معجزه‌ی هنر در دنیای کودکانه

خلاقیت، از مهم‌ترین اصولی است که باید در تربیت کودکان، آن را مدنظر قرار دهیم. خلاقیت و پرورش آن، موجب افزایش اعتمادبه‌نفس، کمک به پیدا کردن کلید حل مسایل در زندگی، نگاه زیبای انسان‌ها به زندگی، دوری از هرگونه احساس بی‏معنی بودن زندگی، پرورش حس کنجکاوی و در نتیجه، شکل‏گیری شخصیت سازنده و پویا می‌شود.

یکی از مهم‌ترین راه های پرورش خلاقیت، انجام کارهای هنری توسط کودک است، ولی مهم‌تر از آن، نقش والدین در مدیریت و حمایت از کارهای هنری کودکان است. درباره این‌که والدین چگونه می‏توانند با هم‌یاری خود، موجب پرورش خلاقیت هنری در فرزندان شوند، به نکته‏هایی اشاره می‏کنیم که در ایجاد فضای سالم برای تربیت کودکان خلاق، موثر خواهند بود.

فراهم کردن امکان دسترسی همیشگی کودکان به مواد مصرفی نقاشی و حجم‌سازی:

همان‌طور که مواد غذایی مختلف مانند لبنیات،پروتئین‏ها و…، باید در اختیار کودک قرار بگیرند و برای رشد جسمی کودک لازم هستند، مواد دیگری نیز وجود دارند که موجب رشد خلاقیت می‏شوند، مانند خمیر بازی، کاغذ، مداد رنگی وسایل کلاژ،گل سفالگری، مجله های قدیمی، اکلیل،و… در واقع، این مواد، غذای ذهن کودک به حساب می‏آیند. با دسترس بودن این مواد ، کودک می‏تواند در تمام لحظات، به کشف دنیای درون و بیرون خود بپردازند و شخصیت خویش را کامل کند. کودکان عاشق آزادی خلاقانه پروژه‌های هنری هستند! وقتی آن‌ها درگیر فعالیت‌های هنری خود می‌شوند، می‌توانند بدون هیچ قانون یا محدودیتی به ابراز وجود خود بپردازند. والدین می‌توانند برای تشویق این ابراز آزادانه در کودکان خود وسایل و مواد زیر را برای آن‌ها فراهم کنند.

مزیت این وسایل در این است که می‌توانند به شیوه‌های مختلف و متنوعی توسط کودکان مورد استفاده قرار بگیرند، که این امر خلاقیت را در وجود آن‌ها پرورش می‌دهد.

ایجاد فضای مناسب برای فعالیت ذوقی کودکان، صرف نظر از محدودیت‏های رایج:

امر و نهی فراوان و محدودیت والدین برای کارهای کودکان، به‌خصوص کارهای هنری آن‌ها باعث می‏شود کودکان نتوانند تمایلات درونی خود را بروز دهند. همین مساله، به‌مرور زمان، موجب انفعال، عدم تحرک و ضعف در قدرت بیان آن‌ها می‏شود. بهتر است اجازه دهیم تا جایی که ضرر زیادی به ما وارد نمی‏شود، از شور و شوق آن‌ها در کارهای هنری حمایت کنیم.
دخالت نکردن بزرگ‌ترها در فعالیت‏های هنری کودکان:

مهم نیست که نقاشی کودکان زیباست یا نه، مهم نیست آن‌ها چه‌قدر از رنگ استفاده می‏کنند و مهم نیست که انتظارات ما در نقاشی‏ها و کارهای هنری کودکان برآورده شود؛ مهم آن است که کودک، از کار هنری خود لذت ببرد، به کشف دنیای درون و بیرون خود بپردازد، احساس خوبی داشته و روح خود را آزاد کند. هرگز نباید از آن‌ها بخواهیم چیزی را که ما دوست داریم، بسازند. هم‌چنین دست بردن و اضافه کردن بعضی چیزها به آثار کودکان، موجب رنجش آن‌ها می‏شود. ما فقط باید آن‌ها را تشویق کنیم؛ حتی اگر کار آن‌ها، زیبا نباشد.
خلاقیت، یک آفرینش منحصربه‌فرد است. مهم، کشف، ابداع و تولید کردن آثار هنری است. ارزش‏گذاری آثار هنری کودکان از طریق مقیاس‌های جهان بیرونی، کودک را مطیع شرایط بیرونی می‌کند و او، دیگر تلاش می‌کند که رضایت الگوهای بیرونی را به دست آورد تا عقب نماند

تاکید نکردن بر استفاده از مواد اولیه گران‌قیمت و نفیس در فعالیت‏های هنری کودکان:

تشریفات و استفاده از وسایل گران‌قیمت، مورد پسند والدین است، نه کودکان. آن‌ها دوست دارند آزادانه و با احساس راحتی، به کار هنری خود بپردازند. این راحتی، شاید به قیمت تمام کردن رنگ‏ها و کثیف کردن لباس‌شان تمام شود، اما در نهایت، احساس خوبی خواهند داشت. احتیاط و مواظبت از وسایل و ابزار هنری، روح آنان را درگیر مسایل حاشیه‌ای می‌کند و این مساله، مانع خلاقیت است.

اهمیت دادن به آثار هنری کودکان از طریق نگه‌داری، مراقبت و استفاده از آن‌ها در تزیین اتاق:

این کار، به معنی احترام گذاشتن و ارزش دادن والدین به کار کودکان است و تشویق خوبی برای آن‌هاست. آن‌ها یاد می‌گیرند که ساخته دست‌شان، ارزشمند است و از این راه، اعتمادبه‌نفس به دست می‌آورند. آن‌ها یاد می‌گیرند که به فکر خلق آثار بهتری باشند و این روند مثبت، هم‌چنان ادامه پیدا می‌کند.

از پروژه‌های هنری انجام شده توسط کودکتان انتقاد نکنید

وقتی کودکان پروژه‌های هنری خلاقانه خود را به اتمام رساندند، والدین باید بر میل شدید خود به تصحیح کارهای انجام شده، غلبه کنند. به هیچ وجه از کار هنری کودک خود انتقاد نکنید. تصحیح نکردن و کمک نکردن کودک به معنای این نیست که آموزش غیر مستقیم داده نشود.

به عنوان مثال: کودکتان بر روی یک صفحه بزرگ فقط یک درخت را نقاشی کرده، با پرسش سئوالهایی مثل اینکه الان چه فصلی است؟ دیگه چه چیزی به این نقاشی اضافه تر کنی زیباتر میشه ؟ یا چه موجوداتی روی درخت زندگی میکنند و… اورا وادار به تفکر کرده و کار هنری وی را غنی تر نمایید.

هرگز بچه‌ها را تشویق نکنید در مسابقات که کودکی را مقابل کودک دیگر قرار می‌دهد، شرکت کنند:

خلاقیت، یک آفرینش منحصربه‌فرد است. مهم، کشف، ابداع و تولید کردن آثار هنری است. ارزش‏گذاری آثار هنری کودکان از طریق مقیاس‌های جهان بیرونی، کودک را مطیع شرایط بیرونی می‌کند و او، دیگر تلاش می‌کند که رضایت الگوهای بیرونی را به دست آورد تا عقب نماند.

این مقایسه‌ها، بسیار مخرب خواهند بود. والدین باید یاد بگیرند که به کودکان، توجهی غیرمشروط را اهدا کنند؛ فارغ از این‌که آن‌ها، در چه سطحی قرار دارند و تا چه حد، سلیقه‌های پدر و مادر را برآورده می‏کنند.

منبع: سایت تبیان