خستگی در افراد نخاعی
این روزها بیشتر و بیشتر در مورد خستگی می شنویم. اما چه کسی مراقب است؟ آیا خستگی تنها بخشی از دوره پیری محسوب می شود؟ خوب، حقیقت این است که، اطلاعات جدید نشان می دهند که خستگی می تواند مهمتر از آن باشد که هر یک از ما فکرش را می کنیم.
تحقیقاتی که طی سالیان متمادی، در جاهای مختلف در مورد افراد مشخصی به عمل آمده نشان می دهند که خستگی تا حدی در بین افراد مبتلا به آسیب نخاعی قابل پیش بینی است. مطالعات انجام شده بر روی سیصد نفر از مجروحین انگلیسی که بیش از ۲۳ سال با ضایعات طناب نخاعی زندگی کرده اند، نشان می دهد که در بیش از نیمی از آنان پدیده خستگی و علائم مربوط به آن گزارش شده است.
بطور کلی افراد خسته دقیقا” چه کسانی هستند؟
آن دسته از افرادی که خسته گزارش شده بودند ،تنها جزو افراد پیر نبودند: متوسط سن آنان ۵۷ سال بوده و همچنین اکثر آنها سطح ضایعات نخاعی بالاتری داشتند. بعلاوه مشخص شد که زنان نخاعی در معرض خطر بیشتری قرار دارند. سه سال اول، موقعی که اولین مصاحبه با افراد تحت نظر انجام شد، بیشتر همان افراد از نظر بهداشت عمومی در وضعیت ضعیف تری قرار داشتند. از نظر برنامه های تندرستی و ورزش در سطح پائینی قرار گرفته بودند و بر اساس آزمایشات سلامت روانی نیز دررتبه پائینتری جای گرفته بودند. بنابراین می توان گفت، با این اوضاع آنها خسته بودند.
بطور کلی خستگی چه مفهومی دارد؟
این تحقیقات نشان می دهد که وجود خستگی در افراد دچار آسیب نخاعی در شرایط حاضر می تواند در طولانی مدت عوارضی را در پی داشته باشد .در تحقیقات کشور انگلیس، خستگی های مربوط به سالهای قبل ( گذشته ) با افسردگی های کنونی افراد و همچنین با کاهش احساس سلامت و رضایتمندی از زندگی مرتبط بود. بعلاوه گزارش شده بود که مجروحین دارای پدیده خستگی وقت کمتری را خارج از منزل سپری می کردند و کمتر وارد جامعه می شدند. بخصوص خستگی به مرور به درد بازوها و شانه منجر می شد و فرد را به استفاده بیشتر از تجهیزات پزشکی و کمک های فیزیکی دیگران نیازمند می ساخت.
چرا من ( بعنوان یک فرد نخاعی ) خسته ترم؟
شاید وجود معلولیت خستگی زیادی همراه داشته باشد. در باره آن فکر کنید. ضایعه نخاعی صرف نظر از سطح نیازمندیهایش فرد را مجبور می کند تا همان فعالیتهای ما را سختر، کندتر و با راحتی کمتری انجام دهد. با گذشت زمان، اندامها فرسوده می شوند و انرژی بدن تحلیل می رود. البته حتی اگر ضایعه نخاعی نیزوجود نداشته باشد، چیزهای زیادی وجود دارند که با خستگی مرتبط هستند: از جمله
- جنسیت مثل زن بودن ، گزارشات مربوط به خستگی در میان زنان ۲ تا ۳ بار شایعتر از مردان است.
- عوارض حاصله از مصرف الکل و استفاده نادرست ازداروها و یا حتی مصرف برخی از داروها.
- نگرانی ها، مشاغل پر دغدغه و طاقت فرسا ،همچنین مشاغلی که (فعالیت کاری کمی دارند)و مشاغل بی اهمیت و کم درآمد.
- دردهای مزمن
- شرایط روانشناسی یا روانپزشکی
خستگی همچنین ممکن است با چیزهای دیگری مرتبط باشد از جمله کاهش انگیزه، فعالیت های فکری طولانی و یا حتی کسالت. خستگی امکان دارد ناشی از مشکلات روانپزشکی فرد مثل : اختلالات خلقی، اضطراب یا حملات مربوط به ترس ناگهانی باشد. در هر حال، خستگی مداوم صرف نظر از علت آن و نیز احساسات ناشی از تاثیر عدم توانایی در انجام کار و عدم برقراری روابط فردی، منجر به افزایش شدت آن و فشارهای روانی می گردد.
چه کار می توان کرد؟
چنانچه شما خستگی را تجربه می کنید بایستی از خودتان چند سئوال بپرسید. اول اینکه بسیار مفید خواهد بود که مشخص شود آیا خستگی شما مثل حالات بعد از ضایعه نخاعی فیزیکی است یا ناشی از مشکلات روحی و روانی می باشد. چند راه وجود دارد که بوسیله دکتر ” دیوید کاترن دال ” برای تشخیص علت جسمی یا روحی بودن خستگی پیشنهاد شده است:
- خستگیهای جسمی معمولا” دوره کوتاه تری نسبت به خستگیهای روانی دارند.
- خستگیهای جسمی با خستگیهای ناشی از فشارهای روحی و روانی ارتباطی ندارند.
- خستگیهای جسمی در اوایل شب و در شب بدتر می شوند، و با خوابیدن واستراحت برطرف می گردند ولی خستگیهای روحی درزمان صبح بدتر می شوند واستراحت و خواب نیزروی آنها تاثیر نداشته و یا حتی بدتر می شوند.
- خستگیهای جسمی معمولا”با تداوم بدتر می شوند، در حالیکه خستگیهای روانی نوسان دارند.
- خستگیهای جسمی با انجام فعالیت و کار بیش از حد بدتر می شوند ولی میزان خستگیهای روانی با فعالیت تقلیل می یابد لذا معمولا” در وظایف و مسئولیتهای فرد اختلال ایجاد نمی کند.
بخاطر بسپارید که موارد فوق تنها نکاتی از شاخص های پیشنهادی هستند و هنوز هم مورد تائید قرار نگرفته اند.
- در هر حال بهتر است، سئوالات زیر و جوابهای آنها را برای خودتان مورد بررسی قرار دهید:
- میزان شدت خستگی شما چقدر است؟
- چه فعالیت هایی خستگی شما را بدتر می کند و چه فعالیتهایی باعث تقلیل آن می شود؟
- استراحت، پایان هفته و تعطیلات چه اثری برروی آن دارند؟
چنانچه مایل باشید، شما می توانید دفترچه یادداشتی تهیه کنید که در آن میزان شدت خستگی و نحوه تاثیر خستگی را بر روی مواردی از جمله رژیم غذایی، وضعیت خواب و توانائی در انجام کارها، مسئولیتهای روزمره ثبت وپیگیری نمائید.
جوابهای شما به این سئوالات و دفترچه مذکور را به دکترتان نشان دهید. این موضوع به شما وپزشکتان کمک خواهد کرد که نقش هرگونه شرایط پزشکی دیگر، و موضوعات جسمی، اجتماعی و یا روانی را که ممکن است در خستگی شما اثر داشته باشند، مشخص نماید. انجام برخی از آزمایشات می تواند برای شما مفید باشد. چنانچه اضافه وزن دارید، پزشکان ممکن است برایتان آزمایشات سرم گلوکز و الکترولیتهای بدن را نیز درخواست کند. و حتی بسته به وضعیت شما، مسافرتهای اخیر و یا تشخیص های داده شده ،امکان دارد درخواست آزمایشات دیگری را نیز داشته باشد:
من باید چه کنم؟ آیا داروئی وجود دارد؟
متاسفانه، برای خستگی های جسمی بندرت از دارو استفاده می شود مگر آنکه درمان عارضه خاصی نظیر سردرد یا دردهای عضلانی مطرح باشد.
چه چیزهائی وجود دارند که ممکن است پزشک به شما پیشنهاد دهد:
- برنامه تان را مجددا” هماهنگ کنید و کارهای مهم خود را در زمانهایی قرار دهید که حداکثر انرژی را دارید و در سایر زمانها استراحت کنید.
- فعالیتهای جسمی خود را با کمک گرفتن از دیگران کاهش دهید. ویلچری سبکتر و یا در صورت امکان از نوع برقی استفاده کنید و فعالیتهای غیر ضروری خود را حذف نمائید. پزشکتان می تواند حامی شما باشد و به شما کمک کند تا از طریق بیمه درخواستهای مورد نیاز خود را پیگیری کنید.
- مقدار استراحت خود را افزایش دهید.
- توجه داشته باشید که آیا ورزش، رژیم غذایی، خواب و یا کنترل استرس می تواند مفید باشد یا خیر؟ فعالیتهای جسمی ضروری چیزی نیستند که خستگی شما را بدتر کنند و گر نه شما حتی ،بیشتر از حالت خود خارج می شوید و قدرت خود را نیز بیشتر از دست می دهید .در نتیجه تنها مشکل را بدتر خواهید کرد.
- روی کیفیت زندگی خود دقت کنید. اهداف خودتان را تعیین نمائید و اجازه دهید انرژی تان صرف چیزهایی شود که برای شما بیشترین معنی و ارزش را دارند. آیا اگر خودتان لباس خود را بپوشید واقعا” خوشحالتر می شوید یا وقتتان را با دوستان، خانواده و یا نوه های خود سپری نمائید؟
اگر چند سالی را با آسیب نخاعی زندگی کرده اید و در بخشی از زندگی خود احساس خستگی می کنید، با جدیت پزشک و مراقبین بهداشتی خود و حتی افرادی را که در اطراف شما هستند را مطلع سازید. مهمترین موضوع این است که شما باید خستگی خود را جدی بگیرید. پیگیری موارد مورد نیاز جهت کاهش خستگی شما ،از اهمیت زیادی برخورد دارند. تنها موقعی مجاز به درنگ هستید که ثابت کنید در وضعیت خوبی قرار گرفته اید.
این مقاله یکی از ۲۰ مقاله آموزشی است که طی همکاری بیمارستان Craig و مرکز آموزش و تحقیقات توانبخشی و سالمندی افراد نخاعی تهیه شده است.
منبع: مترجم «مهندس عباس کاشی» – انتشار: مرکز ضایعات نخاعی جانبازان