جزئیات وبلاگ

ناهنجاریهای اسکلتی در کاربران ویلچر شابع است زیرا  استفاده از ویلچر ، با وجود تمام مزایایی که در ایجاد استقلال فرد و کمک به جابجایی او دارد  ، استقرار نادرست بدن روی آن می تواند در کوتاه مدت وبلند مدت با عوارض مختلفی همراه باشد  . در این مقاله ناهنجاری های حاصل از طرز استقرار بدن و نشستن روی ویلچر که در دراز مدت ممکن است بروز پیدا کنند ، معرفی می شوند . اما قبل از اینکه بخواهیم وضعیت استقرار بدن روی ویلچر یا هر موقعیت غیر طبیعی که نیاز به اصلاح دارد ، را ارزیابی کنیم  ، باید با حالت خنثی آشنا شویم تا بتوانیم هر گونه مغایرتی را با وضعیت طبیعی بدن تشخیص داده و از ایجاد یا پیشرفت ناهنجاریهای احتمالی پیشگیری کنیم .

قبل از هرچیز با آناتومی و استخوانهای ناحیه لگن در شکل زیر آشنا شوید :

وضعیت خنثی

در وضعیت خنثی ، حداقل فشار به سیستم اسکلتی عضلانی بدن وارد می شود . در شکل زیر بدن در حالت خنثی قرار دارد . در این وضعیت : لگن ، ستون فقرات و سر در وضعیتهای زیر قرار می گیرد :

 

حالت لگن :

• لگن در یک خط تقارن قرار دارد :
• ASIS و PSIS در ارتفاع مساوی : لگن بدون شیب
• ASIS راست و ASIS چپ درعمق مساوی : بدون انحراف لگن
• ASIS راست و ASIS چپ درعمق مساوی : بدون چرخش لگن

حالت ستون فقرات :

ستون فقرات در حالت متعادل و راست قرار دارد : یعنی بدون چرخش و بدون انحنای جانبی . لوردوز طبیعی در ستون فقرات مهره های گردن و کمر و کفیوز طبیعی در ستون فقرات سینه ای که فرم S مورد نظر را ایجاد می کند .

حالت سر :

سر صاف و از لحاظ عملکردی دارای قابلیت خم شدن و چرخش ملایم  به جلو / پهلوها 

وضعیت های بدنی ناهنجار

دراین قسمت ، نگاهی اجمالی به شایع ترین حالت های غیر طبیعی روی ویلچر و ووضعیت بدن می اندازیم  ؛ بطور کلی این عوارض به 5 دسته تقسیم بندی شده اند:

• کج شدن ناحیه قدامی لگن
• کج شدن قسمت خلفی لگن
• چرخش لگن با چرخش ستون مهره ها و خم شدن گردن به پهلو
• انحراف لگن با اسکلوزیس و خم شدن جانبی گردن
• ناهنجاری اندامها

 

کج شدن ناحیه قدامی لگن

همراه با کیفوزیس ناحیه سینه ای و خم شدن گردن به سمت به جلو ، به عبارتی : نشستن خاجی

وضعیت لگن :

• لگن در وضعیتی قرار دارد که  ASISدر سطحی بالاتر از PSIS قرار گرفته و در نتيجه منجر به کج شدن قسمت قدامی لگن شده و موقعيت ” نشستن خاجی” را ایجاد می کند .

وضعیت ستون فقرات :

• کفیوز سینه ای بیش از حد بوده ، که باعث شده  ستون فقرات حالت “C” داشته باشد .
• ” بیرون زدن ” لوردوز در مهره های ناحیه گردن
• “بیرون زدن” لوردوز در ستون فقرات نواحی کمری

وضعیت سر :

• کاهش لوردوز در مهره های  گردن ، که باعث خم شدن گردن به سمت جلو و پائین افتادن نگاه به سمت کف یا زانوها  می شود .

* این وضعیت می تواند منجر به کاهش تعامل با محیط  ، دشواری خوردن / قورت دادن ( بلع )، اختلال تنفس و کاهش توانایی فرد در سازش برای اجرای فعالیتهای روزمره زندگی ( ADL ) شود .

همراه با لوردوز کمری و افزایش فشار روی گردن

 

وضعیت لگن :

PSIS  لگن بالاتر از ASIS قرار می گیرد و منجر به کج شدن قسمت قدامی لگن می شود .

وضعیت ستون فقرات :

لوردوز شدید مهره های کمری و گردنی : تکیه دادن به پشتی صندلی و فشار زیاد به ناحیه پشت فرد باعث می شود که فرد در معرض خطر واژگونی به سمت عقب شود .

وضعیت سر :

لوردوز شدید مهره های گردن باعث می شود که فشار زیادی به ناحیه گردن وارد شده و حتی نگاه فرد به سمت بالا باشد .

* این وضعیت می تواند منجر به کاهش تعامل با محیط  ، دشواری خوردن / قورت دادن ( بلع )، اختلال تنفس و عدم توانایی کامل در سازش برای اجرای فعالیتهای روزمره زندگی ( ADL ) شود.

چرخش لگن

همراه با چرخش ستون مهره ها و خم شدن گردن به پهلو

وضعیت لگن :

ASIS  راست یا چپ لگن جلوتر از دیگری قرار گرفته و باعث چرخش مفصل ران شده است .

وضعیت ستون مهره ها :

مهره های سینه ای در همان جهت لگن قرار گرفته و چرخش پیدا کرده . به همین دلیل اگر سمت راست لگن بیشتر به طرف جلو بچرخد ، سمت راست ستون مهره ها نیز بیشتر به سمت جلو خواهد چرخید .

وضعیت سر :

گردن طوری به یکی از طرفین خم شده ، که گوئی  گوش به سمت شانه قرار گرفته است .

نکته : دو راه برای نامگذاری چرخش لگن وجود دارد : یکی به خاطر ASIS/PSIS جلوتر و دیگری به خاطر جهتی که لگن چرخش دارد . بنابراین  برای توصیف وضعیت لگن در استفاده در مدارک  خود باید از ان  اطمینان یافت ، بطوری که پرداخت کننده بطور واضح بفهمد که چرا شما برای رسیدگی به این موضوع تجهیزات خاصی  درخواست می کنید .

انحراف لگن

 با اسکلوزیس و خم شدن جانبی گردن :

وضعیت لگن :

ASIS راست یا چپ لگن بالاتر از دیگری قرار گرفته که باعث می شود یک مفصل ران یک سمت بالاتر از مفصل سمت دیگر قرار گیرد .

وضعیت ستون مهره ها :

هنگامی که یک سمت لگن بالاتر از سمت دیگر باشد ، مهره های ناحیه سینه به دور از سمت بالاتر انحنا پیدا می کنند و اسکلیوزیس ایجاد می شود .

وضعیت سر :

گردن به پهلوها خم می شود ، چنانکه گوئی گوش رو به شانه افتاده است . خم شدن جانبی معمولا” به سمتی خواهد بود که مفصل ران بالاتر است .

نکته : انحناء لگن به حسب سمت پائین IT ASIS/ نامگذاری می شود . بنابراین در عکس بالا ، انحناء  راست لگن نامیده می شود .

ناهنجاری اندامها

وضعیت لگن :

معمولا” با یک چرخش یا انحراف یک سمت به سمت دیگر ایجاد و باعث می شود یک پا به سمت بدن چرخیده و پای دیگر از سمت بدن دور شود ، بطوری که پاها کنار همدیگر به یک طرف صندلی پیچ می خورند .

وضعیت ستون مهره ها :

معمولا” یک چرخش یا اسکلیوزیس بسته به موقعیت لگن دیده می شود .

وضعیت سر :

گردن به سمت پهلو خم می شود و ممکن است با خم شدن به سمت جلو همراه باشد.

نکته : این نوع  ناهنجاریها با توجه به جهتی که اندامهای تحتانی انحراف پیدا کردهاند ، نامگذاری می شوند . بنابراین در عکس بالا ” ناهنجاری متمایل به چپ ” نامیده می شود .

 

وضعیت ناهنجاری ثابت یا  انعطاف پذیر

آیا می توان وضعیت بدن طوری است که با وجود ناهنجار می تواند حرکت کند ؟ یا اینکه ناهنجاری بطور کامل تثبیت شده است ؟ بطورکلی :

• هنگامی که یک وضعیت بدنی انعطاف پذیر است ، یعنی با وجود ناهنجاری ، بازهم اسکلت می تواند حرکت کند و در این موارد می توان تجهیزاتی را با هدف اصلاح وضعیت ناهنجار انتخاب کرد .
• هدف = در ناهنجاری انعطاف پذیر ، باید هدف این باشد که از تبدیل شدن یک وضعیت ناهنجار به یک وضعیت ثابت جلوگیری شود .
• هنگامی که یک وضعیت بدنی تثبیت شده باشد ، یعنی اسکلت نمی تواند از آن حالت خارج شود و بیمار نیاز به تجهیزاتی دارد که بتواند وضعیت ثابت بیمار را تغییر داده و حمایت و توزیع فشار بهینه را ایجاد کند.
• هدف = در ناهنجاری ثابت ، باید هدف این باشد که از پیشرفت بیشتر ناهنجاری جلوگیری شود .

در زیر مثالی از نحوه برخورد با یک ناهنجاری انعطاف پذیر و ثابت ارائه شده است :

انحراف لگن

اگر ناهنجاری لگن انعطاف پذیر باشد : می توان وضعیت ناهنجاری را با اصلاح سمت پایین تر و حتی بیرون لگن جلوگیری کرد .

اگر ناهنجاری لگن ثابت باشد : باید وضعیت ناهنجاری را از قسمت بالاتر پر کرد تا برای حفاظت قسمتهای برجسته استخوانی سمت پائین تر توزیع وزن یکنواخت تری ایجاد شود .

*  در ضمن ، انعطاف پذیر ” قابل کاهش ؛ و”  ثابت ” غیر قابل کاهش ” نیز نامیده می شوند.