جزئیات وبلاگ

انواع داروها در كنار اثرات مثبتي كه دارند، در عين حال مي‌توانند عوارض نامطلوب يا مضري نيز داشته باشند. از طرفي ديگر هيچ راهي وجود ندارد تا شما پيش‌بيني كنيد بدنتان چه واكنشي به مواد شيميايي موجود در يك داروي خاص نشان مي‌دهد.

ضمن اين كه زماني كه از دارويي كه براي شما تجويز شده استفاده مي‌كنيد هر غذا يا داروي ديگري كه بخوريد، ممكن است با اثربخشي داروي تجويز شده تداخل پيدا كند يا هر بيماري حادي كه داشته باشيد مانند فشار خون بالا، ديابت يا ناراحتي كليه مي‌تواند بر توانايي بدنتان در برخورد با برخي از داروها تاثير بگذارد. بنابراين پيش از آن كه هر دارويي را بدون آگاهي بخوريد، لازم است دقيقا بدانيد چه مي‌خوريد و پس از مصرف آن بايد مراقب چه واكنش‌هايي باشيد. لزوم داشتن آگاهي لازم در مورد داروي مصرفي در حالي است كه طبق آمار سازمان جهاني غذا و دارو، 60 درصد از بيماران نمي‌توانند داروهاي خود را تشخيص دهند. به همين دليل هم APA توصيه مي‌كند قبل از مصرف هر دارو سوالاتي درباره آن از پزشك پرسيده شود.

به طور كلي آنچه در مورد واكنش‌هاي دارويي بايد بدانيم اين است كه يك دارو مي‌تواند اثرات بالقوه داروهاي ديگر كه همزمان مصرف مي‌شود را افزايش يا كاهش دهد يا عكس‌العملي متفاوت نشان دهد.

انواع داروهايي كه به طور معمول با ساير داروها تقابل پيدا مي‌كنند، شامل آنتي‌بيوتيك‌ها، داروهاي ضدتشنج و ضدافسردگي، ضدديابت، رقيق‌كننده‌هاي خون، داروهاي ضداحتقان (گرفتگي بيني)‌، فشار خون و مسكن‌ها مي‌شوند. علاوه بر اينها، غذاها يا آشاميدني‌هاي خاصي نيز مي‌توانند با داروها تداخل پيدا كنند، به عنوان مثال چنانچه داروهاي ضدافسردگي مانند مارپلان، نارديل و پارنات با غذاهاي حاوي تيرامين مانند پنير مصرف شوند، مي‌توانند خطرناك باشند.

به طور كلي غذاهايي كه بيشتر با داروها تداخل پيدا مي‌كنند، شامل محصولات لبني، كافئين، نمك و آبميوه‌ها هستند. در اين ميان، سوءمصرف داروها نيز مي‌تواند عوارضي به دنبال داشته باشد، به عنوان مثال چنان كه آنتي‌بيوتيك‌ها در عفونت‌هاي ويروسي مانند سرماخوردگي و آنفلوآنزا استفاده شوند، نه‌تنها هيچ گونه تاثيري بر ويروس‌ها ندارند، بلكه مي‌توانند باعث تشديد بيماري شوند. همچنين اين داروها در عفونت‌هاي باكتريايي بايد طبق برنامه مصرف و تمام شوند چراكه توقف درمان (حتي اگر علائم كاهش يافته باشد)‌ مي‌تواند باكتري‌هايي را بجاي بگذارد كه مقاوم به آنتي‌بيوتيك‌هاي مورد مصرف باشند.

داروهاي بدون نسخه (OTC)‌، موارد استفاده و عوارض احتمالي آنها: داروهاي OTC به داروهايي اطلاق مي‌شود كه به طور گسترده در دسترس هستند و بيماران مي‌توانند آنها را هم با تجويز پزشك و هم بدون نسخه دريافت كنند. از اين گروه مي‌توان به داروهاي مسكن، ضددرد، آنتي‌اسيدها، مسهل‌ها، داروهاي ضدسرفه و ضداحتقان، ضدتهوع، ضداسهال، آنتي‌هيستامين‌ها و داروهاي خواب‌آور اشاره كرد كه هر يك مي‌توانند در صورت سوءمصرف يا تداخل با ساير داروها، عوارضي در پي داشته باشند.

داروهاي مسكن: شاخص‌ترين داروهاي اين گروه استامينوفن و آسپرين هستند كه به كاهش تب و آرام كردن دردهايي مانند سردرد، گوش‌درد، كمردرد و دردهاي عضلاني كه در سرماخوردگي و آنفلوآنزا شايع هستند، كمك مي‌كنند. نكته حائزاهميت اين است كه بعضي از افراد نبايد استامينوفن مصرف كنند، ازجمله افراد داراي بيماري‌هاي كليوي يا كبدي حاد و كساني كه مواد ديگري حاوي استامينوفن و الكل مصرف مي‌كنند چرا كه مصرف همزمان اين دارو مي‌تواند باعث آسيب كبدي در آنها شود. آسپرين نيز چنانچه به طور مرتب مصرف شود، مي‌تواند باعث آسيب كليوي و آسم شود، همچنين افراد داراي زخم يا خونريزي معده و روده، بيماران كبدي و كليوي، افرادي كه الكل مصرف مي‌كنند و نيز مادران در 3 ماهه آخر بارداري ممنوعيت مصرف آسپرين را دارند. كودكان و نوجوانان زير 18 سال نيز نبايد آسپرين مصرف كنند چراكه اگر دچار بيماري آنفلوآنزا يا آبله مرغان باشند، ممكن است به بيماري خطرناك و كشنده سندرم Reye مبتلا شوند. گفتني است آسپرين مي‌تواند بر داروهاي فشار خون تاثير بگذارد و اثربخشي اين داروها را كم كند.

از مسكن‌هاي ديگر مي‌توان به ايبوپروفن كه براي دردهاي قاعدگي و دردهاي التهابي عضلات استفاده مي‌شود و نيز ناپروكسن كه مسكن قوي‌تري است، اشاره كرد. ايبوپروفن مي‌تواند باعث آلرژي شود و ناپروكسن، خطر بيماري‌هاي قلبي و ناراحتي‌هاي معده را در پي دارد و مادران شيرده ممنوعيت مصرف آن را دارند.

داروهاي ضددرد: تركيباتي از اين دسته مانند هيدروكودون، اكسي كودون، مورفين، فنتانيل و كدئين، خاصيت شبه مخدري دارند و اغلب براي دردهاي شديد مانند آرتريد روماتوئيد و استئوآرتريس استفاده مي‌شوند. دوزهاي بالاي اين داروها بويژه براي افرادي كه درد زيادي ندارند مي‌تواند باعث مشكلات تنفسي شديد، سكته قلبي و مرگ شوند. همچنين اين داروها نبايد با الكل، آنتي‌هيستامين‌ها، باربيتورات‌ها يا بنزوديازپين‌ها (داروهاي اعصاب و خواب‌آور)‌ كه كندكننده تنفس هستند، استفاده شوند. بعلاوه استفاده مكرر از اين داروها، باعث سازگار شدن بدن با آنها مي‌شود و ممكن است براي رسيدن به تاثير مطلوب، دوز بيشتري از دارو مورد نياز باشد.

داروهاي اعصاب و خواب‌آور: باربيتورات‌ها و بنزوديازپين‌ها مانند ديازپام، واليوم، آلپرازولام و استازولام از اين دسته هستند و مي‌توانند اعتيادآور باشند و بايد تنها طبق تجويز استفاده شوند. اين داروها نبايد با داروهايي مانند داروهاي ضد درد، سرماخوردگي، آلرژي و الكل مصرف شوند، چراكه مي‌توانند هم ضربان قلب و هم تنفس را كند كنند كه اين موضوع مي‌تواند كشنده باشد. به علاوه، استفاده طولاني‌مدت از اين داروها در دوزهاي بالا، مي‌تواند در صورت قطع دارو منجر به علائم خطرناكي شود، چراكه كار اين داروها، كند كردن فعاليت مغز است و در نتيجه با قطع كردن آنها اين فعاليت مي‌تواند تا جايي افزايش يابد كه منجر به سكته شود.

آنتي‌اسيدها: داروهاي آنتي‌اسيد مانند راينيتيدين يا فاموتيدين، اثر اسيد معده را خنثي مي‌كنند يا مانند امپرازول، توليد اسيد را در معده كاهش مي‌دهند. افرادي كه ناراحتي‌هاي كليوي دارند، نبايد آنتي‌اسيدهاي حاوي كربنات كلسيم يا هيدروكسيد آلومينيوم و كربنات منيزيم را بدون توصيه پزشك مصرف كنند. همچنين بيماران بايد قبل از مصرف آنتي‌اسيد، چنانچه علائمي مانند مدفوع خوني يا سياه، استفراغ خوني، سوزش سر دل كه پس از دو هفته درمان با داروهاي OTC بهبود پيدا نكرده است، بلع سخت يا درد هنگام بلع و كاهش وزن داشته باشند، پزشك را در جريان بگذارند، چون ممكن است اين موضوع حاكي از بيماري‌هاي جدي‌تري باشد.

داروهاي ضدتهوع و استفراغ: داروهايي مانند بسيموت ساليسيلات در اين گروه قرار دارند كه براي درمان تهوع و استفراغ ناشي از گاستروآنتريت (التهاب معده و روده) يا دل بهم‌خوردگي معده استفاده مي‌شوند، البته برخي از آنتي‌هيستامين‌ها مانند ديمن هيدرينات نيز براي جلوگيري از تهوع ناشي از حركت (خودروها)‌ به كار مي‌روند كه مي‌توانند با ايجاد احساس خواب‌آلودگي بر توانايي رانندگي اثر بگذارند. از آنجايي كه ساليسيلات حاوي آسپرين است، بايد ملاحظات مربوط به آسپرين در نظر گرفته شود و داروهاي حاوي اين مواد مانند داروهاي ضد درد، سرماخوردگي و ساير داروهاي اثرگذار مانند داروهاي نقرس، آرتريت و ديابت با توصيه پزشك مصرف شود و قبل از خوردن آنتي‌هيستامين‌ها نيز در صورت وجود بيماري‌هايي مانند آسم، برونشيت حاد، بيماري‌هاي قلبي و فشار خون با پزشك مشورت شود.

داروهاي ضداسهال: اين داروها شامل لوپراميد و بسيموت ساب ساليسيلات هستند. مصرف لوپراميد براي كودكان زير 6 سال در صورت وجود خون در مدفوع، تب و واكنش‌هاي آلرژيك توصيه نمي‌شود، همچنين براي مصرف همزمان آن با داروهاي ايدز، ضددرد، آنتي‌بيوتيك‌ها بايد با پزشك مشورت شود.

داروهاي مسهل: داروهايي مانند پلي‌اتيلن گليكول يا منيزيم و بيساكوديل در صورت مصرف زياد، باعث مختل شدن كار طبيعي روده مي‌شوند و مصرف بيش از يك هفته آنها مي‌تواند تشخيص علت و درمان يبوست را به تعويق بيندازد. همچنين مسهل‌هاي دهاني و مقعدي را نبايد به طور همزمان مصرف كرد و نيز بيساكوديل تا يك ساعت پس از خوردن آنتي‌اسيدها يا شير نبايد مصرف شود. ضمنا استفاده از روغن‌هاي معدني به عنوان مسهل مي‌تواند باعث كمبود ويتامين‌هاي A، D، E و K شود.

داروهاي ضدسرفه: داروهايي مانند اكسپكتورانت‌ها و دكسترومتورفان در مقادير مصرف بالا مي‌توانند روي نقاطي از مغز تاثير بگذارند و باعث كرختي، تهوع، استفراغ، افزايش ضربان قلب و فشار خون و در موارد نادر در اثر مصرف همزمان با داروها و تركيبات ضداحتقان و گرفتگي بيني، آنتي‌هيستامين‌ها و داروهاي ضددرد، منجر به آسيب مغزي در اثر كاهش شديد اكسيژن و تنفس شوند.

گفتني است ميزان عوارض جانبي داروها با بالا رفتن سن، افزايش مي‌يابد. اين در حالي است كه اغلب عوارض جانبي به دلايل متعددي مورد توجه قرار نمي‌گيرند. ازجمله آن كه برخي از عوارض دارويي در بيماراني كه دچار بيماري‌هايي مانند زوال عقل هستند گاهي به عنوان علائم بيماري يا شروع يك مشكل جديد در نظر گرفته مي‌شوند. از طرف ديگر تاثير واكنش‌هاي فيزيكي به داروها، مانند خستگي و كاهش وزن نيز ممكن است به افزايش سن نسبت داده شود.

منبع: جام جم