توسطadmin1390/05/290آموزشی, مقالات آموزشی بهداشت عمومی وقتي صحبت از باكتري به ميان مي‌آيد خود به خود ذهن ما به سمت بيماري‌هاي عفوني منحرف مي‌شود ولي در بدن تك‌تك ما تعداد زيادي باكتري مفيد وجود دارد. بنابراين وقتي آنتي‌بيوتيك مصرف مي‌كنيد علاوه بر باكتري‌هاي مضر، باعث نابودي تعداد زيادي از باكتري‌هاي مفيد نيز مي‌شويد. در واقع بدن رابطه عميق و حياتي با باكتري‌هاي مفيد دارد كه وجود آنها بر تقويت سيستم ايمني نيز موثر است. علاوه بر آن برخي از بيماري‌ها در نتيجه به هم خوردن رابطه طبيعي بين بدن ميزبان و باكتري‌هاي مفيد بروز مي‌كنند. در حقيقت، افزايش شيوع بيماري‌هايي چون ديابت و چاقي نشان مي‌دهد اكوسيستم دروني بدن ما از سوي شيوه زندگي مدرن امروزي در حال تهديد شدن است. به نظر مي‌رسد علاوه بر محيط خارج بايد كم‌كم نگران محيط داخلي بدن خود نيز باشيم. بدن يك انسان با جثه معمولي محل تجمع حدودا 100 تريليون ميكروب است كه بيشتر آنها را باكتري‌ها تشكيل مي‌دهند و بقيه به ويروس‌ها، قارچ‌ها و پروتوزوا اختصاص دارد. در واقع به ازاي هر سلول از بدن 10 ميكروب در بدن ما زندگي مي‌كند و اين نشان مي‌دهد كه تعداد ميكروب‌ها از تعداد سلول‌هاي بدن شما هم بيشتر است! تخميني از باكتري‌هاي مفيد ميكروب‌ها در تمام نقاط بدن وجود دارند. مثلا روده، دهان، پوست و غشاهاي مخاطي. در حقيقت فقط وقتي در شكم مادرتان زندگي مي‌كرديد از دست ميكروب‌ها در امان بوديد و از همان ابتداي تولد، باكتري‌ها شروع به وارد شدن به بدن شما كرده‌اند. تعداد تنوع باكتري‌ها در روده از ساير نقاط بدن بيشتر است و در اين ميان نحوه تغذيه كودك روي باكتري‌هايي كه در روده ساكن مي‌شوند موثر است. بدون شك اگر اين باكتري‌هاي مفيد نبودند بدن ما با مشكلات جدي روبه‌رو مي‌شد. چراكه به عنوان مثال باكتري‌هاي رودهاي در تكامل سيستم ايمني موثرند. ميكروب‌ها حتي در شكل‌گيري روده نيز نقش دارند. در موش‌هاي آزمايشگاهي كه ميكروب رودهاي ندارند، چين‌هاي رودهاي براي بالا بردن سطح جذبي روده تشكيل نمي‌شوند. اين يافته‌ها گواه بر اين مساله هستند كه ميكروب‌ها با كمك هم به شكل‌گيري عملكرد اعضاي بدن كمك مي‌كنند، اما مشاهده دقيق رفتارهاي ميكروب‌هاي رودهاي چندان ساده نيست چراكه بسياري از آنها در محيط آزمايشگاهي قابل كشت نيستند. امروزه دانشمندان در تلاشند تا با استفاده از تكنولوژي جديد استخراج ماده ژنتيكي نمونه‌ها، مطالعات خود بر باكتري‌هاي رودهاي را دنبال كنند. با استفاده از اين تكنيك‌هاي جديد دانشمندان دريافته‌اند كه روده بزرگ انسان‌ها به طور عمده حاوي دو نوع باكتري و تعداد اندكي قارچ و پروتوزو است. به نظر شما نقش اين ميكروب‌ها در بدن چيست؟ بدن انسان به تنهايي قادر به ساختن ويتامين B كافي و ويتامين K نيست و از طريق همين باكتري‌ها نياز خود به اين 2 گروه ويتامين را مرتفع مي‌كند، ولي بايد بدانيد كه ميكروب‌ها فوايد ديگري نيز دارند. به عنوان مثال، داراي ژن‌هايي هستند كه آنها را قادر مي‌سازد كربوهيدرات‌هاي پيچيده را به ملكول‌هاي ساده‌تري به نام اسيدهاي چرب با زنجيره كوتاه تبديل كنند. اين اسيدهاي چرب بين 5 تا 15 درصد از نياز ما به انرژي را تشكيل مي‌دهند. همچنين اين باكتري‌ها مي‌توانند سلولز گياهي و قندهاي پيچيده مانند پكتين كه در ميوه‌ها و سبزيجات يافت مي‌شود را بشكنند، در حالي كه در نبود اين باكتري‌ها بدن توانايي شكستن اين مواد را ندارد. اخيرا معلوم شده است كه برخي باكتري‌هاي رودهاي در متابوليزه كردن داروهايي مانند استامينوفن و مواد سمي هم نقش دارند. بنابراين شايد در آينده لازم شود داروسازان علاوه بر ژن‌هاي انساني، ژن‌هاي باكتري‌ها را نيز در ساختن داروها مدنظر قرار دهند. برخي از بيماري‌ها مانند كوليت اولسرو و كرون باعث كاهش تنوع باكتري‌هاي روده مي‌شوند. افراد مبتلا به اين بيماري‌ها نسبت به افراد سالم 25 درصد تنوع ژني كمتري در باكتري‌هاي روده دارند. دشمنان باكتري يكي از نكات جالب در مورد باكتري‌هاي رودهاي اين است كه به نظر مي‌رسد اين باكتري‌ها با چاقي نيز در ارتباط باشند. در آزمايشي كه روي موش‌هاي آزمايشگاهي انجام شد، باكتري‌هاي روده موش‌هاي چاق و لاغر به موش‌هايي كه عاري از باكتري روده بودند انتقال داده شد و پس از مدتي مشخص شد موش‌هايي كه باكتري‌هاي موش‌هاي چاق را دريافت كرده بودند با افزايش وزن مواجه شده‌اند. آزمايش‌هاي بعدي نشان دادند باكتري‌هاي افراد چاق توانايي بيشتري براي آزادسازي انرژي غذاها دارند. در اين ميان يكي از مسائلي كه دانشمندان را نگران كرده است، تمايل افراد به استفاده از آنتي‌بيوتيك‌هاست كه موجب آسيب‌ديدگي و مرگ باكتري‌هاي روده مي‌شود. پس از مصرف هر دوره آنتي‌بيوتيك، تغييرات شديدي در باكتري‌هاي روده اتفاق مي‌افتد و يك هفته زمان لازم است تا باكتري‌ها شروع به بازسازي توان از دست رفته خود كنند. دانشمندان بر اين باورند اختلافات مداومي كه در تعادل بيولوژيك ميكروب‌هاي روده رخ مي‌دهد مي‌تواند باعث تغيير دائمي اكوسيستم ميكروب‌هاي روده شود و اين تغييرات به همين ترتيب به نسل‌هاي بعدي به ارث برسد. در حال حاضر كشف ارتباط پيچيده بين ميكروب‌ها و بدن انسان محور اصلي پژوهش‌هاي بيولوژيك را تشكيل مي‌دهد. روش‌هاي تشخيصي ارزان مطالعات جديد نشان داده است كه تنوع ژني باكتري‌هاي مدفوع هر فرد به سن، جنس، شاخص توده بدن (BMI) و مليت بستگي دارد. به عنوان مثال افزايش سن با افزايش ژن‌هاي آنزيمي لازم براي شكستن نشاسته در رژيم غذايي همراه است. همچنين به نظر مي‌رسد مردان نسبت به زنان راه‌هاي بيوشيميايي بيشتري براي توليد اسيد آمينه اسپارتات دارند. ميكروب‌هاي انفرادي كه از شاخص توده بدني بالاتري برخوردارند از نظر ژن‌هاي موثر در آزادسازي انرژي غذاها غني‌ترند و در نهايت افراد با مليت‌هاي مختلف برخي از ژن‌هاي مخصوص به خود را دارند. مطالعات بيشتر مي‌تواند منجر به كشف رابطه بين برخي ژن‌هاي باكتري و بيماري‌هاي شايعي همچون سرطان روده بزرگ، چاقي، سندرم متابوليك، ديابت و بيماري‌هاي قلبي ـ عروقي شود. اگر چنين اتفاقي رخ دهد، آزمايش‌هاي مدفوع مي‌تواند به عنوان يك روش تشخيصي زودهنگام براي بيماري‌هايي كه تشخيص زودهنگام براي درمان قطعي‌تر لازم است به كار رود. در عين حال نمونه‌هاي مدفوع را مي‌توان در مدت زمان خاصي زير نظر گرفت تا پيشرفت بيماري را تحت كنترل درآورد. به طور كلي از آنجا كه آزمايش مدفوع يك روش تشخيصي ارزان به شمار مي‌رود، اگر بدانيم بايد دنبال چه چيزي در آن بگرديم مي‌توانيم به تشخيص زودهنگام بيماري‌ها كمك بزرگي بكنيم. دکتر امیر شیروانی منبع: جام جم آنلاین