ارائه خدمات گردشگری با گرایش توسعه ورزش و تفریح در افراد دچار آسیب نخاعی

ارائه خدمات گردشگری با گرایش توسعه ورزش و تفریح در افراد دچار آسیب نخاعی

مسعود ورزنده

مدیرعامل شرکت آداک  گردشگران  معلولین

http://adak-disableds-tourism.com

adak_tourism@yahoo.com

ابتدا ازبرگزار کنندگان سمینار اینترنتی ” ورزش و آسیب نخاعی ” اجازه می خواهم با توجه باینکه مشکلات و مسا ئل مربوط به آیتم های پیش بینی شده در سرفصل موضوعات کنفرانس ارتباط مستقیم با کلیه افراد جانباز و معلول داشته و محدود به نیازهای افراد دارای ضایعات نخاعی نمی شود در بررسی موضوع به عبارت معلولین اکتفا نمایم .

در نگاه اجمالی به وضعیت ورزش جانبازان و معلولین در کشورمان درمی یابیم در حال حاضر و با توجه به سیاست های کلان فدراسیون ورزشهای جانبازان و معلولین جمهوری اسلامی ایران صرفا “درصد محدودی از افراد جانباز و معلول با معلولیت های مختلف قادر می باشند به عنوان وزرشکار از امکانات ورزشی استفاده نمایند و اصولا “سیاست های تبیین شده بر اساس شایسته سالاری ،کسب عناوین مختلف اعم از مسابقات المپیک ،جهانی ،آسیایی ،کشوری و حتی استانی می باشد و هر روز این گستره وسعت بیشتری پیدا می کند .

البته منکر بازتاب و تاثیرات بین المللی کسب افتخار از سوی ورزشکاران حرفه ایی جانباز و معلول در عرصه های جهانی که باعث سربلندی و احترام جهانی برای کشور گردیده نمیباشم و هر انسان منصفی میتواند گواهی دهد ورزش جانبازان و معلوبین بعد از انقلاب بیشترین افتخار و مدال را در مسابقه با سایر رشته های ورزشی برای ایران اسلامی کسب نموده و همواره به عنوان بزرگترین دستاورد ورزشی از آن یاد می شود ، اما براستی چند درصد از جمعیت وسیع جانباز و معلول کشور قادر به حضور در عرصه های ورزش قهرمانی و حرفه ای میباشند و دستگاه های ذیربط قادر به تامین امکانات مورد نیاز از قبیل ورزشگاه ،ابزار ورزشی ،مربی ،متخصص ، امکانات پشتیبانی ، تجهیزات حمل و نقل و……میباشند ،بدون شک درصد بسیار کمی را برای این مهم می توان متصور بود ، پس سهم مابقی جانبازان و معلولین برای استفاده از امکانات و برنامه های ویژه ورزشی که نقش تعیین کننده در سلامت روحی و جسمی این جمعیت کثیر دارد چگونه باید تامین شود ؟

بدون اغراق یکی از روش های تامین امکانات مورد نیاز و جذب جانبازان و معلولین به فعالیت های ورزشی برنامه ریزی برای ورزش همگانی جمعیت هدف می باشد ،مشابه تمامی رشته های ورزشی افراد سالم ،باید با ایجاد پایگاه های ورزش همگانی معلولین در ورزشگاه ها ،مراکز آموزشی ،پارکها ،ادارات ، آسایشگاهها و ….ونیز دادن مجوزهای لازم به متقاضیان بخش خصوصی و عمدتا ” انجمن های مختلف معلولین برای تشکیل کلوپ های متنوع ورزش برای گروه های جانبازان و معلولین و پشتیبان مالی و فنی نهادهای متولی نظیر وزارت ورزش و جوانان ،فدراسیون جانبازان و معلولین ،سازمان بهزیستی کشور ،بنیاد امور ایثارگران ،فدراسیون ورزشهای همگانی کشور و شهرداریها و …. در این مهم قدم برداشت .

بخاطر دارم چند سال پیش در جریان مسابقات ورزشی جانبازان و معلولین با حضور چند تیم خارجی در ایام دهه مبارک فجر از مربیان یکی از تیم های خارجی سوال نمودم چرا بازیکنان تیم شما دارای میانگین سن بالا و غیر حرفه ای بنظر می رسند که در جواب گفت ما ورزشکاران معلولی که بطور فعال در عرصه ورزش قهرمانی حضور داشته باشند بسیار کم داریم و دلیل آن پایین بودن آمار معلولین ، سنین بالای معلولین و از همه مهمتر وجود امکانات وسیع ورزش و تفریح در کلیه شهرها برای معلولین است ، بدین دلیل معلولین رغبت چندانی برای پرداختن به رشته های قهرمانی و کسب مدال و …..ندارند . از اینرو ما از چند ماه مانده به مسابقات به شهرهای مختلف کشور مسافرت مینماییم تا آن دسته از معلولین مستعد را که عموما ” دارای سنین بالا می باشند شناسایی و برای حضور در تیم های ورزشی ترغیب نماییم .

و به زبان ساده تر همین که معلولین صرفا “به ورزش که بیشتر جنبه ی توانبخشی دارد بپردازند برای سیستم های اداره کننده ورزش معلولین کشورهای یادشده اهمیت بسزایی دارد و کسب مدال و نشان قهرمانی دراولویت اول نیست و این همان فلسفه ای است که لودویک گاتمن پدر ورزش معلولین در ابتدا با اتکا به آن ورزش برای معلولین و البته در اولین قدم برای معلولین ضایعات نخاعی بجامانده از جنگ دوم جهانی را پایه ریزی نمود .

اما در طرف مقابل در کشور ما بلحاظ کمبود امکانات عمومی ورزش معلولین ،عدم توازن در تنوع رشته های ورزشی حرفه ای ورزشهای تفریحی ،آمار نسبتا بالای معلولین و جانبازان و سنین پایین و متوسط افراد معلول و همچنین سیاست گذاری دستگاه های اجرایی ورزش معلولین برای قهرمان پروری و کسب مدا ل و رتبه جهانی موجب شده است تعداد بسیار کمی بتوانند بلحاظ موقیت جسمی و آمادگی بدنی ،استعداد ،انگیزه و دیگر فاکتورهای موجود در رشته های مختلف و محدود ورز ش معلولین جذب شوند و مابقی کمترین امکانات ورزشی ،سرگرمی وبازتوانی را در اختیار نداشته باشند .

با این وجود ایجاد امکانات و شرایط لازم برای استفاده و پرداختن معلولین به فعالیتهای ورزشی و تفریحی دور از دسترس نمی باشد ذ. تنوع ورزش های غیر قهرمانی برای معلولین به حدی است که هر علاقه مند معلول را با هر نوع درجه شدت معلولیت می تواند جذب و مشتاق نماید ،امروز کمترین عملیات ورزشی و تفریحی وجود دارد که امکان انجام آن برای معلولین و افراد توانخواه میسر نباشد البته ابزار و امکانات مورد نیاز است که امکان پرداختن به اینگونه ورزشها رابرای معلولین میسر می نماید .

در ادامه به برخی از خدمات و رشته های ورزشی غیر حرفه ایی که شادابی و نشاط زیادی را برای معلولین به دنبال دارد واز سالها قبل در بسیاری از کشورهای پیشرفته در حوزه معلولین به صورت مستمر پیگیری و اجرا می شود می پردازیم :

الف – ورزش بسیار مهیج بانجی جامپینگ Bungee jumping که بسیاری از معلولین ضایعات نخاعی دارای صندلی چرخدار و یا قطع عضو با حرکات متحیر کننده به آن می پردازند در این پرش شخص وزرشکار خود را توسط محافظ و طنابی ارتعاشی از ارتفاعی بسیار بلند که در کشور ما تنها دکل نصب شده در توچال حدود چهل متر ارتفاع دارد به پایین پرتاب می کند ،طنابی که شخص بوسیله آن به پایین می پرد حالت فنری یا کشی دارد و توسط محافظی به تن و بدن و صندلی چرخدار بسته می شود وقتی که شخص می پرد خاصیت فنری طناب باعث می شود تا انرژی پرشی بهنگام سقوط آرام آرام دفع شود اما پس از سقوط و رسیدن به انتهای مسیر همین طناب چون قابلیت فنری دارد باعث برگشت مسیر می شود و شخص را تا حدودی بالا می کشد این ورزش بسیار هیجان انگیز و البته با ترس و استرس همراه است .

ب- گردشگری طبیعی و طبیعت گردی و به مفهوم دیگر پیاده روی در طبیعت در زمانهای ۱تا ۶ساعت با ابزار حمل کننده معلولین ضایعات نخاعی و دیگر معلولین و حتی سالمندان ،ورزشی است که از مدتها قبل مورد توجه گروههای طبیعت گردی و کلوپ های ورزشی معلولین قرار گرفته است ،این ابزار بوسیله دو نفر حمل کننده امکان حضور معلول را در کلیه مناطق طبیعی و کوهستانی و حتی مناطق صعب العبور فراهم مینماید . نام این ابزار کمکی که کارآیی های بسیاری دارد individualisirerung  می باشد .

لازم به توضیح است مراحل ساخت و تولید این وسیله کمکی برای اولین بار در ایران توسط این موسسه در حال اجرا می باشد و بزودی نمونه های ساخته شده آن و برخی ابزار گردشگری خاص معلولین در نمایشگاه های گردشگری و مناسبت های مرتبط با معلولین به معرض بازدید عموم گذاشته خواهد شد .

ج- کایت سواری ،کایت موتوری ،پاراگلایدر و پاراموتور از جمله ورزشهای هوایی است که این روزها بسیاری از گروههای معلولین را به خود جذب کرده است ،پرواز با کایت همراه با ویلچیر و یا پرواز با کایت موتوری بهمراه مربی و پرواز با پاراگلایدر و پاراموتور از جمله ورزشهای مفرح و دلنشینی است که به کمک دست اندرکاران و متولیان این ورزشها در ایران میتوان زمینه حضور و استفاده معلولین را از این امکانات فراهم نمود .

د- ورزشهای آبی ویژه معلولین :

اصولا” استفاده از امکانات و ورزشهای ساحلی و حتی قدم زدن و حرکت بدون مانع معلولین و سالمندان در نواحی ساحلی یکی از آرزوهای افراد معلول است و متاسفانه در ایران ابزار استفاده از این تفریحات سالم در دسترس نمی باشد و در سواحل بیکران این مرز وبوم و با این همه مجتمع اقامتی ،تفریحی ورزشی ساحلی حتی یک متر ساحل قابل دسترس نیست Beach ramp فرشی است از الیاف پلاستیکی که در ساحلهای شنی کنار دریا پهن می شود و امکان رفت و آمد معلولین با ویلچر های معمولی ،اسکوتر ،عصا و هر نوع وسیله کمک پزشکی را فراهم می نماید .

Rolling beach chair این وسیله که در انواع مختلف تولید شده است امکان حضور معلولین در سواحل شنی ،زمینهای گل آلود و پوشیده از برف را برای معلولین فراهم می نماید .این ابزار تفریحی ورزشی کاربردهای بسیاری را برای امکان تفریح و استفاده معلولین از مواهب طبیعی و کویر و مناطق برف گیر مهیا نموده و گروههای ورزشی بسیاری را در طول سال و در مناطق مختلف به فعالیت وا داشته است.

Paracling یا کایت سواری با قایق از جمله ورزشهای تفریحی ،آبی است که بوسیله چتری که به قایق موتوری وصل و معلول با صندلی چرخدار و یا بدون صندلی در حال پرواز بوده و بوسیله قایق به حرکت در می آید این ورزش بسیار مفرح و هیجان انگیز است مورد توجه و بهره برداری معلولین در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی قرار دارد.

Jet ski یکی از ابزارهای موتور دار ساحلی است که بحمدالله در حال حاضر به وفور در سواحل ایران مشاهده می شود ولی متاسفانه کمترین امکاناتی برای استفاده معلولین از این ورزش مفرح پیش بینی نشده است ،کلوپ های ورزش معلولین میتوانند با اخذ مجوز از نهادهای ذیربط ضمن تهیه چند دستگاه جت اسکی مناسب برای استفاده معلولین نسبت به رونق این ورزش نزد معلولین و سالمندان اقدام نموده و در این بین منابع مالی مناسبی نیز از طریق استفاده کنندگان غیر معلول و استفاده کنندگان متفرقه این ابزار کسب نمایند .

موج سواری روی آب ،غواصی ،قایقرانی تک نفره و گروهی ،ماهیگیری حرفه ای و تفریحی از جمله ورزشهایی است که ماهیت گردشگری داشته و براحتی قابل تطبیق با شرایط معلولین میباشد .

ه – کمپینگ ورزشیsport camping for disable که در سالهای اخیر در مناطق خوش آب وهوای برخی از کشورهای اروپایی وامریکایی تاسیس شده است.

امکان اقامت معلولین به همراه خانواده در فصول مختلف سال را برای آنان فراهم نموده است در این کمپ ها امکانت تفریحی و ورزشی متنوعی برای حاضرین تدارک دیده می شود وبسیاری از گروه های معلولین با پرداختن مبلغی از این تورها استفاده مینمایند،اینگونه کمپ ها بنا به موقعیت جغرافیایی به ارائه برخی از برنامه های متنوع ورزشی ،تفریحی از جمله چتر بازی وپرش با چتر به همراه مربی ،خلبانی هواپیماهای دو نفره وبدون موتور ،کارتینگ،مسابقات رالی اتومبیلرانی ،اسکی در فصول مناسب ،ودیگر ورزشها وسرگرمیها ی نشاط آور که نیاز هر انسانی میباشد می پردازد وهمواره مورد استقبال معلولین وخانواده آنان است.

البته ورزشها وتفریحات متنوع دیگری در کشور های مختلف برای استفاده معلولین فراهم است که در حوصله مباحث این کنفرانس نبوده .انشاالله ..در فرصت های بعدی به صورت مشروح به آن خواهم پرداخت.

موضوعی که ممکن است با خواندن این مقاله به ذهن متبادر گردد،بالا بودن هزینه های راه اندازی فعالیتهای ورزشی اشاره شده در فوق میباشد با اینکه باید اذعان نمود راه اندازی کلوپها وانجمن ها ی ورزشی تفریحی ،برای رشته های ورزشی غیر قهرمانی پر هزینه خواهد بوداما نباید از نظر دور داشت که درهمه مواقع سلامت افراد مهمتر از هزینه است.

وچه بسا هزینه هایی که برای نگهداری ودرمان معلولین میشود به مراتب بالا تر از ایجاد امکانات تفریحی ،ورزشی بوده این جمعیت انبوه را نیز به آن نشاط وشادابی واز همه مهمتر کارایی وتلاش که هم اکنون لازمه شرایط کشور میباشد نخواهد رساند،

فرصت را مغتنم شمرده در این مجال از کلیه تولید کنندگان تجهیزات توانبخشی وکمک پزشکی ،سازندگان وسایل وابزار ورزشی وکلیه صنعتگران شریف ایران اسلامی در خواست می نمایم ، باشناسایی نیازهای ابزاری معلولین وسالمندان در زمینه ورزش،تفریح وگردشگری وتولید آن زمینه حضور معلولین را در فعالیتهای اجتماعی وسیع وایجاد روحیه تلاش وپشتکار فراهم نمایند، همچنین از کلیه دولتمردان ومسئولین اجرایی کشور استدعا مینمایم باتوجه به نامگذاری امسال به عنوان سال حمایت از تولید ملی ،از سوی رهبر گرانقدر جمهوری اسلامی ایران شرایطی را فراهم می نماید تا صنعت گران این مرز وبوم بتوانند با فراغ بال نسبت به طراحی وتولید این ابزار که نقش اساسی برای زمینه سازی حضور فعال افراد معلول وجانباز وسایر توانخواهان در عرصه های اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی کشور دارند تلاش نمایند.

منبع : مقاله “ارائه خدمات گردشگری با گرایش توسعه ورزش و تفریح در افراد دچار آسیب نخاعی    ” مولف : مسعود ورزنده  ”  انتشار در   سومین  کنفرانس اینترنتی  با عنوان  ورزش و آسیب نخاعی -تیرماه ۱۳۹۱-برگزارکنندگان :مرکز ضایعات نخاعی جانبازان،انجمن معلولین ضایعات نخاعی استان تهران ،فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین