آید. کلیه فضاهای عمومی این قسمتها باید کاملا” در دسترس افراد باشد. از جمله: رخت آویز،و نحوه چیدن میز و صندلی ها نیز طوری باشد که این منظور را تامین نماید.

۴-بطور کلی در مراکز آموزشی بایستی سعی شود امکانات مشترکی بین افراد سالم و افراد ضایعه نخاعی ( یا معلولین) در تمام سطوح فراهم شود.

۵-علاوه بر روشهای فوق بایستی در جهت بالابردن سطح ارتباطات همه جانبه آنان با بقیه افراد امکانات ، شرایط مورد نیاز تامین گردد.

۶-عموما” میزی برای افراد ضایعه نخاعی در محل کلاسها بایستی در نظر گرفته شودکه از حیث ارگونومی ( تطبیق با شرایط فیزیکی بدن آنان ) تمام شرایط مناسب را داشته باشد.

۷-معمولا” ۵ درصد فضای آزاد اماکن آموزش و اجزای آن ( شامل نیمکت ها، میزها یا محلهای مطالعه و فضای آزاد بین میزها ) باید مختص افرادمعلول باشد.

۸-حداقل فضای آزاد مسیر افراد ضایعه نخاعی از جمله در محل برگه دان، قفسه مجلات، قفسه کتاب و میزها و نیمکت ها ۹۰ سانتیمتر توصیه شده است.

۱۰-تخته کلاس نیز بایستی در دسترس این افراد قرار داشته باشد. چنانچه زیر آن سکو وجود دارد به طرز مطلوب دسترسی به آن امکان پذیر شود. ضمنا” در محل و ارتفاع مناسبی نصب شده باشد.

مراکز ورزشی:

ورزش به لحاظ کمکی که در توانبخشی افراد ضایعه نخاعی می کند و هم از جنبه گذراندن اوقات فراغت نقش بسیار موثری دارد. لذا توجه به مراکز ورزشی و تاسیسات آن ،جهت استفاده آنان از اهمیت بسیار بالائی برخوردار است. در این میان استفاده ازاستخرهای شنا برای افراد ضایعه نخاعی بسیار مفید است که البته بایستی شرایط ایمنی و بهداشتی در آنها به شدت تحت کنترل و نظر باشند. که مهمترین آنها به شرح زیر است:

۱-استخرها باید به نحوی طراحی شوند که کلیه مراحل تعویض لباس، دوشها، فضای اطراف استخرها در یک سطح صورت پذیرد.

۲-در طول مسیر عبور و مرور افراد ضایعه نخاعی بایستی نرده محافظ نصب شود که ارتفاع ایمن و مناسب آن ۸۰ تا ۹۰ سانتیمتر پیشنهاد شده است.

۳-در محل رختکن بایستی حداقل ۲ تا ۳ کابین برای تعویض لباس آنان در نظر گرفته شود.

۴-در محل رختکن بایستی نیمکتی به ابعاد طول ۳۰ ۱سانتیمتر، عرض ۶۰ سانتیمتر و ارتفاع ۵۰ سانتیمتر نصب شود بطوری که پایه های نیمکت کاملا” ثابت شده باشد تا امکان سرخوردن و جابجا شدن آن وجود نداشته باشد.

۵-ارتفاع آویزی که در محل رختکن نصب می شود ۱۲۰ سانتیمتر پیشنهاد شده است.

۶-کمدها باید کاملا” ایمن و فاقد لبه های تیز و برنده بوده و با ابعاد پیشنهادی ۶۰×۶۰×۱۲۰ سانتیمتر به نحوی تعبیه شوند که فضای کافی و مناسبی نیز جهت استفاده از آن فراهم شده باشد.

۷-کابین های رختکن از نظر ابعاد باید کاملا” مناسب باشند و ابعاد پیشنهادی ۱۵۰×۱۸۰×۵۰ ارائه شده که در آن یک نیمکت به عرض ۶۰ سانتیمتر ویژه افراد ضایعه نخاعی تعبیه گردیده باشد.

۸-درهای کابین رختکن بایستی به سمت بیرون باز شود.

۹-تعبیه زنگهای اخبار جهت استفاده در شرایط اضطراری در محلهای مناسب الزامی است.

۱۰-در استخرها صندلی چرخدار معمولی افراد ضایعه نخاعی بایستی با صندلی چرخدار مخصوص استخر عوض شود لذا بایستی این نوع صندلی های چرخدار به سهولت در محل کابین ها و در دسترس آنان قرار داشته باشد.

۱۱-در محل کابین ها بایستی فضای لازم و پیش بینی های ایمنی جهت تعویض صندلیهای چرخدار لحاظ شده باشد.

۱۲-در محل دوشها، جهت فراهم آوردن امکانات نشستن فرد یک زیردوشی به ابعاد ۱۴۰×۱۴۰ سانتیمتر پیشنهاد شده است که چنانچه عرض ۱۷۰ سانتیمتر در نظر گرفته شود مناسبتر است.

۱۳-سردوش باید به نحوی باشد که ارتفاع آن قابل تنظیم باشد و کاملا” در دسترس فرد قرار داشته باشد.

۱۴-در فضاهای مورد نیاز و مخصوصا” در محل دوشها، رختکن و سایر جاها بایستی دستگردهای مناسب و ایمن نصب شود.

۱۵-جهت ورود و خروج به داخل استخر بایستی تدابیر و امکانات ایمنی مورد نیاز متناسب با نوع استخر فراهم شده باشد. از جمله رامپهای داخل استخر، سرسره، بالابرهای هیدرولیکی و یا پله های با سطوح پهن جهت هدایت فرد به داخل و بیرون استخر توصیه می شود.

۱۶-اطراف استخر به ویژه منطقه عمیق آن بایستی با حفاظ مطمئن پوشش ایمن شده باشند.

۱۷-جهت کمک به شنا و حرکت در آب میله ها و قلابهایی در اطراف استخر یا در مناطق مناسب آن بایستی تعبیه شود که بخصوص در مواقع اضطراری مورد استفاده آنان قرار گیرد.

۱۸-سرویسهای بهداشتی مناسب و استاندارد ویژه افراد ضایعه نخاعی نیز در محل استخرها باید پیش بینی شده باشد.

* در مورد میادین ورزشی، ورزشهای تیراندازی ، ویلچررانی، تماشای مسابقات ورزشی مطالبی در آینده ارائه خواهد شد.

مراکز تفریحی و سیاحتی- مسافرتی :

” در پارکها “:۱- بایستی گذرگاههای بدون مانع و بدون پله برای عبور و مرور افراد ضایعه نخاعی در نظر گرفته شود.

۲-مسیرهای عبور و مرور افراد بهتر است با تابلوها و علائم خاص آنان مشخص گردد.

۳-در پارکها نیز همانند سایر اماکن عمومی، سرویسهای بهداشتی ویژه آنان بایستی پیش بینی شده باشد.

۴-می توان در قسمتی از پارکها، وسایل و ادوات ورزشی ویژه با مسیرهای ورزشی خاص آنان طراحی و نصب نمود.

۵-چنانچه افراد با ضایعه نخاعی بخواهند از ماهیگیری در کنار برکه ها، رودخانه ها یا دریاچه ها بهره مند شوند می توان محلی را ضمن مناسب سازی و با ایجاد نرده ایمن برای آنان در نظر گرفت.

در ” سینماها و سالنهای تئاتر و سالنهای تجمع”:۱- بهتر است قسمتی ار محل تماشاگران ویژه این افراد تعیین شود، به نحوی که براحتی در دسترس آنان قرار گیرد و ورود و خروج و تردد و استقرارشان با مشکل مواجه نشود. ضمن اینکه دید مناسبی نیز برای آنان ایجاد کرده باشد.

۲–تعداد محل مورد نیاز برای استقرار صندلی های چرخدار در سالنهای اجتماعات بر اساس تعداد کل صندلیها و محوله تجمع تعیین می شود به نحوی که مثلا” برای تعداد ظرفیت تا ۷۵ نفر تعداد ۳ محل و یا برای تعداد ظرفیت تا ۱۰۰ نفر تعداد ۴ محل برای صندلیهای چرخدار و استفاده افراد ضایعه نخاعی بایستی در نظر گرفته شود.

۳-محلهای تعیین شده جهت استقرار صندلیهای چرخدار باید فضای کافی داشته باشد که معمولا” ۱۷۰×۱۲۰ سانتیمتر توصیه شده است.

۴–محل استقرار صندلیهای چرخدار باید هم ردیف صندلیهای ثابت و هم سطح آنان باشند و بهتر است در محلی نصب شوند که نزدیکترین فاصله را با راههای خروج اضطراری داشته باشند.

۵–زمین و کف محل استقرار صندلیهای چرخدار باید کاملا” مسطح، محکم و غیر لغزنده باشد.

۶–عمدتا” به منظور امکان و تسهیل دسترسی افراد با صندلی چرخدار به محدوده صحنه و محلهای مورد نیاز در فضاهای تجمع بهتر است که راههای قابل دسترسی پیش بینی شود.

در ” هتل ها “:۱- عموما” به ازای ۳ تا ۴ درصد ظرفیت اتاقهای هتل، یک اتاق قابل دسترس با سرویسهای بهداشتی و تسهیلات مناسب حال افراد ضایعه نخاعی پیش بینی شود.

۲-اتاقهای ویژه افراد ضایعه نخاعی بایستی بطور یکنواخت در بین اتاقهای معمولی هتل توزیع شده باشند.

۳-بدیهی است سایر شرایط ساختمانهای عمومی نیز بایستی در هتل، مسافرخانه ها و مهمانسراها در نظر گرفته شود.

در “رستوران ها ” بایستی همواره بسته به حجم و فضای آن و عوامل دیگر، تعدادی از میزها به نحوی طراحی و تعبیه شوند که بتوانند در دسترس افراد ضایعه نخاعی قرار گیرند و فضای لازم جهت تردد و استقرار فرد با صندلی چرخدار به نحو مطلوبی تامین شده باشد. معمولا” در رستورانهای بزرگ بایستی تعداد ۵درصد کل تمام صندلی و میزها را جهت این افراد پیش بینی نمود.

علائم و اعلام در اماکن و محیط شهری :

۱-بمنظور بهره مندی افراد ضایعه نخاعی از تسهیلات ویژه در اماکن و محیطهای شهری بایستی محلها و تجهیزات خاص افراد ضایعه نخاعی بایستی کلیه امکان و فضاهای شهری و بخشهائی از ساختمانهای عمومی که در اختیار و استفاده افراد ضایعه نخاعی میباشد بوسیله علائم بین المللی ویژه آنان مشخص گردد.

۲-کلیه علائم بایستی کاملا” واضح و مشخص بوده و در جای مناسبی نصب شده باشد.

۳-رنگ علائم نصب شده بایستی با رنگ زمینه آنها در تضاد باشد و انعکاس نور نیز نداشته باشند به نحوی که براحتی دیده شوند.

۴-بمنظور حفظ و رعایت حقوق افراد ضایعه نخاعی ، باید آموزشهای لازم به عموم مردم ارائه گردد.

۵-علاوه بر تابلوها ، در کلیه ساختمانهای عمومی بمنظور افزایش ضریب ایمنی بایستی سیستمهای اعلام خطر نصب شود که این سیستمهای اعلام خطر می تواند از نوع سمعی و بصری باشند.

۶-از جمله مناطق مهمی که باید مجهز به سیستمهای اعلان خطر باشد می توان به آسانسورها و سرویسهای بهداشتی ساختمانهای عمومی اشاره کرد.

۷-بمنظور رفاه حال افراد ضایعه نخاعی بایستی تلفنهای در دسترس آنان در کلیه بیمارستانها، سالنهای انتظار، اماکن عمومی از جمله هتل ها ، مسافرخانه ها، ایستگاههای راه آهن، فرودگاهها ، پایانه های مسافربری و فروشگاههای بزرگ، موسسات و ادارات دولتی و غیره نصب گردد.

منابع مورد استفاده :

۱-ضوابط ومقررات شهرسازی ومعماری برای افرادمعلول جسمی وحرکتی-ناشر: مرکز تحقیقات ساختمان ومسکن-سال۱۳۸۲-۱۳۷۸
۲-نمونه هائی مستندازمناسب سازی محیط شهری برای معلولین-ترجمه:رسول میر هادی ناشر: مرکز تحقیقات ساختمان ومسکن-سال۱۳۷۲
۳-طراحی گذرگاههای مناسب برای معلولین جسمی-بی ام جانسون ترجمه:فروز روشن بین-ناشر: مرکز تحقیقات ساختمان ومسکن-سال۱۳۷۱
۴-ساختمانهای آموزشی ومعلولین-تالیف:مهندس گیسومقام -ناشر: مرکز تحقیقات ساختمان ومسکن-سال۱۳۷۰
۵-مسکن ومعلولین-پژوهش از:مهندس گیسو مقام – ناشر: مرکز تحقیقات ساختمان ومسکن-سال۱۳۷۱

***