ویتامین ب۱ و کمبود آن در بدن
ویتامین ب۱ یا تیامین یک ویتامین از گروه ویتامین‌های ب می‌باشد که محلول در آب است و توسط بدن ذخیره و تولید نمی‌شود. به همین دلیل لازم است تا این ویتامین را از طریق مواد غذایی تامین کنید. ویتامین ب۱ نقش گسترده ای در بدن دارد و اصلی ترین وظیفه آن جذب مواد غذایی و تبدیل آن‌ها به انرژی است. کمبود این ویتامین مشکلات متعدد جسمی و روانی مثل بیماری‌های گوارشی، پرخوری و کم اشتهایی در کنار افسردگی، تحریک پذیری و اضطراب را برای انسان به وجود می‌آورد. برای تامین آن می‌توان از مواد غذایی مثل غلات و مغزها و برخی از مکمل‌ها استفاده کرد. با توجه به اهمیت این موضوع در ادامه مقاله به بررسی کامل ویتامین ب۱ و کمبود آن در بدن می‌پردازیم.
نقش ویتامین ب۱ در بدن
ویتامین ب ۱ از نوع ویتامین‌های محلول در آب است یعنی بدن نمی‌تواند آن را ذخیره کند پس باید از طریق مواد غذایی تامین شود. این ویتامین باعث می‌شود که مواد غذایی راحت تر جذب بدن شوند. همچنین به تبدیل آن‌ها به انرژی کمک می‌کند. این فرایند تبدیل انرژی اصطلاحا متابولیزم نامیده می‌شود. اکثر ویتامین‌های مربوط به گوارش، باید توسط ویتامین ب۱ فعال شوند تا مواد غذایی را هضم و جذب کنند. پس در این صورت کمبود آن باعث مشکلات گوارشی مثل کم خوری و پر خوری و مشکل در هضم غذا می‌شود.
همچنین این ویتامین برای فعالیت مغز و اعصاب نیز ضروری است و کمبود آن باعث مشکلات روحی و روانی مثل افسردگی و فراموشی و کندی حافظه می‌گردد. از جمله دیگر تاثیرات مهم این ویتامین می‌توان به نقش آن در سلامت گلبول‌های قرمز خون و اکسیزن رسانی به بدن اشاره کرد.
اینفوگرافیک ویتامین ب۱ و کمبود آن در بدن
عوارض کمبود ویتامین ب۱
با توجه به نقش گسترده این ویتامین در بدن، کمبود آن با مشکلات و عوارضی همراه است. این عوارض موارد زیر را دربر می‌گیرد.
– مشکلات گوارشی مانند نفخ و بدغذایی
– بی اشتهایی
– پرخوری
– کاهش وزن
– خستگی و ضعف
– درد عضلانی
– تپش قلب
– بی خوابی
– کندی حافظه
– فراموشکاری
– افسردگی
– اضطراب
– عصبانیت
– تحریک پذیری بالا
– کاهش تمرکز
- دچار شدن به بیماری بری بری که این بیماری در صورت کمبود شدید ویتامین ب۱ ایجاد می‌شود. بری بری با مورمور شدن و سوزن سوزن شدن دست و پا و افزایش ضربان قلب شروع می‌شود. ممکن است با اسهال، یبوست، حالت تهوع و بی اشتهایی همراه باشد و به تدریج به فلج دست پا ختم می‌شود. ممکن است بدن فرد در برخی مواقع ورم نیز داشته باشد.
مواد غذایی حاوی ویتامین ب۱
ویتامین ب۱ باید از طریق مواد غذایی تامین شود. مواد غذایی که سرشار از این ویتامین هستند شامل موارد زیر می‌باشند.
– غلات مثل سبوس، جو و برنج
– پسته، بادام و گردو
– مخمر آبجو
– حبوبات به ویژه عدس و لوبیا
– گوشت گاو
– شیر
– پرتقال
– سیرابی و شیردان
– دانه های گل آفتابگردان
– اسفناج، کلم و هویج
عوامل موثر در کمبود ویتامین ب۱
این ویتامین در مواد غذایی بسیاری یافت می‌شود اما باز هم افرادی بسیاری هستند که کمبود آن را دارند. دلیل این امر این است که برخی از مواد غذایی اثر آن را خنثی می‌کنند و مانع جذب یا باعث دفعش می‌شوند. این مواد غذایی موارد زیر را شامل می‌شود.
– مصرف الکل
– مصرف بیش از حد چای و قهوه
– مصرف غذاهای دریایی خام
– مصرف آنتی اکسیدان برای کاهش اسید معده
– استعمال دخانیات
– مصرف زیاد از حد کربوهیدرات مثل برنج و نان
لازم به ذکر است که با توجه به کاهش کیفیت خاک، کمبود ویتامین ب۱ در افراد بسیاری دیده می‌شود.
مکمل های غذایی
با توجه به افزایش مشکل کمبود ویتامین ب۱ در افراد، مکمل های غذایی مختلفی در دسترس قرار گرفته است که حاوی دوز متناسبی از آن هستند. برای مثال مکمل‌های ب کمپلکس و مولتی ویتامین‌های زیادی به صورت تزریقی و خوراکی به این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند. توجه داشته باشید که مصرف خودسرانه و بیش از حد این مکمل‌ها ممکن است باعث عوارضی مثل آلرژی، ضعف، مشکلات پوستی، کهیر، التهاب پوست، نفخ، حالت تهوع و غیره بشود. برای آگاهی از میزان دوز مصرفی مکمل‌ها حتما با متخصص مشورت کنید. همچنین این داروها گاهی با داروهای دیگر تداخل دارند. به طور مثال داروی ب ۱ نباید با داروهای مسدودکننده عصبی- عضلانی و همچنین محلول‌های قلیایی مثل کربنات‌ها، بیکربنات‌ها و سیترات‌ها مصرف گردد.
موارد مصرف
ویتامین ب۱ برای درمان برخی از مشکلات مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
ترک الکل
افرادی که الکل مصرف می‌کنند، دچار کمبود شدید ویتامین ب۱ هستند. در نتیجه بدن انرژی خود را از دست می‌دهد و آن‌ها برای تامین انرژی به الکل بیش تر روی می‌آورند. به همین خاطر برای ترک الکل لازم است تا از ویتامین های گروه ب استفاده شود.
البته مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌های حاوی ویتامین ب برای ترک الکل کافی نیست و لازم است که برای ترک حتما با یک متخصص و روانشناس در این زمینه مشورت کنید.
کاهش وزن
ممکن است در کنار رژیم غذایی مناسب و ورزش، مصرف ویتامین ب۱ از طرف متخصص برای کنترل اشتها و چربی سوزی بیشتر تجویز شود.
درمان مشکلات روانی و عصبی
با توجه به نقش ویتامین ب۱ در مشکلات روانی مثل افسردگی، متخصصین در کنار روش های درمانی، از ویتامین ب۱ نیز برای درمان کمک می‌گیرند. معمولان روانشناسان سلامت در این زمینه می‌توانند اطلاعات مفیدی به شما ارائه دهند.
آشنایی با مرکز مشاوره حامی هنر زندگی
مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی با سابقه چندین ساله در ارائه خدمات درمانی در زمینه های مختلف روانشناسی اعم از خانواده، ازدواج، اعتیاد، جنسی، کودک، مشاوره شغلی، تحصیلی و … جزء بهترین و جامع ترین مراکز خدمات روانشناسی است. این مرکز با گردهم آوری جمعی از متخصصین توانسته خدمات خود را با بالاترین سطح کیفیت ارائه دهد. حامی هنر زندگی با استفاده از ابزارهایی چون تلفن و اینترنت به مراجعان این امکان را داده تا در کمترین زمان ممکن در هر موقع از روز با بهترین متخصصان در زمینه مربوطه ارتباط برقرار کنند.
سوالات متداول
کمبود ویتامین ب۱ با چه عوارضی همراه است؟
هنگامی که ب ۱ در بدن شما کم باشد مشکلات گوارشی مانند نفخ و بدغذایی در کنار بی اشتهایی، خستگی، ضعف و همچنین درد عضلانی را تجربه خواهید کرد. برخی از علائم روانی از جمله افسردگی، اضطراب، عصبانیت و تحریک پذیری نیز از عوارض کمبود این ویتامین هستند.