خارج نمودن افراد ناتوان از ساختمانها در مواقع بروز حادثه آتش سوزی

اگر فکر می کنید که سازمان آتش نشانی مسئولیت کامل نجات و یا ایمنی کلیه ساکنین ، کارکنان ، مشتریان و یا عموم اعضای محل حضور شما را به عهده می گیرد  ،  باید بگوئیم که : اشتباه می کنید !
علیرغم قوانین جاری در مورد ایمنی حریق که برای افراد مسئول تعهد ایجاد کرده تا در مورد خطر آتش سوزی ارزیابی و مدیریت های لازم را انجام دهند ، برخی از اماکن براین باورند که تخلیه افراد ناتوان به عهده سازمان خدمات ایمنی و آتش نشانی است ، و فکر می کنند اگر پناهگاهی را فراهم کنند ، وظیفه خود را در قبال ایمن سازی ساکنین ناتوان خود انجام داده اند . اما قطعا” چنین نیست ، و دستورالعمل های وضع شده به وضوح اشاره به این نکته دارند که : برنامه  هایی که برای مواقع اضطراری یک محل طراحی شده اند  ، نباید تنها متکی بر الزامات سازمان خدمات ایمنی و آتش نشانی باشند .
پناهگاه ها ، مناطق نسبتا ” امنی برای انتظار در یک مدت کوتاه  محسوب می شوند . اما جایی نیستند که  افراد معلول و ناتوان بتوانند به طور نامحدود در آنجا بمانند .از این روی  این افراد قادر نیستند یک مدت زمان طولانی صبر کنند تا توسط آتش نشانان نجات پیدا کنند .
در هر سازمانی ، مسئولیت مدیریت برنامه های تخلیه افراد معلول ، به عهده مدیران مکانی است که افراد ناتوان از آنها استفاده می کند . در برنامه خروج اضطراری خاص (  تحت عنوان  PEEP) ، باید جاهایی برای کارکنان معلول ، یا سایر اشخاص مسئول مراقبت آنان آماده سازی شود .
نکته مهمی که باید توجه داشته باشید این است که همه افراد دچار اختلالات حرکتی از ویلچر استفاده نمی کنند . بنابراین باید به کسانی که از تجهیزات کمک حرکتی مانند عصا و واکر استفاده می کنند هم توجه داشت . از سوی دیگر افراد ویلچری ممکن است یکی از آشنایان خود را به عنوان همراه داشته باشند ، اما استفاده کنندگان از عصا یا واکر و از این قبیل وسائل ممکن است تنها باشند و هیچ همراهی نداشته باشند – و بنابراین این افراد هنگام تخلیه از ساختمان ممکن است بطور بالقوه با یک وقفه طولانی مواجه شوند  . توجه کنید که : کمک کردن به کسی که در شرایط اضطراری و هنگام پائین رفتن از پله ها متکی به استفاده از یک واکر است ، می تواند آهسته تر از حمل یک فرد ویلچری  با استفاده از یک صندلی مخصوص تخلیه و یا تشک تخلیه صورت گیرد . لذا این موضوع باید هنگام فرموله کردن یک طرح اضطراری در نظر گرفته شود .
یک پناهگاه ( که معمولا” در پاگردهای پلکان ساخته می شود  ) منطقه ای است که به منظور حفاظت افراد در معرض خطر و ایجاد زمان کافی برای کارکنان مسئول تخلیه و کمک به ایمنی کاربران ویلچر یا دیگر افراد دچارمشکلات حرکتی به ایمنی در نظر گرفته می شود .اندازه این مکان باید حداقل ۹۰۰ X 1400میلی متر باشد و معمولا”  در طبقاتی که قرار می گیرد ، باید باهاشورهای زرد و با تابلوی ‘ پناهگاه – و بدون قرار گرفتن هیچ مانعی در جلوی آن ‘ مشخص شود .
باید یک سیستم ارتباطی دو طرفه بین پناهگاه و دیگر قسمتهای ساختمان مثل بخش پذیرش یا اطلاعات ساختمان یا قسمت نگهبانی که دائما” در آنجا افرادی حضور دارند و می توانند در تمام مواقع پاسخگو باشند ، برقرار باشد. اگر لازم باشد ، باید در پناهگاه دستورالعمل های ایمنی و شرحی از محل پناهگاه نصب شود ، به طوری که افراد ناتوان بتوانند با استفاده از آن ، در مورد جزئیات محل تماس خود اطلاعات لازم را داشته باشند. همچنین باید یک دستگیره ریلی کوتاه وجود داشته باشد تا کاربران ویلچر بتوانند هنگام جابجا شدن به صندلی تخلیه خودشان را ثابت نگه دارند ، و حالت ایده آل این است که یک صندلی تاشوی دیواری هم برای استراحت افراد مبتلا به اختلالات حرکتی در نظر گرفته شود .
تجهیزات مناسب برای تخلیه افراد و / یا تجهیزات نجات همیشه باید برای استفاده فوری در دسترس باشند .

صندلی های مخصوص خارج نمودن افراد ناتوان ، یک مثال هستند ، اما تجهیزات تخلیه یا نجات ، از نظر استفاده می توانند پیچیده باشند ( یعنی نیاز به آموزش مداوم کارکنان دارد ) ، نیازمند اقدامات سرویس نگهداری و هزینه بالا هستند  . از دیگر جایگزین های ، صندلی تخلیه می توان به پدهای اسکی و تشکچه های نجات اشاره نمود که  تهیه ، نگهداری و آموزش آنها بسیار کم هزینه  تر است .

صندلی های تخلیه ، برای انتقال افراد ناتوان به پایین پله ها طراحی شده اند . البته معمولا” کاربران ویلچر ، باید از روی ویلچر به روی صندلی تخلیه منتقل شوند. البته این کار اغلب می تواند به سادگی و توسط خود کاربر ویلچر با گرفتن یک دستگیره و ایستادن ، و یا حالت نیمه ایستاده انجام شود ، به طوری که ویلچر برداشته شده ، و صندلی تخلیه جایگزین آن می گردد . به محض نشستن فرد و ایمن سازی او از طریق بستن کمربندهای ایمنی ، می توان صندلی نجات را به سمت پائین پله ها یا در برخی موارد به بالای پلکان هدایت داد .(  که معمولا” در حالت دوم از یک موتور الکتریکی کمک گرفته می شود ).  توصیه برا ین است که کار تخلیه توسط دونفر انجام شود ، بطوری که یک نفر کنترل پشت صندلی و دیگری نگهداشتن پایه صندلی را انجام دهد ، اما به طور کلی این کار برای اطمینان بیشتر و آسودگی خاطر فرد ناتوان صورت می گیرد .  در هر حال در وضعیت آتش سوزی ، ممکن است افراد کافی در دسترس نباشند و این احتمال هم وجود دارد فرد نجات دهنده به خوبی آموزش دیده و اعتماد به نفس بالائی برخوردار باشد .
همیشه برای خارج کردن افراد ناتوان ، باید پرسنل آموزش دیده به اندازه کافی در دسترس باشند ، چرا که بیشتر افراد معلول برای جابجایی های خود از جمله رفتن به مرخصی یا بیماری واز این قبیل موارد نیازمند کمک هستند . در صورت لزوم ، باید به پرسنل جدید هم آموزش داده شود . اگر چه دستورالعمل ها ی مربوطه بر روی هر صندلی به وضوح نصب شده ، اما برای جلوگیری از هر گونه خطر ، نباید توسط افرادی که آموزش ندیده اید ، بکار گرفته شوند .

مزیت بزرگ صندلیهای تخلیه ، این است که با استفاده ازآنها می توان افراد ناتوان حرکتی را ،  به پائین پله ها و یا جاهایی که گذشتن از آنها بصورت دستی احتمالا” باعث آسیب بیمار می شود ، با خیال راحت و بطور ایمن عبور داد .
عیب بزرگ آنها هم این است که نسبتا” گران هستند و نیاز به نگهداری مداوم داشته و افراد استفاده کننده از آنها باید به خوبی آموزش ببینند .

ورق های تشک و تشک لغزش
یک جایگزین ساده برای صندلی های نجات ، ورقه های اسکی ( مخصوص جابجایی روی تخت ) و تشک های لیز ( پد های اسکی ) می باشد. سالهای زیادی است که از این تجهیزات در بیمارستان ها و خانه های سالمندان استفاده می شود ، و نسبتا” ارزان قیمت بوده ، استفاده از آنها آسان و نیاز به نگهداری چندانی ندارند . آموزش کار با آنها نسبتا ساده است و اغلب افراد می توانند در خانه با کمک یک دی وی دی طرز استفاده از آنها را یاد بگیرند . این وسائل را می توانند تقریبا” برای هر وضعیتی که در افراد ناتوان نیاز به جابجایی از جایی به جای دیگر از جمله عبور از یک پلکان داشته باشند ، مورد استفاده قرار گیرند .

هر جایی که ساکنان خانه های سالمندان یا بیماران بیمارستان ها نیاز به کمک در مواقع اضطراری داشته باشند ، ورقه های تخلیه ایده آل هستند . آنها در زیر تشک قرار داده می شوند و به طور دائم در دسترس هستند . این ورقه ها را می توان با استفاده از حلقه های کشی در گوشه های آن تثبیت نمود و و می توانند بخوبی تنظیم شوند .

هنگامی که خارج نمودن سریع یک بیمار یا ساکنین یک محل ضرورت پیدا می کند ، با یک روش نسبتا” آسان می توان بیمار را روی تشک ایمن سازی کرد . بالش هایی روی قفسه سینه و پاهای بیمار قرار داده می شود و سپس کمر بند روی بالش ها کشیده می شود تا یک پیله ایمن فراهم گردد . پس از آن ، برای ایمنی ، تشک در امتداد کف کشیده شده می شود . این کارها نیاز به آموزش چندانی ندارد .

ورق تشک نجات می تواند برای جابجا کردن بیمار یا ساکنین به طبقات پائین هم مورد استفاده قرار گیرد . به محض قرار گرفتن روی پله ها ، تشک تقریبا” درنقطه حرکت قرارمی گیرد ، بنابراین یک نیروی کشش خیلی کمی برای حرکت دادن آن مورد نیازاست .با این روش بیمار از هر گونه ضربه و کبودی محافظت می شود، وهنگامی که نیروهای حفاظتی می رسند ، می توان آنها را از تشک و پتو جدا کرد تا کمک های بیشتری برسند .
ورق تخلیه تشک ، قابلیت عبور دادن فرد را از دربها و راه پله ها به خوبی تامین می کند ، و این موضوع مهم است که این مسئله ، قبل از تصمیم گیری در مورد خرید این که وسیله ارزیابی شود .  اگر ورقه اسکی قابل عبور از مسیر نجات نباشد ، تکیه به آن بی معنی و حتی خطرناک است ، در این صورت این احتمالا” استفاده از پد های تخلیه (اسکی پد) ترجیح داده خواهد شد . پد های نجات بصورت تشکهای باریک – تاشو وچند منظوره ساخته شده اند . در مواقع اضطراری ، پد اسکی به سرعت در دسترس است و در کنار تخت بیمار گذاشته می شود . سپس بیمار به راحتی به روی پد منتقل شده وپتو دور آن پیچیده می شود . کمربند آن در جای خود بسته می شود تا بیمار محکم شده و بصورت ایمن کشیده می شود . این پدها می توانند برای بسیاری ازدربهای معمولی ، راهروها و راه پله ها استفاده شوند ، اما برای مسیرهایی که خیلی باریک باشند ، ممکن است مناسب نباشند .

در بعضی موارد ، برخی شرکت ها فقط یک صندلی نجات می خرند و علت آن هم قیمت نسبتا بالای آنها است . این موضوع باعث می شود که ظرفیت کمک رسانی و نجات محدود شود . با استفاده از گزینه های ارزان تر ، مانند پد اسکی ، می توان تعداد بیشتری از آنه ارا تهیه نمود.

یک سوالی که اغلب پرسیده می شود : ” در مورد شأن و منزلت فرد در حال نجات است  ؟ “همانطور که هر آتش نشان قسم خورده ، در یک وضعیت اضطراری ، شان و مقام فرد ، دیگر اهمیتی ندارد ” .

وسائل نجات مانند صندلی یا تشک ممکن است برای همه افراد مناسب نباشند . به عنوان مثال : برخی از کاربران مانند ، کسانی که دچار شکستگی استخوان شده اند و یا کسانی که نیاز به سیستمهای احیاء دارند  معمولا” قادر به استفاده از آنها نیستند . در چنین مواردی باید ارزیابی خطر برای پیش بینی نیازهای آنها انجام شود ، و ممکن است لازم باشد که برای این افراد محدود یتهایی مانند اسکان منحصرا” در طبقات هم کف شوند یا از طرحهای ” دفاع در محل ” استفاده شود .
فراموش نکنید که افراد دچار کاهش شنوایی ممکن است قادر به شنیدن زنگ های خطر مربوط به آتش سوزی نباشند ومتوجه خطر نشوند  ، به خصوص اگر خواب باشند ، بدتر خواهد بود . برای چنین افرادی از دستگاه دف گارد (  DEAFGARD  ) استفاده می شود. این دستگاه طوری طراحی شده که در زیر بالش این افراد نصب می گردد و در مواقع خطر فرد را بیدار می کند . این دستگاهها به عنوان ساعت زنگ دار هم می تواند استفاده شود .

ترجمه  و تنظیم از : مهندس عباس کاشی ( e mail :  ohealth2007@yahoo.com )= ؛  منبع مورد استفاده  ؛  سایت : http://www.marsden-fire-safety.co.uk – –  مقاله :  disabled evacuation – انتشار : انجمن معلولین ضایعات نخاعی استان تهران