تفکر خلاق چیست؟ رشد و پرورش خلاقیت به چه طریقی صورت می‌گیرد؟
در جهان امروز، قابلیت یافتن دیدگاه‌های جدید و داشتن نوآوری یک مهارت باارزش محسوب می‌شود. افراد با ذهن باز و قدرت تفکر خلاق، اغلب اوقات در خط مقدم ایجاد تغییرات، حل مشکلات و خلق ایده‌های به‌روز و جدید هستند.
بهره‌گیری از خلاقیت می‌تواند شما را در راه دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت و تصمیم‌گیری‌های مهم و برطرف کردن مشکلات روزمره کمک کند.
برای گروه زیادی از افراد، تفکر خلاق کلیدی برای ارائه راه‌حل‌ها، ترویج تفکر متنوع و درنهایت ایجاد روابط بهتر و کسب رضایت شغلی است. در ادامه به تعریفی از تفکر خلاق، راهکارها و چگونگی پرورش مهارت‌های مرتبط با آن می‌پردازیم.
تفکر خلاق چیست؟
توانایی بررسی یک مشکل یا چالش از جنبه‌ای تازه، زاویه دید متفاوت یا با یک شیوه فکری غیرمتداول را تفکر خلاق می‌نامند. همچنین ممکن است به معنی فکر کردن خارج از چارچوب، یا فراهم ساختن فضا برای ایده‌های نو و یافتن راه‌حل‌های جدید برای ارائه خود به طرق مختلف ازجمله تأمل، گفت‌وگو و آزمایش باشد. تفکر خلاق شامل مهارت‌های گوناگونی ازجمله تحلیلی، حل مسئله، ارتباطی و سازمانی است.
به یاد داشته باشید که به تعداد نگرش‌های خلاقانه گوناگون، متفکران خلاق وجود دارد، بنابراین همه افراد می‌توانند خلاق باشند، اما پیدا کردن آنچه برای شما مناسب است حائز اهمیت است.
تمام بخش‌های زندگی و ارتباط ما با مردم و چالش‌ها می‌تواند از فنون تفکر خلاق -یعنی از توانایی دیدن مسائل به شیوه‌ای متفاوت- بهره‌مند شود و این صرفاً به مهارت‌های خلاقانه سنتی مانند نوشتن، ایده‌پردازی، طراحی، و یا بخش‌های خلاقانه فنی مرتبط نمی‌شود.
مهارت‌های تفکر خلاق چیست؟
مهارت‌های تفکر خلاق، روش‌هایی هستند که به هنگام تلاش برای حل یک چالش به طریقی متفاوت و کشف نقطه‌نظر تازه، می‌توانید از آن‌ها بهره‌مند شوید. اگرچه برخی از افراد از بدو تولد به‌طور ذاتی با توانایی درک و فهم خلاقانه واقعیت به دنیا می‌آیند، اما تفکر خلاق نیز ممکن است همانند بسیاری از دیگر مهارت‌ها به رویکردی دقیق‌تر و سنجیده‌تر نیاز داشته باشد و در طی زمان رشد و پرورش یابد.
اگر به‌طور فعال به دنبال کار یا تغییر شغل هستید، این مهارت‌ها می‌توانند به شما در منحصربه‌فرد بودن شما و جلب‌توجه مدیران کمک کنند. اگر با خود فکر می‌کنید که خلاق نیستید یا فنون تفکر خلاق را بلد نیستید، تنها باید طرز فکر خود درباره خلاقیت را دوباره مرور و چارچوب‌بندی کنید!
چگونه می‌توانیم مهارت‌های تفکر خلاق و خلاقیت خود را رشد و پرورش دهیم؟
در مورد مسائل گوناگون کنجکاوی به خرج دهید
کنجکاوی در مورد مسائل مختلف در ابتدا ممکن است سخت و پیچیده به نظر برسد، اما می‌تواند شروعی بسیار خوب برای قدم گذاشتن در مسیر رشد و توسعه خلاقیت باشد. خلاقیت سبب کسب دانش و اطلاعات بیشتر درباره مسائلی می‌شود که روزانه در زندگی با آن‌ها سروکار دارید. با خلاقیت حتی سخت‌ترین کارها نیز اگر به‌طور درستی با آن‌ها برخورد کنید، می‌توانند جالب‌توجه باشند.
از منظری متفاوت به مسائل نگاه کنید و ذهن خود را آزاد نگه‌دارید
تمایل شما به کند‌و‌کاو و درک ایده‌های نو می‌تواند تا حد زیادی بر توسعه مهارت‌های تفکر خلاق شما تأثیرگذار باشد. برای داشتن ذهنی باز، هنگام روبهرو شدن با حتی آشناترین موقعیت‌ها، باید شیوه برخورد دیگر اشخاص با آن شرایط را در‌نظر بگیرید. این مسئله می‌تواند به شما در برقراری ارتباط با تجربیات و دانش دیگران و تغییر زاویه دید شما به مسائل کمک کند.
محتوایی را برگزینید که در حالت معمول به سراغ آن نمی‌روید
اگر می‌خواهید در اوقات فراغت خود یک فیلم تماشا کنید و یا به مطالعه بپردازید، با انتخاب یک ژانر یا محتوای جدید، به خارج شدن از منطقه امن خود کمک کنید. به‌طور مثال، فرد علاقه‌مند به فیلم‌های اکشن به دیدن یک فیلم مستند بپردازد و شخصی که عموماً به خواندن رمان‌های تاریخی می‌‌پردازد، می‌تواند یک کتاب شعر را انتخاب کند. ایجاد تنوع در فعالیت‌هایی که به‌طور روزمره با آن‌ها روبهرو هستید، یک راهکار ثابت‌شده برای شکل‌دهی علایق و ایده‌های جدید است.
مغز خود را با رنگ‌ها و هنر جدید تحریک کنید
تقویت و پرورش خلاقیت نباید صرفاً به تمرینات فکری و عادت‌سازی محدود شود. مغز انسان به دیگر فعالیت‌ها نظیر تحریک حسی واکنش مثبت بروز می‌دهد. استفاده از رنگ‌های بیشتر در محیط زندگی و کمد لباستان، گوش دادن به موسیقی جدید، یا حتی شرکت در کلاس‌های هنری را در برنامه خود داشته باشید. قرارگیری در شرایط جدیدی که صدا، بو و حس درونی متفاوتی ایجاد می‌کنند می‌تواند کیفیت تفکر خلاقانه شما را افزایش دهد.
درباره مسائل گوناگون دائماً سؤال بپرسید و از پرسیدن سؤال خجالت نکشید
برای رسیدن به خلاقیت بهینه باید بتوانید روحیه پرسشگری خود را تقویت کنید و سؤالات خود را به شیوه‌ای صحیح مطرح کنید. اغلب، این سؤالات که با «چرا و چگونه» شروع می‌شوند مهارت‌های تفکر انتقادی را تقویت کرده و بهبود می‌دهند و به حل مشکلات می‌پردازند.
برای پیدا کردن پاسخ پرسش‌های خود نیز می‌توانید از راه‌های مختلفی ازجمله مشاهده شواهد، مصاحبه و گفت‌وگو با متخصصان در زمینه‌های گوناگون، مراجعه به کتاب‌خانه‌ها برای خواندن مستندات و کند‌و‌کاو و جست‌وجو در اینترنت جهت مطالعه‌ی کتاب‌ها، مقالات علمی و ژورنال‌های معتبر بهره‌مند شوید. به‌همین‌منظور وب‌سایت‌های متفاوتی جهت دانلود رایگان مقالات علمی توسعه یافته‌است؛ یکی از آن‌ها وب‌سایت فری‌پیپر است.
همچنین در هنگام مطالعه در مواجه با کلمات یا عباراتی که از معنای دقیق آن‌ها مطلع نیستید، می‌توانید از انواع موتور ترجمه ازجمله وب‌سایت ترگمان که بر مبنای ماشین ترجمه نورونی است برای پیدا کردن ترجمه تخصصی و عمومی و معنای درست عبارات، به‌طور رایگان استفاده کنید. به‌علاوه می‌توانید از ابزارهای ترجمه موجود نظیر ترجمیار و مقاله‌خوان برای ترجمه انگلیسی به فارسی مقالات کمک بگیرید تا هم در زمان صرفه‌جویی کنید، هم درک مطلب درستی از متون داشته باشید.
در یادگیری مداومت داشته باشید
یادگیری مداوم برای رشد خلاقیت شما مسئله‌ای حیاتی است. یک ذهن خلاق، برگرفته از یک ذهن کنجکاو است، ازاین‌رو تلاش کنید تا یادگیری مهارت‌های جدید را در برنامه خود داشته باشید و از کنجکاوی ذاتی خود برای کسب دانش بیشتر در مورد جهان اطراف خود و هر آنچه در آن وجود دارد استفاده کنید.
تمرکز خود را روی مثبت‌گرایی بگذارید
معمولاً، هدف افراد از تفکر خلاق، پیشرفت و پیدا کردن مسیرهای جدید برای انجام امور است. ازاین‌رو داشتن یک دیدگاه خوش‌بینانه ممکن است به داشتن ایده‌های نوآورانه‌تر و جدیدتر و درنهایت کیفیت بهتر کمک کند. پذیرش و درک اینکه چالش‌ها و موانع، بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی ما هستند، می‌تواند به داشتن ذهنیتی مثبت در زندگی کمک کند.
رویاپردازی کنید و برای آن تمرین داشته باشید
همواره قدرت تخیل و رویاپردازی را در خود پرورش دهید. ممکن است ساده و پیش‌پا‌افتاده به‌نظر آید، اما در عصر کنونی و این دوران سرشار از اطلاعات، در اغلب موارد از این عنصر قابل‌توجه در زندگی روزمره خود غافل می‌شویم. بهتر است در طول روز زمان و فضایی را در ذهن خود برای فکر کردن به رویاهایتان در نظر بگیرید. این گامی مهم و ضروری برای پرورش تفکر خلاق و نوآوری است.
زمانی را در روز به پرورش این مهارت اختصاص دهید
تعداد زیادی از مردم صرفاً در انتظار الهام گرفتن هستند؛ در‌صورتی‌که توسعه و رشد هر مهارت نیازمند زمان و تعهد است. برای بالا بردن شانس موفقیت خود در رشد مهارت تفکر خلاقانه، ممکن است هر‌روز زمانی را برای کشف مسیرهای گوناگون به آن اختصاص دهید و این تمرینات را در لیست امور روزمره خود بگنجانید که به‌نوعی می‌تواند به قسمتی از روال خودمراقبتی شما تبدیل گردد.