جزئیات وبلاگ

مقدمه
با پیدایش موجودات و با دلایل مادرزادی، ضربه‌های شدید و شماری از بیماري‌ها نقائص و معلولیت‌های جسمانی هم پدیدار شد. انسان‌ها در طول تاریخ همواره در تلاش بوده‌اند که با بکارگیری وسایل یا روش‌هایی از آثار و عوارض سوء معلولیت بکاهند که اندام مصنوعی   (Prosthesis)یکی از آنهاست. پروتز  وسیله مصنوعی است که جایگزین یک قسمت از دست رفته بدن می شود. گرچه وسایل مصنوعی در قسمت های مختلفی از بدن بکار می روند ولی در ارتوپدی منظور از پروتز بیشتر اندام مصنوعی است.
پروتز یا اندام مصنوعی را در مواردی بکار می برند که قستی از اندام به علتی وجود ندارد:

•   قسمتی از اندام ممکن است بصورت مادرزادی وجود نداشته باشد؛
•   قسمتی از اندام ممکن است بدنبال آسیب های شدید ناشی از ضربه از بین برود؛
•   قسمتی از اندام ممکن است به علت بیماری مانند دیابت از بین برود؛

قطع یک اندام یا قسمتی از آن را آمپوتاسیون Amputation می‌نامند.
پروتزهای اندام ممکن است:

•   یک قسمتی باشد؛
•   دو یا چند قسمتی بوده و بین قسمت های آن مفصل متحرک وجود داشته باشد؛
•    چند قسمتی و با مفصل باشد و همراه موتوری باشد که با دستور فرد حرکت می کند.

قدیمی ترین پروتزها:
در موزه علوم لندن نمونه هایی از قدیمی ترین اعضای مصنوعی نگهداری می شود که قدمت قدیمی ترین نمونه موجود به 2700 سال قبل بر می گردد.

در متون قدیمی هند که متعلق به 1400 سال قبل از میلاد است، از پای مصنوعی فلزی (شکل سمت چپ) سخن گفته شده است که اولین مستندات در خصوص تولید پروتز در دوران باستان محسوب می شود.
مدلی از قدیمی ترین پای مصنوعی جهان (شکل سمت راست) نیز که در ایتالیا کشف شده بود، در موزه علوم لندن به نمایش گذاشته شده است. قدمت این پروتز به 300 سال قبل از میلاد بر می گردد.

 

قدیمی ترین پروتز موجود در این موزه انگشت پای مصنوعی (شکل سمت چپ) متعلق به 950-710 سال پیش از میلاد است که در مقبره مومیایی شده یک زن مصر باستان توسط باستان شناسان کشف شده و جزو نخستین نمونه ها محسوب می شود.
از دیگر پروتزهای موجود موجود دست مصنوعی (شکل سمت راست) متعلق به سال های 1500 و 1840 میلادی است که کاربرد بیشتر فلز برای تولید پروتز را نسان میدهد.
کاربرد پروتز در انسان
پروتز ها یا اندام های مصنوعی را به دو دسته پروتز های اندام فوقانی و پروتز های اندام تحتانی تقسیم می کنند.
پروتزهای اندام فوقانی عبارتند از:

پروتزهای اندام تحتانی عبارتند از

در سال های اخیر با استفاده از فیبر کربن – که بسیار محکم و در عین حال سبک است –  و همچنین با پیشرفت دانش الکترونیک گام های بلندی در بهتر کردن اندام های مصنوعی برداشته شده است.

در اندام‌های مصنوعی که به اختیار بیمار و با موتور الکتریکی حرکت می کنند سنسورهای الکتریکی را بر روی پوست عضلات استامپ می گذارند. با انقباض عضلات استامپ که با اختیار بیمار انجام می‌شود سنسورها تحریک شده و با دستور سنسورها موتورهای الکتریکی مربوطه به حرکت درآمده و اندام در جهتی که بیمار تمایل دارد حرکت می کند.

در انواع جدیدتر اندام مصنوعی دست که پنج انگشت آن حرکت مستقل دارند (شکل بالا) ابتدا با یک عمل جراحی اعصاب مربوط به حرکت انگشتان را به عضله دیگری مثلا عضله سینه بیمار منتقل می کنند. با دستور بیمار برای حرکت هر انگشت تحریک الکتریکی به عضله سینه وی رفته و قسمت خاصی از آن عضله را تحریک می کند. از طریق سنسوری که بر روی پوست آن قسمت عضله سینه ای کار می گذارند این تحریک دریافت شده و پس از آنالیز توسط کامپیوتر به موتور انگشت مربوطه رفته و آن را حرکت می دهد.

کاربرد پروتز در حیوانات
مردم جهان از زمان مصر باستان تاکنون، با استفاده از پروتزها در تلاش بوده‌اند تا عملکرد افراد معلول را بهبود ببخشند. اما طی سال‌های اخیر، افزون بر انسان‌ها، رنج و ناتوانی‌های حاصل از معلولیت در حیوانات نیز مورد توجه قرار گرفته است.
بر خلاف انسان‌ها، حیوانات نمی توانند شکایت و ناراحتی خود از دردی که می کشند را مطرح کنند. از این رو، مراکز بیشتری در جهان به منظور کمک به حیوانات مجروح و آسیب دیده و بازگرداندن آنها به زندگی عادی تاسیس شده‌اند.

این عقاب تاس توسط یک شکارچی غیر مجاز مورد هدف قرار گرفته و پس از گذشت سه سال، یک گروه از افراد داوطلب برای وی منقاری مصنوعی را طراحی کردند. علاوه بر حفظ زیبایی، این منقار نقشی کلیدی در ادامه زندگی این عقاب داشته است.

این فیل 50 ساله یکی از پاهای خود را به واسطه انفجار مین زمینی از دست داده است. خوشبختانه تایلند یکی از کشورهای جهان بوده که دارای بیمارستان تخصصی فیل‌ها است. این فیل با پای مصنوعی و مراقبت افرادی آموزش دیده به زندگی خود ادامه می دهد.

به واسطه یک بیماری نکروتیک، 75 درصد از باله دمی این دلفین باید قطع می شد.
اما شرکت بریجستون، یکی از تولیدکنندگان مطرح تایر در جهان، یک باله سیلیکونی ویژه را برای آن طراحی کرده و عنوان نخستین دلفین جهان با باله مصنوعی به وی تعلق گرفت.

یکی از پاهای این ماده اسب دچار عفونت شده بود، اما کارکنان محل نگهداری وی تصمیم به انجام یک عمل جراحی بی نظیر گرفته و با استفاده از یک پای مصنوعی ادامه زندگی را برایش ممکن ساختند.

پای این لاک پشت توسط یک موش جویده شده بود، اما به واسطه استفاده از چرخ یک تراکتور اسباب بازی همچنان می تواند به زندگی خود ادامه دهد.

این گربه بوسیله یک کمباین مجروح شده و بنا به توصیه دامپزشک محلی در نیوجرسی، صاحب آن برای معالجه وی با پزشکی در لندن تماس گرفت. پس از انجام آزمایش‌ها و عکسبرداری‌های مختلف، این گربه صاحب دو پای مصنوعی شد.

این لک لک توسط فردی ناشناس مجروح شده و تا پیش از بهره مندی از این منقار مصنوعی، پنج عمل جراحی را پشت سر گذاشته بود.

این سگ که به شدت از سوء تغذیه و قطع شدن یکی از پاهایش رنج می برد، در خیابان یافت شد. پس از آن، یک خانواده سرپرستی وی را قبول کرده و آن را به نخستین سگی مبدل کردند که از یک پای مصنوعی پیشرفته بهره می برد.

References
http://www.iranorthoped.ir
http://www.popularmechanics.com
http://news.discovery.com
htto://www.huffingtonpost.com
http://2ba2.com/cultural
http://2ba2.com/cultural/history

مطلب ارسالی از سرکار خانم فریده حلمی – انتشار: انجمن معلولین ضایعات نخاعی استان تهران