نقش تفریح درمانی در توانبخشی افراد نخاعی

 بطور کلی تفریح درمانی یک بخش کلیدی از برنامه های توانبخشی افراد دچار آسیب نخاعی محسوب می شود. با تفریح درمانی می توان کمک زیادی به بهبود عملکرد جسمی و بازگشت استقلال افراد دارای ضایعه نخاعی نمود و بطور کلی نتایج نشان داده اند که  با این رویکرد از توانبخشی می توان اثرات عوارض یا ناتوانی فرد را تا حد مطلوبی کاهش و حتی از بین برد .

 هدف اولیه از تفریح درمانی ، ایجاد خدمات تفریحی ​​و سرگرمی در اوقات فراغت بیمار ، به عنوان راهی جهت بهبود سلامت کلی او می باشد . معمولا” تیم تفریح درمانی مشتمل برمتخصصان آموزش دیده ای است  که تمامی آنها تجربه کار با افراد مبتلا به آسیب های نخاعی را دارا هستند .

 در مراکز توانبخشی ، درمانگران شاغل در زمینه تفریح درمانی می توانند در زمینه برنامه های زیر را فعالیت نمایند :

• ارائه برنامه درمانی روزانه .
• انجام ارزیابی های لازم در مورد فرد ، شیوه زندگی او ، میزان  حمایت از خانواده های آنان ،‌و همچنین نیازهای اجتماعی و عاطفی ، و توانایی های ذهنی و جسمی جهت بهره مندی از برنامه های تفریح درمانی. .
• ابداع برنامه درمانی مناسب با همکاری خود فرد مبتلا به آسیب نخاعی .
• شناسایی اهداف خاص حاصل از منافع تفریحی فرد و توانایی های فعلی او .
• مستندسازی پیشرفت فرد در یک هفته و همچنین نظارت بر تغییرات روزانه ای که ممکن است رخ دهد و با کسب اطلاعات از بیمار، خانواده و اعضای تیم توانبخشی .
• ارتباط پیشرفت فرد با مراقبت های مورد نیاز .
• تعیین منابع و تجهیزات مورد نیاز فرد هنگام ترخیص از مرکز و بازگشت او به منزل .
• تشکیل جلسات خصوصی و یا گروهی ، و ارائه تجربیات به فرد آسیب دیده .
• ارائه روش های مناسب برای ​​تفریح ​​و سرگرمی فرد جهت بهره مندی او از منافع آنها و یا تجدید منافع گذشته.
• تمرین روشهای جدید جهت بهبود انجام آنها و یا آشنائی با مهارت های جدید .
• ایجاد فعالیت های گروهی کوچک و بزرگ با هدف استفاده از مهارت های جدید استفاده از ویلچر و توانایی جسمی و تعامل اجتماعی با همسانان .
• شناسائی تجهیزات ورزشی مناسب سازی شده  .
• استفاده از فناوریهای کمکی از جمله رایانه .
• شناخت روشهای کاربردی پس از ترخیص از مرکز توانبخشی .
• ارائه منابع مورد نیاز جهت کمک گرفتن از آنها برای استفاده از مهارت های توانبخشی آموخته شده جدید  .
• فهرست کردن فعالیتهای مورد نیاز جهت اجرا در منزل و جامعه .
• پیگیری ملاقات با درمانگر فعلی و یا مراجعه به یک درمانگر نزدیک تر به خانه بعد از ترخیص .
• کمک به تمرین مهارت های آموخته شده در جامعه و بحث در مورد مسائل ایمنی، موانع معماری، نگرش عمومی ، استفاده از تجهیزات مناسب سازی شده ، آموزش استفاده از ابراز های موجود ، و سازگاری با مسائل مربوط به از کار افتادگی .
• اطلاعات مورد نیاز در مورد منابع سفر : محلی، ایالتی، ملی و بین المللی .

منافع حاصل از تفریح درمانی

معمولا” افراد مبتلا به آسیب نخاعی که به تازگی دچار ضایعه شده اند ، اطلاعات چندانی در مورد تفریح درمانی و مزایای آن ندارند . بیشتر آنها نمی دانند تفریح درمانی تا چه حد می تواند زندگی آنان را تحت تاثیر قرار داده و به بهبود سلامت جسمی و روانی آنها کمک کند . آنها نمی دانند که تفریح درمانی می تواند به عنوان راهی برای بهبود و حفظ سلامت کلی باشد . این افراد می توانند در برنامه های تفریح درمانی مهارت های کاربردی را فرا بگیرند که هم در خانه و هم در جامعه برای آنها مفید است . از سوی دیگر درمانگران فعال در زمینه تفریح درمانی می توانند با کمک به آموزش اعضای خانواده ، فعالیت در زمینه بهبود تناسب اندام فرد و کاهش استرس فرد ، و کمک به یافتن ورزش و فعالیت ارتقاء دهنده کیفیت زندگی آنها کمک کنند .

تحقیقات نشان داده است که تفریح درمانی می تواند در موارد زیر به فرد دچار آسیب نخاعی کمک کند :

• بهبود و سلامت جسمی فرد در کوتاه مدت و طولانی مدت .
• کاهش مسائل مربوط به عوارض ثانویه ، مانند زخم فشاری و آسیبهای پوست و عفونت های دستگاه ادراری .
• بهبود سلامت روانی و اجتماعی فرد، از جمله کاهش افسردگی، بهبود تصور فرد از بدن خود ، و سازگاری با ناتوانی .
• کاهش اتکاء به مراقبت های بهداشتی .
• کاهش انزوای اجتماعی.
• بهبود مدیریت موانع مناسب سازی ساختمان و بهبود توانایی فرد هنگام حضور در سراسر جامعه.
• بهبود کنترل استرس و شناسایی استراتژی ها و فعالیت های مقابله با استرس .
• افزایش اعتماد به نفس و بهبود توانایی به منظور توسعه روابط اجتماعی .
• بهره مندی مجدد از منافع برنامه های تفریحی گذشته ( قبل از آسیب ) و  کسب مهارت های جدید برای تفریح ​​و سرگرمی ​​و استفاده از منابع جدید .

ارتباطات

ارتباطات یکی از مهم ترین جنبه های تجربه یک توانبخشی خوب محسوب می شود  . هر کسی نیاز به ارتباط با سایر افراد و  جامعه خود دارد . نکات زیر می تواند به فرد آسیب دیده ، اعضای خانواده او، و درمانگر تفریحی کمک کند تا فرد یک ارتباط مناسب برقرار نموده و به اهداف خود برسد .

• به متخصص تفریح درمانی بگوئید که هر روز  احساس شما چگونه است : خوابتان به چه صورت است ؟ آیا احساسات یا داروهای مصرفی تان نسبت به قبل از تفریح درمانی تغییر کرده است؟
• اگر شما با برنامه درمانی خود اختلاف نظر دارید پرخاشگری نکنید ،  نگران نباشید و  قاطعانه در مورد آنچه که بین خود و درمانگرتان خوب بنظر می رسد را  ، ‌بیان کنید .
• هنگامی که تحت یک درمان قرار می گیرید ، از همان ابتدا ،‌ ازپنج ضمیر پرسشی (چه کسی ، برای چه، کی ، کجا و چرا) استفاده نمائید .
• آنچه که باعث بهبود روزانه شما نسبت به روزها و هفته های قبل می شود را جویا شوید .
• با شنیدن صحبتهای نامربوط در خصوص  تفریح درمانی  نترسید . مطمئنا” شما به فعالیتی درست هدایت و ارجاع خواهید شد ، فقط باید منابع داخل یا خارج از مرکز خود را به خوبی شناسایی کنید .
• معمولا” متخصصان تفریح درمانی ، پس از یک ارزیابی و مشاوره اولیه ، درمان را ارائه و طرح، اهداف، و نحوه عمل را به افراد نخاعی توضیح می دهند ، سپس توافق حاصل ، و پس از آن به مرحله اجرا در می آید .
• اگر اختلاف نظری بین مسئول تفریح درمانی و شخص بوجود آید، باید سعی شود حل و فصل گردد . اما اگر این تلاش موفقیت آمیز نبود ، باید با سرپرست تیم درمانی یا روانپزشک صحبت شود . چنانچه باز هم مشکل بر طرف نشد ،‌بهتر است یک مسئول تفریح درمانی خود را عوض کنید .
• هر سوالی دارید ،‌ بپرسید . این را بدانید که شخصی که مطلع باشد ، اضطراب کمتری خواهد داشت و قادر خواهد بود رو به جلو حرکت کرده و در برنامه توانبخشی خود پیشرفت بهتری داشته باشد.

فعالیت های تفریحی و انتخاب های ورزشی

افراد دچار پاراپلژی یا کوادری پلژی  اغلب در مورد بازگشت به یک زندگی فعال و بهر مندی از منافع تفریحی گذشته ( قبل از آسیب خود )  نگران هستند . لذا این   متخصصان تفریح درمانی هستند که در پیدا کردن منابع، شناسایی تجهیزات ، و تعیین فعالیتهای تفریحی جایگزین و مناسب کمک خواهند کرد . تکنولوژی همواره در حال تغییر است و این تغییر تجهیزاتی مانند ویلچرهای ورزشی و ویلچرهای برقی ؛  وانواع تجهیزات شخصی و خانوادگی و حمایتی را شامل شده است  که با ارتقاء سطح آگاهی افراد ناتوان رشد چشمگیری داشته و  فرصت های زیادی را برای بازگشت آنان به زندگی روزمره و فعالیتهای تفریحی و سپری کردن اوقات فراغت تامین نموده است .

یکی از مهمترین جنبه های تفریح درمانی شرکت در فعالیتهای ورزشی با رویکرد تفریح است . بطورکلی افراد مبتلا به آسیب نخاعی می توانند در فعالیتهای ورزشی گوناگون ،  به طور فعال و با انرژی شرکت داشته باشند ، از جمله این ورزشها می توان موارد زیر را نام برد :

• بسکتبال با ویلچر
• هاکی با ویلچر
• راگبی
• سافت بال
• فوتبال

و یا می توانند به خوبی در فعالیتهای ورزشی تفریحی ​​در فضاهای باز ،‌شرکت داشته باشند . شایدشرکت در فعالیتهای تفریحی باز تاثیرمطلوبتری برای رسیدن به اهداف تفریح درمانی داشته باشد . از جمله این فعالیته می توان به موارد زیر اشاره نمود  :

• پیاده روی ( ویلچررانی )
• رکاب زنی با دست (cycling hand)
• ماهیگیری
• شکار

امروزه شاهد حضورافراد ناتوان در ورزش های رقابتی در سطحی گسترده هستیم که حتی بعضی از آنها توانسته اند رکوردهای جهانی را از آنت خود نمایند . از قبیل موارد زیر  :

• پارالمپیک
• جاده نوردی
• بلند کردن وزنه
• انواع مسابقات ورزشی
• وغیره