توقف ویلچرها در پیچ وخم پیاده رو

سالها پیش وقتی هنوز آرزوهای بزرگی درسر داشت و سرخوردگی های روزگار او را از دست یافتن به آرزوهایش ناامید نکرده بود، معلولیت موجب نشد تا کاستی های پایتخت مانع از تحقق رویاهایش شود.اما بعدها، وسعت تجربه هایش نشان داد که چگونه کوچکترین حقوق شهروندی اش در گوشه گوشه شهر نادیده گرفته می شود. این که امثال او نمی توانند از مترو یا پله برقی و یا هرنوع وسیله نقلیه همگانی استفاده کنند واقعیتی انکار ناپذیر است چرا که پایتخت شهر سواره هاست. تهران عنوان بیست وپنجمین شهر پرجمعیت دنیا را یدک می کشد، پایتختی که اکنون از کمترین میزان آمادگی برای اسکان معلولان بهره مند است.فراهم کردن وسایل رفت وآمد مناسب، مجهز نبودن پل های عابرپیاده و مترو به آسانسور، نبود سطوح شیب دار در فضاهای عمومی و مبلمان شهری، تجهیز منازل مسکونی همه و همه موجب شده اند تا شرایط افراد معلول،سالمند وکودک به طورکلی در اصول شهرسازی کمتر مورد توجه قرار بگیرد.نابسامانی معابر و عدم انطباق آن با نیازهای معلولان از یک سو و کاستی در برنامه های مدیریتی از سوی دیگر موجب شده تا پتانسیل های این گروه از جامعه به کلی نادیده گرفته شود.
بد نیست بدانیم تهران با همه ادعاهایش برای پایتختی کشور تنها ۳ درصد امکان دسترسی معلولان و افراد کم توان را به محیط های فیزیکی و مبلمان شهری مانند معابر، تقاطع ها فراهم کرده است.
شاهرخ احمدی یکی از مددجویان توانبخشی رعد، وجود سرویس ایاب و ذهاب مخصوص معلولان را تنها امید معلولان ضایعه نخاعی برای خروج از منزل می داند، امیدی که برای حصول آن لازم است از روزها قبل برای رزرو در نوبت ماند.
او که سالهاست به دلیل نامساعد بودن شرایط خیابان ها و پیاده روها و فضاهای عمومی مانند مدارس از تحصیل بازمانده است در این باره توضیح می دهد: اگرچه اکنون وضعیت بهتری برای حمل ونقل معلولان به وجود آمده اما این خودروها دارای استانداردهای لازم نیستند و هیچ حفاظی برای محافظت از فرد معلول در آن وجود ندارد و یک ترمز نابجا و یا تصادف موجب برهم خوردن تعادل صندلی چرخدار می شود.
وی همچنین با اشاره به مشکلاتی که بر اثر نامساعد بودن شرایط پیاده روها وخیابانهای تهران به معلولان تحمیل می شود اظهار می دارد: این وضعیت موجب شده تا معلولان جسمی و حرکتی از ساده ترین لذتهایی که برای افراد عادی میسر است مانند خرید کردن، رفتن به پارک، کتابخانه و سینما محروم شوند و همیشه ناگزیر به کسب کمک از یک یا چند فرد هستند.
مریم لطیف یکی دیگر از مددجویان که دل پردردی از وضعیت نامناسب فضاهای شهر تهران دارد با انتقاد از عملکرد مسئولان درباره بهسازی فضاهای شهری و نصب عابر بانک ها در شهر می گوید: نکات استاندارد هیچ گاه در ساخت پیاده راه های شهر تهران مورد توجه قرار نمی گیرد و همچنان سطح پیاده روها بالاتر ازخیابان است، به گونه ای که تردد در پیاده روها برای معلولان امکان پذیر نیست.
لطیف با اشاره به وضعیت نصب عابر بانکها در شهر اضافه می کند: یک فرد معلول که روی صندلی چرخدار نشسته چگونه می تواند از این دستگاه ها استفاده کند؟ چرا برنامه ریزان و طراحان وجود افراد معلول را از یاد برده اند.
این مددجو می گوید: به خاطر وضعیت جسمی اش، گاهی مجبور است برای برداشت پول وقتی به نزدیکانشان دسترسی ندارد به افراد غریبه اعتماد کند و همین امر گاهی اوقات زمینه سوءاستفاده دیگران را فراهم می سازد.
وضعیت بالابرها هم نکته دیگری است که با وجود نوسازی مورد توجه معلولان قرار نمی گیرد و معلولان حسی و حرکتی را با مشکلات زیادی مواجه می کند، معضلی که معلولان درباره آن می گویند: معمولاً صندلی های چرخدار به راحتی وارد بالابرها نمی شوند چرا که سایز بالابر مطابق استاندارد در نظر گرفته نشده و فرد معلول ناچار است برخی اوقات قسمت هایی از ویلچر خود نظیر رکابها را از آن خارج کند که آن هم برای کسانی که از ویلچرهای قدیمی استفاده می کنند امکان پذیر نیست.
درد دل های معلولان جسمی و حرکتی بهانه ای شد تا پای درد دل های مسئول مددکاری یکی از تشکل های مردمی، سحر شریعتی بنشینم وبه گلایه هایش گوش کنم که کمتر از درد دل معلولان نیست.
وی با اشاره به بهسازی برخی خیابان های شهر مانند خیابان دکتر شریعتی می گوید: خوشبختانه برخی پیاده روهای این بخش شهر، همسطح خیابان طراحی شده اند اما چه فایده!
شما تصور کنید که فرد معلول وقتی می خواهد با صندلی چرخدار از خیابان به پیاده رو یا بالعکس عمل کند با تعداد زیادی خودرو که دقیقاً روبه روی پل اقدام به پارک کرده اند مواجه می شود.
وی اضافه می کند: متاسفانه جامعه نمی داند چه برخوردی با معلولان باید داشته باشد چرا که مسئولان بدون ایجاد فرهنگ سازی اقدام به مناسب سازی کرده اند.این مددکار با اشاره به این که اگر دست اندرکاران شهرداری اقدام به نصب تابلو روی پل ها کنند و حضور افراد معلول را به رانندگان یادآوری کنند، کمتر شاهد بروز این گونه مسائل خواهیم بود.
شریعتی با انتقاد از نادیده گرفته شدن حقوق معلولان می گوید: آمار معلولان جامعه در سرشماری محاسبه می شود اما در برنامه ریزی های مسئولان جامعه کمتر دیده می شوند.
او می گوید: فراموش نکنیم، معلولیت ها گاهی ناخواسته به وجود می آیند و ما گریزی از آن نداریم مانند صدماتی که بعضاً در تصادفات به وجود می آید و جبران ناپذیر هستند.

    تردد بدون کمک دیگران
اما به راستی چند درصد از ساختمان های شهر تهران دارای استانداردهای لازم برای استفاده از معلولان شهر تهران است؟ سوالی که رئیس سازمان نظام مهندسی استان تهران مهندس سعید غفرانی، درباره آن به ایران توضیح می دهد؟ در حال حاضر سازمان نظام مهندسی آماری از تعداد ساختمان های استاندارد شهر تهران در اختیار ندارد چرا که این وظیفه برعهده شهرداری تهران قرار دارد.
وی اضافه می کند: به هرحال اکنون معماران در شهر تهران موظفند نقطه تردد معلولان را در ساختمان ها پیش بینی کنند و همه ساختمان های نوساز پایتخت باید مجهز به رمپ و آسانسور باشند.
برخوردار نیستند، پاسخ می دهد: برای این کار تنها می توانیم با نامه به معماران ساختمان ها گوشزد کنیم که استانداردها را برای نصب آسانسور مراعات کنند اما کنترل این موضوع بر عهده شهرداری تهران است.
اما برای آن که افراد معلول درجامعه بتوانند به زندگی عادی خود بپردازند معابر شهر باید دارای چه ویژگی هایی باشد؟ سوالی که مهندس مهران پور یکی از طراحان فضاهای شهری درباره آن چنین توضیح می دهد: پیاده راههای مناسب دارای عرض مناسب با توجه به تراکم جمعیت، نوع محور و میزان رفت و آمد در منطقه طراحی می شود و دارای شیب طولی و عرضی مناسب برای جلوگیری از جمع شدن آب هنگام بارند گی است و همچنین دارای کفپوشی با طول عمر مفید هستند.
وی می گوید: تنها زمانی می توانیم مدعی شویم معابرمان بهسازی شده اند که یک فرد معلول با صندلی چرخدار بدون دخالت شخص دیگری، مسیری را طی کرده و دوباره همان مسیر را بازگردد؛ آن زمان معابر شهری دارای استانداردهای لازم خواهند بود.
مدیرکل معماری و ساختمان معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران، مهندس جواد کریمیان اقبال در گفت و گو با ایران با اشاره به فعالیت هایی که طی دو سال اخیردر دل این معاونت برای بهسازی ساختمان ها و پیاده راه های شهر تهران انجام شده اظهار می دارد: با تشکیل این ستاد، همه مقررات و قوانینی که برای مناسب سازی ساخت و ساز در شهر تهران ضرورت دارد تحت یک سیاست کلان جمع آوری و تدوین شد و در حال حاضر قوانین گردآوری شده در وضعیت راست آزمایی قرار دارد.
وی توضیح می دهد: همه سازمان ها و تشکل های غیردولتی که عضو این ستاد هستند در قالب کمیته هایی مانند فنی، عمرانی، شهر سازی، کمیته فرهنگی و اجتماعی و کمیته اطلاع رسانی گردآوری ضوابط، قوانین و ارائه راهکارها سهیم بودند.
مدیرکل معماری و ساختمان معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران اضافه می کند: برای شروع ازمناسب سازی ۲۰۶ ابنیه شهرداری تهران شروع کردیم و وضعیت این ساختمان ها را از نظرکیفیت مناسب سازی برای تردد معلولان وجانبازان مورد مطالعه، تجزیه و تحلیل قرار دادیم و برای اصلاح این وضعیت با توجه به ظرفیت های حقوقی ومالی اقدام کردیم. کریمیان اقبال با اشاره به اجرای پایلوت این قوانین در برخی از مناطق شهرتهران مانند منطقه ۶ و ۱۲ می گوید: در این طرح برخی از ابنیه عمومی، بوستان ها و پیاده راههای این مناطق با دیدگاهها وضوابط و مقررات تدوین شده ویژه معلولان و جانبازان که توسط ستاد بهسازی مورد جمع آوری قرار گرفته بود مناسب سازی شد.
بی شک شهرداری در سالهای اخیر فعالیت های زیادی برای بهسازی پیاده روها و پلهای عابران پیاده وغیره انجام داده اما به نظر می رسد این تلاشها کافی نیست و معلولان نمی دانند تا چه زمان دیگر باید برای داشتن خیابان ها و معابر مناسب باید در انتظار بمانند!

منبع: روزنامه ایران