تفریح درمانی و نگاهی به تجربیات مرکز ضایعات نخاعی در برگزاری اردوهای درمانی آموزشی

تفریح درمانی و نگاهی به تجربیات مرکز ضایعات نخاعی در برگزاری

اردوهای درمانی آموزشی و تفریحی ویژه جانبازان آسیب نخاعی

نویسنده : دکتر مسعود جوادی پروانه

masoudjavadi@gmail.com

تفریح درمانی( Recreation Therapy) ) اصطلاح جدیدی است که بیشتر در ادامه مسیر درمان و به منظور حفظ و نگهداری برنامه های درمانی و توانبخشی بیماران و افراد ناتوان و جهت بهبود عملکرد و استقلال آنان و کاستن از اثرات بیماری و یا ناتوانی آنان استفاده می گردد.

در تفریح درمانی با استفاده از برنامه های اوقات فراغت در زمینه های تفریحی و ورزشی به درمان ، بهبود یا حفظ وضعیت جسمانی، روانی و ایجاد حس بهتر شدن کمک می کنند.

برای انجام این فعالیت ها متخصصینی تحت عنوان CTRS`s Certified Therapeutic Recreation Specialists تحت آموزش های لازم قرار گرفته اند تا مهارت های عملکردی مخصوص این بیماران، فعالیت های آمادگی جسمانی و ورزشی،فعالیت های ماجراجویانه، آموزش های خانواده در زمینه های رفتاری و شیوه زندگی وبرقراری ارتباطات اجتماعی را به انجام برسانند.

مثلا این افراد به افراد ضایعه نخاعی یا قطع اندام توصیه می کنند که به عنوان بخشی از برنامه های توانبخشی به ورزش های ویلچری رو بیاورند و یا با برنامه هایی که جنبه های هنری هم می تواند داشته باشد به ایجاد اعتماد به نفس و بهبود کارایی گروه هدف مورد نظر کمک نمایند.

مهمترین فواید تفریح درمانی:
۱- بهبود سلامت جسمی
۲- کاهش عوارض ناشی از ناتوانی ثانویه
۳- بهبود وضعیت سلامتی در طولانی مدت و کاهش ریسک فاکتورهای سلامتی
۴- بهبود عملکرد در زمینه شناختی
۵- بهبود سلامت روانی
۶- کم شدن اتکا به سیستم های مراقبتی درمانی
۷- بهبود توانایی کنترل استرسورهای تهدید کننده
۸- تسریع در بهبود ی بیماری و ناتوانی
۹- بهبود در ارتباطات خانوادگی

نتایج برگزاری اردوهای درمانی ،آموزشی تفریحی که توسط مرکز ضایعات نخاعی انجام شده است ،نشان داد که این اردوها در بهبود عملکرد افراد ضایعه نخاعی بسیار موثر بوده اند ( بر اساس نظر سنجی انجام شده ).

در ابتدا گروه هایی از جانبازان ضایعه نخاعی که بیشتر در معرض خطر عوارض جانبی قرار داشتند در اولویت قرار گرفتند و به زیر گروه های کلستومی،پیوند کلیه ای،تک کلیه ،دیابتی،گردنی، آسایشگاهی ،سالمند و بانوان جانباز تقسیم بندی شدند، حدود ۵۴۰ نفر از جانبازان نخاعی به همراه خانواده آنان که بالغ بر حدود ۲۰۰۰ نفر بوده است ، در طی مدت ۴ سال ،در بیست اردو در استان های کشور شرکت کردند . با عنایت به اینکه بار اصلی حمایت از جانبازان و تلاش برای حفظ سلامت آنان بر دوش همسر این عزیزان است . تاکید ویژه مرکز در تمامی اردوهای درمانی ،حضور خانواده جانبازان در این اردوها بوده است .

برنامه اصلی اردوها براساس گروه هدف مورد نظر،به مبادی استانی اعلام تا با عزیزان جانباز هماهنگی های لازم بعمل آید تا در صورت عدم وجود مشکل در تاریخ مقرر در محل های اعلام شده حضور یابند.

محل هایی که برای اردوها انتخاب شدند شامل شهرهای زیارتی ، سیاحتی و هتل های مناسب سازی شده بوده است که حداقل از سه آسانسور مجزا برخوردار باشند.

ورودی هتل ها می بایستی دارای رمپ با شیب مناسب بوده و از طرفی دارای سرویس های بهداشتی با ورودی حداقل با عرض ۷۰ سانتی متر بوده باشد و صندلی چرخدار بتواند به راحتی در توالت ها گردش نماید . همچنین وجود توالت فرنگی ضروری بوده است و در حمام می بایستی سر دوشی جدا شونده و دستی تعبیه شده باشد . سالن غذا خوری باید دارای یک ورودی مناسب برای ویلچر باشد و چیدمان میزها باید به گونه ای باشد که تردد ویلچر از کنار میزهای غذا خوری به سادگی امکان پذیر باشد و ترجیحا در طبقه همکف باشد.

به منظور اجرای برنامه های درمانی آموزشی وجود یک سالن مجهز به سیستم های صوتی تصویری با تهویه مناسب ،به همراه میز و صندلی به تعداد مناسب برای خانواده شرکت کنندگان الزامی بوده است.

برنامه پیش بینی شده این اردوها برای پنج روز به شرح زیر بوده است :

۱-روز اول : پذیرش وارائه مطالب آموزشی و اجرای برنامه افتتاحیه با هدف آشنایی شرکت کنندگان و برگزار کنندگان با یکدیگر و اطلاع از روند برگزاری اردو .
۲-روز دوم و سوم : انجام آزمایشات و ویزیت های خاص متناسب با گروه شرکت کنندگان
۳-.انجام برنامه های تفریحی برای شرکت کنندگان در زمان هایی که برنامه های آموزشی درمانی اجرا نمی شوند . شامل برنامه های تفریحی و زیارتی که بسیار مورد استقبال عزیزان جانباز و خانواده آنان قرار گرفته که قبل از آن کارشناسان مکان های مناسب برای حضور افراد نخاعی را شناسایی کرده و به دنبال آن بررسی های لازم برای بکارگیری اتوبوس مناسب سازی شده برای افراد نخاعی انجام می گرفته است .

با توجه به این مهم که در بسیاری از موارد مسئولین هتل ها با نحوه ارائه خدمات به افراد نخاعی آشنایی ندارند . بروشورهای آموزشی درباره نحوه رفتار با افراد نخاعی در بین کارکنان هتل ها توزیع می شد تا روند خدمات رسانی به درستی انجام شود .

نکته مهمی که متولیان برگزاری تورهای سلامت برای افراد ناتوان باید مد نظر قرار دهند توجه به کرامات ، شان و منزلت آنان و به ویژه در زمانی است که به همراه خانواده حضور پیدا می کنند و این نکته از اهمیت زیادی برخوردارست و همین عزت و احترام است که باعث ارتقای سلامت روان آنان می گردد و احساس ناامیدی و سربار بودن را از بین می برد و سبب می شود که تا مدت ها در روحیه اعضای خانواده فرد نخاعی تاثیر گذار شود .

به همین دلیل در کنار اجرای برنامه های درمانی ، کلاس های آموزشی با محوریت خانواده برگزار می شد که آغازی برای شروع مشاوره ها برای افراد خانواده نخاعی محسوب می گردید . از طرفی اردو بهترین محل برای تبادل نظر و انتقال تجربه در بین افراد ضایعه نخاعی است تا علاوه بر کسب اطلاعات و تجربیات ارزشمند ،امیدواری را نیز افراد کم تجربه از افراد با تجربه بیاموزند و راه های مقابله با مشکلات را از آنان به ارمغان ببرند.

بنابراین به عنوان کسانی که با افراد نخاعی در این اردوها همگام و هم نفس بوده ایم و زندگی کرده ایم ، می توان بیان کرد بهترین خدماتی که می توان بعد از گذر از مراحل حاد بیماری و در حالت پایدار به عزیزان آسیب نخاعی ارائه نمود، برگزاری اردوهای تفریحی ، درمانی و آموزشی است که امید می رود ، بخش های خصوصی با حمایت دولت در این زمینه وارد شده و به همه عزیزان آسیب نخاعی این قشر ارزشمند خدمات رسانی نمایند .

۱-گزارش اردوهای تفریحی درمانی آموزشی مرکز ضایعات نخاعی جانبازان –

۱-Recreation Therapy At Indiana State University”Department of Recreation &Sport Management ” Dan Rogers, Phd,CTRS
۲-www.indstate.edu/rcsm
۳-National Therapeutic Recreation Society: http://www.nrpa.org/content/default.aspx?documented=530

****

منبع : مقاله “تفریح درمانی و نگاهی به تجربیات مرکز ضایعات نخاعی در برگزاری اردوهای درمانی آموزشی و تفریحی ویژه جانبازان آسیب نخاعی ” – نویسنده : دکتر مسعود جوادی پروانه–اولین کنفرانس اینترنتی نقش سفر در سلامتی افراد نخاعی و فراهم سازی تسهیلات برای آنان-مرداد ۱۳۹۰