چالش‌های تحصیلی کودکان معلول / مناسب‌سازی نشدن مدارس و فضای شهری
به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، اولین ماه پاییز برای برخی خانواده‌ها که فرزندی در گروه سنی هفت تا ۱۸ سال دارند رنگ و بوی کلاس درس و مدرسه دارد اما در این میان کودکانی هم هستند که به واسطه شرایط جسمانی سختی که دارند، برای تحصیل دچار زحمت می‌شوند و برخی هم به ناچار ترک تحصیل می‌کنند.
هنوز بسیاری از فضاهای شهری و مدارس برای معلولان مناسب‌سازی نشده و به استثنای گروهی از کودکان و نوجوانان دارای معلولیت که در مدارس استثنایی تحصیل می‌کنند و مشمول استفاده از سرویس رایگان هستند، مابقی برای رسیدن به مدرسه با دشواری‌های بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند. خیابان‌ها، حمل و نقل عمومی و محیط برخی مدارس مناسب‌سازی نشده و از طرفی همه خانواده‌ها هم توان پرداخت شهریه سرویس‌ها را ندارند.
الزام قانونی دستگاه‌ها برای مناسب‌سازی
این درحالی است که ما قوانین متعددی داریم که دستگاه‌ها را موظف به مناسب‌سازی می‌کنند.
در ماده ۲ قانون حمایت از معلولان آمده است که کلیه وزارت‌خانه‌ها، سازمان‌ها، موسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظف هستند که در طراحی، تولید و احداث ساختمان‌ها، اماکن عمومی و معابر به نحوی عمل کنند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از آن‌ها برای افراد دارای معلولیت مانند دیگر شهروندان فراهم شود.
در ماده ۴ هم ذکر شده که شهرداری‌ها مکلفند صدور پروانه احداث، بازسازی و پایان کار برای تمام ساختمان‌ها و اماکن عمومی مانند مجتمع‌های تجاری، اداری، درمانی و آموزشی را به رعایت ضوابط و استانداردهای مصوب شورای عالی شهرسازی برای دسترس‌پذیری معلولان توسط مجری مشروط کنند.
موضوع مناسب‌سازی به ساختمان‌ها محدود نمی‌شود و براساس قانون وسایل حمل و نقل عمومی هم باید مناسب‌سازی شوند. ماده ۵ قانون حمایت از معلولان به این موضوع اشاره دارد و می‌گوید که وزارت‌خانه‌های راه و شهرسازی، کشور و شهرداری‌ها باید حسب مورد نسبت به متناسب‌سازی کلیه پایانه‌ها، ایستگاه‌ها و ناوگان حمل و نقل درون شهری و برون شهری براساس استانداردهای بین المللی اقدام کنند تا امکان بهره‌مندی این افراد از ناوگان حمل و نقل زمینی، هوایی و دریایی فراهم شود. همچنین کارکنان هم باید برای برخورد صحیح با فرد دارای معلولیت آموزش ببینند.
۸۰ درصد کودکان مبتلا به دیستروفی ترک تحصیل کرده‌اند
رامک حیدری مدیرعامل انجمن حمایت از بیماران دیستروفی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسکانیوز با اشاره به مناسب‌سازی نشدن مدارس کشور برای معلولان گفت: ۸۰ درصد کودکان مبتلا به دیستروفی به دلیل نامناسب بودن مدارس ترک تحصیل کرده‌اند. این کودکان در سنین هفت یا هشت ساله که توان راه رفتن داشتند، تحصیل کرده‌اند و بعد با پیشرفت بیماری و لزوم استفاده از ولیچر از تحصیل بازمانده‌اند.
وی افزود: در بسیاری از موارد مدیران مدارس با دانش‌آموز همکاری نمی‌کنند که کلاس درس را حداقل به طبقات همکف منتقل کنند و خانواده هم ترجیح می‌دهند که کودک ترک تحصیل کند. ترک تحصیل عواقب متعددی دارد و منجر به انزوا و افسردگی کودک می‌شود. از جهتی با خانه‌نشین شدن کودک یکی از والدین هم مجبور به ماندن در خانه خواهد شد و این حتی ممکن است، اقتصاد خانواده را تحت تاثیر قرار دهد.
مدارس استثنایی در همه شهرها وجود ندارد
حیدری عنوان کرد: طبق قانون اساسی شرایط مدارس باید به گونه‌ای باشد که همه بچه‌ها بتوانند به راحتی تحصیل کنند. مدارس استثنایی هم در همه شهرها وجود ندارد و از طرفی کارشناسان معتقدند که افراد دارای معلولیت باید مانند دیگر کودکان در مدارس عادی تحصیل کنند و تفکیک کردن آن‌ها آسیب‌زا است.
وی اضافه کرد: کودکان دارای معلولیت اجازه تحصیل در مدارس عادی را دارند اما مدیر مدرسه می‌گوید که خانواده باید با هزینه خود بالابر و امکانات لازم را برای مدرسه تهیه کنند. بسیاری از خانواده‌ها توان پرداخت این هزینه‌ها را ندارند.
مدیرعامل انجمن حمایت از بیماران دیستروفی بیان کرد: من از خیرین مدرسه‌ساز درخواست می‌کنم که حداقل در مدارس جدید استانداردهای لازم برای مناسب‌سازی را رعایت کنند و یا بخشی از هزینه‌ای که می‌خواهند برای ساخت مدرسه اختصاص دهند را برای مناسب‌سازی مدارس قدیمی هزینه کنند.
نبود آمار دقیق
وی با اشاره به اینکه یکی از ضعف‌های موجود در حوزه معلولان نبود آمار دقیق است، توضیح داد: ما از مرکز آمار خواستیم که در آخرین سرشماری خوداظهاری برای مشخص شدن تعداد معلولان در کشور اختصاص دهند که این کار انجام نشد و در تصمیم‌گیری‌ها و اختصاص بودجه تنها به آمار محدود بهزیستی اکتفا می‌شود.
حیدری اضافه کرد: بسیاری از معلولان نمی‌خواهند که عضو بهزیستی باشند و تعداد زیادی هم در نوبت هستند. بهزیستی آمار غیرواقعی ارائه می‌دهد و واقعیت شاید تعداد معلولان پنج برابر عدد اعلام شده باشد. در دنیا از هر ۱۰ فرد یک نفر یکی از انواع معلولیت را دارد و ایران هم از این شرایط استثنا نیست.
وی افزود: آمار بالای تصادفات، ضعف غربالگری بیماری‌های ژنتیکی، ازدواج‌های فامیلی و جنگ تحمیلی که پشت سر گذاشتیم نشان می‌دهد که آمار معلولان بیش از چیزی است که اعلام می‌شود. هلند و دانمارک می‌گویند که با انجام اقداماتی آمار معلولان را به سه درصد رسانده‌اند و چطور در ایران که اقدامی انجام نشده است، تنها ۲ درصد از مردم معلولیت دارند؟
سیاست‌گذاران نمی‌دانند که معلولان چند درصد از جامعه هستند
حیدری تاکید کرد: مشخص نبودن آمار معلولان یعنی سیاست‌گذاران نمی‌دانند که معلولان چند درصد از جامعه هستند و چه نیازهایی دارند. در چنین شرایطی هم تصمیمات درستی گرفته نمی‌شود. بهزیستی با عملکردی که داشته فاصله عمیقی میان خود و معلولان ایجاد کرده و ما به عنوان یکی از انجمن‌های معلولان حتی در ۱۰ سال گذشته جلساتی هم با این سازمان نداشتیم. مراکز مثبت زندگی هم تاسیس شدند تا بازنشستگان بهزیستی بیکار نمانند و عملا کارآیی ندارند.
مدیران باید آموزش ببینند
سیدمهدی صادقی مدرس دانشگاه و فعال جامعه دارای معلولیت در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز با اشاره به نادیده گرفته شدن نیاز افراد دارای معلولیت، گفت: یکی از مشکلات اساسی این است که مدیران ما موضوع معلولیت را جدی نمی‌گیرند. در بسیاری از مواقع در تعریف سرفصل‌ها و راه‌اندازی مجموعه‌ها نیازهای افراد دارای معلولیت دیده نمی‌شود.
صادقی معتقد است که در قدم اول برای مناسب‌سازی، مدیران باید آموزش ببینند و با انواع معلولیت و نیازهای آن‌ها آشنا شوند. وی در این باره توضیح داد: همان‌طور که در راستای افزایش جمعیت درس تنظیم خانواده به دانش خانواده تغییر کرد، می‌توان واحد درسی را تعریف کرد که محتوای آن آموزش‌هایی درباره معلولیت باشد تا افراد با مسئولیت‌های اجتماعی که نسبت به جامعه دارای معلولیت دارند، آشنا شوند. آموزش‌های اجتماعی درباره معلولیت نه در آموزش و پرورش دیده شده و نه دانشگاه به آن توجه نشان داده است. نبود درک درست از معلولیت باعث می‌شود که در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها نیازهای افراد دارای معلولیت مورد غفلت قرار گیرد.
فعال حوزه افراد دارای معلولیت درخصوص مصادیق مناسب‌سازی عنوان کرد: مناسب‌سازی ایجاد هرگونه دسترسی پذیری براساس نوع معلولیت افراد است. محیط باید طوری مناسب‌سازی شود که فرد دارای معلولیت به راحتی و بدون نیاز به کمک بتواند، تردد کند.
وی ادامه داد: استفاده از بالابرها، آسانسور، شیب‌های منطقی، پاگردهای مناسب، میزهای مناسب معلولان، رمپ مناسب در کلاس درس از جمله مواردی هستند که باید در مناسب‌سازی مدنظر قرار بگیرند.
صادقی بیان کرد: فرد دارای معلولیت همان‌گونه که در قانون هم عنوان شده، مانند تمام شهروندان یک جامعه حق تحصیل دارد. این وظیفه مسئولان است که امکانات مناسب فراهم کند.
به گزارش ایسکانیوز، شاید گره مشکلاتی که معلولان این روزها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، با عمل به قوانین باز شود اما معلولان معتقدند که دستگاه‌ها در عمل به قانون کم کاری می‌کنند. معلولیت در کشور ما صرفا محدود به گروه خاصی نمی‌شود و تصادفات و اتفاقات متعدد هر روز بر جمعیت معلولان اضافه می‌کند. از این گذشته معلولیت یک عضو خانواده تمام خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد پس ما با جمعیت کمی رو به رو نیستیم و حذف هر معلول از جامعه آسیب‌های اجتماعی متعددی به دنبال دارد و نه تنها خود او بلکه خانواده هم از این انزوا آسیب می‌بینند.