نقش ورزش و فعالیتهای فیزیکی مناسب در پیشگیری از بیماریها در افراد دچار ضایعه نخاعی

نقش ورزش و فعالیتهای فیزیکی مناسب در پیشگیری از بیماریها در افراد دچار ضایعه نخاعی

زهرا دشتی دوست بوشهری
Taghipor68@yahoo.com
راضیه رحمانی
عاطفه مرادی
مریم محمدی اسماعیلی
شهلا حیدری آزاد

مقدمه
ورزش نقش کلیدی را در زندگی و ارتباطات اجتماعی افراد معلول ، همانند افراد غیر معلول ایفا مینماید . ورزش تمام شکل های فعالیت فیزیکی را در بر می گیرد و شامل بازی ، تفریح ، ورزش سازمان یافته ، غیر رسمی یا ورزش رقابتی و ورزش محلی یا بازیهایی که به برازندگی اندام ، آرامش فکری و روانی کمک می کند .

در سه دهه گذشته ، تلاشها در عرصه ورزش معلولین و فعالیت مناسب فیزیکی به طور قابل ملاحظه ای رشد داشته است تحقیقات علمی نشان می دهد درگیری افراد معلول در ورزش و فعالیت فیزیکی منجر به پیشرفت میزان سلامتی جسمانی و فکری می شود .

همچنین ، ورزش و فعالیت فیزیکی موجب بهبودی و شادابی روحیه در بیماران روحی – روانی که دچار افسردگی و اضطراب هستند ، می شود بعلاوه ، اعتماد به نفس بالا و شعور و آگاهی اجتماعی و خودباوری را به همراه دارد و می تواند به توانمند شدن افراد معلول کمک کند .

سازمان بهداشت جهانی تخمین زده است که ششصد و پنجاه میلیون نفر با معلولیت های گوناگون زندگی می کنند این معلولیت ها به دلائل مختلفی از جمله تصادفات – سقوط از ارتفاع – آسیب دیدگیها – خشونت – بیماریهای مزمن و عوامل دیگری مانند سالمندی به وجود می آید .

از این تعداد ۸۰ درصد در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند بیشتر آنها فقیر بوده و محدودیت دارند و برای دستیابی به خدمات اولیه مانند تسهیلات توانبخشی با مشکلاتی روبرو هستند . رشد شیوع بیماری به خصوص در کشورهای در حال توسعه هزینه عمومی بالایی را بر دوش دولت و دستگاههای مراقبت بهداشتی ، نسبت به جاهای دیگر تحمیل کرده است .

ورزش می تواند هزینه ها را پایین آورده و روش موثری برای بهبودی و آرامش روانی در بین افراد معلول باشد .

 معلولیت :هر کسی در جامعه ممکن است در طول زندگی خود معلولیت را تجربه کند معلولیت یک بخش طبیعی از تجربه انسان است و افراد معلول بخشی از کل اجتماع هستند.

تعاریف زیادی از معلولیت ارائه شده است سازمان بهداشت جهانی اظهار می دارد که معلولیت ( ناشی از یک اختلال) یک محدودیت یا عدم توانایی در انجام فعالیت است .

 ورزش معلولین : ورزش معلولین اصطلاحی است که مخصوص افراد معلول طرح ریزی شده است ورزش ناشنوایان متفاوت از گروههای دیگر معلولین است در بیشتر کشورهای در حال توسعه افراد ناشنوا ترجیح میدهند که بر چسب ناشنوایی بعنوان معلولیت به آنها زده نشود قوانین ناشنوایان تغییر پذیر نیست ورزشکاران و مربیان به جای گفتگو و ارتباط کلامی از طریق اشاره یا پرچم با همدیگر ارتباط برقرار می کنند در بیشتر کشورهای در حال توسعه ناشنوایی را هنوز به عنوان معلولیت به شمار می آورند

معلولیت ضایعه نخاعی و ورزش در جهان امروز با گسترش رشته های ورزشی از یک طرف و افزایش انواع معلولیت از طرف دیگر، لزوم ابداع و به کارگیری شیوه های نو و بهتر جهت ورزش معلولین بیش از پیش احساس می شود.

متاسفانه در جامعه شاهد آن هستیم که سالانه تعدادی از افراد به دلایل گوناگون دچار معلولیت می شوند. با پیشرفت تکنولوژی نه تنها از افزایش روند معلولیت کاسته نشد، بلکه بر پیچیدگی آن نیز اضافه گردید.

سازمان بهداشت جهانی بطور متوسط ۱۰درصد  از افراد جامعه را معلول تلقی می کند که انواع مختلف معلولیت را شامل می شود. یک دسته از این معلولین ضایعه نخاعی ها هستند که با وارد شدن آسیب به نخاع آنها دچار فلج در اعضاء و اندام های خود شده اند.

باید بپذیریم که معلولیت جزء لاینفک هر جامعه است و تا این لحظه هیچ ادعایی مبنی بر کاهش آن به اثبات نرسیده است. با همه این تفاسیر دنیای پرشور و هیجان جوانی همه روزه شاهد حوادث و شهرت طلبی هایی است که پیامد آن از دست دادن حیات یا رسیدن به معلولیت است.

بنابراین اگر بپذیریم که معلولیت از جامعه حذف نخواهد شد و این قشر به هر دلیل در این جامعه زندگی خواهند کرد، پس ضروری است به نیازهای آنها توجه شود. یکی از این نیازها پرداختن به ورزش است. ورزش به مثابه یک فعالیت درمانی – تفریحی، علاوه بر پر کردن اوقات فراغت، می تواند جنبه های متفاوت جسمانی ، روانی و اجتماعی را در فرد معلول تقویت نماید و آثار و عوارض ثانویه این عارضه را کاهش یا درمان کند.

تاریخچه و معرفی سازمان ورزشی
پس از بروز جنگ های جهانی، تعداد افراد معلول روبه فزونی نهاد و در این میان، افرادی بودند که با اصابت گلوله یا ترکش و دچار آسیب در ناحیه نخاع  خود شده بودند.

این گروه از نظر درمانی و رسیدگی های دیگر نسبت به سایر معلولین ، از وضعیت بدتری برخوردار بودند. در محلی به نام استوک مندویل در کشور انگلستان، بیمارستانی تاسیس تا به امور این افراد رسیدگی نماید.

دکتر لودیک گاتمن پزشک آلمانی الاصل مستقر در این بیمارستان، با بررسی های متفاوت متوجه شده که ورزش و فعالیت بدنی می تواند آثار بسیار مثبتی در جهت درمان افراد ضایعه نخاعی داشته باشد.

همچنین مشخص شد که با پرداختن به ورزش و فعالیت بدنی، طول عمر این افراد افزایش یافته و بهتر می توانند در عرصه جامعه پای نهند. وقتی که رفته رفته تعداد ورزشکاران افزایش یافت، به همت دکتر گاتمن در همان استوک مندویل، در بیست و هشتم جولای سال ۱۹۴۸ انجمنی شکل گرفت تا ورزش افراد معلول را سازماندهی کند.

این انجمن ( فدراسیون بین المللی مسابقات استوک مندویل ” ismgf” ) نام گرفت که با آغاز بازیهای المپیک در لندن همراه بود. اولین دوره مسابقات استوک مندویل ازسال ۱۹۵۲ بطور رسمی برگزار شد که بیش از ۵۰ کشور در آن شرکت داشتند. پس از آن مسابقات هر ساله برگزار شد. به جزء سالهایی که مسابقات المپیک برگزار می گردید.

البته سعی داشتند سالی که المپیک برگزار می شود، این مسابقات را به همان محل انتقال دهند. همین امر سبب شد که مسابقات پارالمپیک بطور رسمی از سال ۱۹۶۰ پس از هر المپیک برگزار شود.

در ابتدا فقط سازمان ورزشی ismgf مسابقات را برگزار می کرد، ولی با گسترش ورزش افراد معلول و توسعه آن در میان سایر معلولیت ها و تشکیل دیگر سازمانهای ورزشی افراد معلول، این مسابقات بطور منسجم تری برگزار شد. تا اینکه در سال ۱۹۹۲ با رسمیت یافتن ipc بعنوان یک مجمع برگزار کننده المپیک معلولین، نخاعی تمامی سازمانهای ورزشی معلولین بعنوان سازمان فرعی ای مجمع کار خود را ادامه دادند که در حال حاضر پس از هر المپیکی که برگزار می شود، مسابقات پارالمپیک نیز زیر نظر ipc انجام می گیرد.

به هر تقدیر، حرکت دکتر گاتمن در جهت پرداختن افراد معلول ضایعه نخاعی به فعالیت بدنی و ورزش که در ابتدا بیشتر جنبه درمانی را مدنظر قرار می داد، رفته رفته به یک حرکت نظام دار و توسعه یافته تبدیل شد که طی آن هزاران فرد معلول در طول سال به فعالیت بدنی و ورزش می پردازند و مسابقات رسمی نیز همانند سایر افراد جامعه برگزار می شود که از همان حساسیت نیز برخوردار است. لازم به ذکر است که ismgf به ismwsf ( فدراسیون بین المللی ورزشهای ویلچری استوک مندویل ) تغییر نام یافته است و کشور ما نیز عضو این فدراسیون است.

ضایعات نخاعی : ضایعه نخاعی، نوعی ضایعه است که در اثر صدمه شدید به نخاع به وجود می آید. ضربه مستقیم یا غیر مستقیم، تورم و یا یک غده که روی نخاع اثر بگذارد، می تواند باعث قطع جریان کامل یا قسمتی از نخاع شود. در اثر این آسیب، عضلات فلج شده، درد، حرارت و حس را درک نمی کند و اعمال غیر ارادی ارگانها از قبیل مثانه ، روده ، تنش عضلات و … نیز مختل می شود.

ورزش و ضایعات نخاعی

باید پذیرفت که هر نوع معلولیتی، مشکلات خاص مربوط به خود را دارد. ضایعات نخاعی نیز به همین منوال است. اما به نظر می رسد که این افراد می بایست با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم کنند. شاید به همین دلیل بود که دکتر گاتمن شروع فعالیت بدنی و ورزش را با ضایعه نخاعی ها آغاز کرد.

او در طی یک تحقیقی نشان داد که با فعالیت بدنی و ورزش می توان طول عمر افراد معلول را افزایش داد. ایشان در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که عمر متوسط افراد معلول از سه سال به ده سال افزایش می یابد، به شرط آنکه فعالیت بدنی و ورزش سرلوحه زندگی شان باشد.

افراد ضایعه نخاعی به دلیل مشکل جسمی که دارند از تحرکشان کم شده است ، بنابراین ارگان های داخلی آنها تحت فشار است ، سیستم دفعی آنها با مشکل مواجه است و از همه مهمتر به دلیل نداشتن حس در نقاط فلج شده ، زخم بستر یکی از عوارض عدیده ای است که این افراد با آن مواجه هستند.

بنابراین نیاز است که به هر شکل ممکن شرایطی را فراهم نمود تا افراد معلول ضایعه نخاعی به ورزش و فعالیت بدنی روی بیاورند و از اثرات مثبت آن بهره برده ضمن اینکه از مشکلات مربوط به معلولیت خود نیز بکاهند. توصیه اول اینکه این افراد به هر شکل ممکن به فعالیت بدنی بپردازند، حتی اگر لازم باشد در منزل و بستر حرکات نرمشی را انجام دهند.

در وهله دوم سعی کنند که به محیط های ورزشی روی بیاورند تا ضمن بهره مندی از فواید جسمانی ورزشی، از فواید روانی و اجتماعی آن نیز سود برده و تا حد امکان مشکلات مربوط به معلولیت را کاهش دهند. خوشبختانه در کشور تحقیقات متعددی انجام گرفته که ورزش و فعالیت بدنی برای افراد معلول، بخصوص ضایعات نخاعی آثار مثبت فراوانی دارد.

در نهایت اینکه ممکن است یک فرد معلول ضایعه نخاعی بخواهد تا در حد قهرمانی ورزش نماید. باید اذعان نمود که این امر برای آنان میسر است و می توانند با بهره گیری از تجربه مربیان مجرب و متخصص، با توجه به شرایط جسمانی خود ورزش را دنبال و با کوشش و ممارست به سطح قهرمانی برسند.

در حال حاضر ما ورزشکاران ضایعه نخاعی فراوانی داریم که در سطح جهانی و پارالمپیک صاحب عنوان هستند و مدالهای رنگین زیادی را برای کشور به ارمغان آورده اند.

ذکر این نکته لازم است که به ورزشکاران معلول خصوصا” ضایعه نخاعی ها توصیه شود تا قبل از تحمل زحمات و ممارست در ورزش برای رسیدن به قهرمانی ، حتما” با مربیان کارآزموده مشورت نموده تا متناسب با وضعیت جسمی خود ورزش مورد علاقه را انتخاب و به آن بپردازند.

جهت اطلاع بیشتر باید اشاره کنیم که ورزشهایی از قبیل: دو و میدانی، شنا، وزنه برداری، تنیس روی میز، تنیس با ویلچر تیراندازی، تیر و کمان، شمشیربازی و بولینگ از جمله ورزشهایی است که در بین افراد معلول ضایعه نخاعی رواج دارد و در آنها مسابقات رسمی و بین المللی نیز انجام می شود.

در آخر باید به افراد معلول ضایعه نخاعی این توجه را داد که در ورزش قهرمانی کلاسبندی پزشکی- ورزشی از اهمیت زیادی برخوردار است و به نظر می رسد که قبل از پرداختن به هر عملی، ابتدا وضعیت کلاسبندی خود را مشخص کنند تا بطور دقیق سطح ضایعه آنها مشخص و خدای نخواسته نتیجه تلاش شان بی ثمر نماند. ضمن اینکه ملاحظات لازم در این افراد در پرداختن به ورزش و فعالیت بدنی ضروری است.

آثار مثبت ورزش برای افراد معلول ضایعه نخاعی

۱٫ جلوگیری از زخم های بستر و فشاری ۲٫ تسهیل در عمل دفع ۳ . کاهش پوکی استخوان ۴٫ بهبود قدرت عضلات سالم ۵ .حفظ دامنه حرکتی مفاصل۶٫ بهبود انعطاف پذیری۷٫ تاثیر در روند اجتماعی شدن فرد و ورود او به جامعه ۸٫ جلوگیری از تشکیل سنگ های مثانه و کلیه ۹٫ توسعه و پیشرفت در روند توان بخشی۱۰٫ بهبود استقامت قلبی- تنفسی۱۱ . حفظ دامنه حرکتی قفسه سینه به منظور تنفس بهتر۱۲٫ پیشگیری از بروز تغییر شکل مفاصل۱۳٫ تثبیت فشار خون۱۴٫ بهبود تعادل۱۵٫ کاهش میزان سختی ( اسپاستی سیتی عضلات . ۱۶پر کردن اوقات فراغت۱۷٫ تقویت روحیه افراد۱۸٫ کاهش آثار منفی روانی از جمله اضطراب ، استرس . ۱۹٫ سازگاری بیشتر با مشکلات ۲۰ . کاهش عوارض ثانویه مربوط به معلولیت بطور کلی .

تاریخچه ورزش معلولین جهان
تاریخچه ورزش معلولین جهان نیاز به ورزش و تاثیر سلامتی آن در افراد معلول بسیار بیشتر از افراد سالم احساس می شود . بی تردید ورزش ، عاملی است که معلولان را به سطح جامعه می کشاند و آنان را در انجام فعالیتها مستقل می سازد .

امروزه افراد معلول در سطح وسیعی در فعالیت های اجتماعی و مسابقات شرکت دارند و هویت خود را به جامعه شناسانده اند . هم اکنون ۱۰۰ سال از ابداع ورزش های معلولین می گذرد .

قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی زمانی بود که تاثیر ورزش در سلامت معلولین کاملا شناخته شده بود . بعد از جنگ جهانی اول فیزیوتراپی و ورزش درمانی به اندازه اورتوپدی و جراحی مهم شده بودند .

در سال ۱۸۸۸ کلوپ ناشنوایان در برلین آغاز به کار کرد . سازمان جهانی ورزش ناشنوایان (CISS ) در سال ۱۹۲۲ تاسیس شد ولی افراد ناشنوا با دیگر معلولین همراه نشدند و هم اکنون نیز مسابقات جهانی مربوط به خود را با نام ” مسابقات خاموش” برگزار می کنند .

بعد از جنگ جهانی دوم به دلیل تعداد زیاد معلولین جنگی ، ورزش های افراد معلول جسمی – حرکتی پا به عرصه وجود نهاد . در تحقیقاتی که برای سلامتی این افراد انجام شد ، مشخص گردید که ورزش یکی از بهترین درمان های معلولیت است .

در سال ۱۹۴۴ دکتر” لودویگ گوتمن” بر اساس درخواست دولت بریتانیا بیمارستان “استوک مندویل ” که یک مرکز جراحی نخاعی بود را تاسیس کرد .

در این مرکز ورزش یکی از درمانهای موثر معلولین به حساب می آمد . ورزش درمانی قدم اول برای ابداع ورزشهای معلولین بود که سپس به مسابقات و رقابت های ورزشی ختم شد . در ۲۸ جولای سال ۱۹۴۸ ، روز افتتاحیه بازیهای المپیک ۱۹۴۸ لندن همزمان بود با افتتاح بازیهای استوک مندویل که در حقیقت در این روز ورزش های با ویلچر آغاز شد .

در سال ۱۹۵۲ سربازان معلول دانمارکی به ورزش معلولین پیوستند و کمیته رقابت های بین المللی ” استوک مندویل” را تاسیس کردند .

در سال ۱۹۶۰ ، تحت نظارت و حمایت فدراسیون جهانی سربازان قدیمی گروه تحقیقی بین المللی ورزش معلولین جهت مطالعه و تحقیقات ورزش معلولین تاسیس شد و سپس در سال ۱۹۶۴ به افتتاح IOSD یا سازمان جهانی ورزش معلولین ختم شد .

IOSD برای ورزشکاران معلولی مناسب بود که نمی توانند به عضویت کمیته بازیهای جهانی در رشته های ورزشهای معلولین نابینا ، قطع عضو ، قطع نخاعی ، فلج مغزی و فلج قسمت های مختلف بدن درآیند . در ابتدا ۱۶ کشور به عضویت ISOD درآمدند و باعث الحاق نابینایان و قطع عضویها به پارالمپیک ۱۹۷۶ تورنتو و معلولین ذهنی در مسابقات سال ۱۹۸۰ در “آرنهیم” گردید .

هدف از برگزاری مسابقات این بود که تمامی انواع ورزش های معلولین را در بر گیرد و به عنوان یک کمیته هماهنگ کننده فعالیت داشته باشد .

به هر حال دیگر سازمان های مربوط به معلولین مانندCP- ISRA و IBSA در سالهای ۱۹۸۰ و ۱۹۷۸ تاسیس شدند . این چهار سازمان بین المللی همگی نیاز به هماهنگی را احساس کردند .

بنابر این با کمک یکدیگر در سال ۱۹۸۲ ( کمیته هماهنگ کننده ورزشی معلولین در جهان ) را با نام ICC افتتاح کردند . این کمیته متشکل از چهار سازمانCP- ISRA ، IBSA ، ISMGF ، IOSD و چندین دبیر کل و معاون می باشد . در سالهای بعد کشورهای عضو خواستار حضور بیشتر و داشتن نماینده بیشتر در سازمانها شدند که این امر به تاسیس موسسه مردمی در سال ۱۹۸۹ به نام IPC شد و تا امروز این موسسه تنها سازمان چند منظوره رشته های ورزشی معلولین در جهان است .

کمیته بین المللی پارالمپیک نماینده بین المللی سازمان ورزش معلولین است . IPC مسابقات پارالمپیک و دیگر مسابقات ورزش معلولین را در دو سطح کشوری و جهانی برگزار می کند.

IPC یک سازمان بین المللی غیر انتفاعی است با ۱۶۰ کمیته ملی پارالمپیک و پنج فدراسیون بین المللی مخصوص ورزش معلولین . در حالیکه دیگر سازمانهای ورزش معلولین تنها یک گروه معلولین با یک ورزش را پوشش می دهند ، IPC به عنوان یک سازمان حمایت گر ، تمامی ورزشها و رشته های ورزشی معلولین را در بر می گیرد . سازمانهای ورزشی که IPC را می سازند مطمئن هستند که آینده ورزش معلولین بستگی به ورود همه ورزشکاران معلول به صحنه مسابقات دارد .

تاریخ نوپای جنبش پارالمپیک به سال ۱۹۴۸ باز می گردد و این زمانی است که لودویک گوتمن اولین مسابقات معلولان جهان را تحت عنوان استوک مندویل با حضور ورزشکاران قطع نخاعی جنگ جهانی دوم برگزار کرد . سپس دیگر گروههای معلولین سازمانهای ورزشی و بین المللی خود را با انجام ورزشها و مسابقات مختلف به صحنه وارد کردند . پنج سازمان ورزش بین المللی فلج مغزی ، سازمان بین المللی ورزش نابینایان ، سازمان ورزشی و بین المللی معلولین کم توان ذهنی ، فدراسیون ورزشهای بین المللی با ویلچر از جمله مراکز سازمانهای فعال در ورزش معلولان به شمار می روند .

تاریخچه فدراسیون ورزشهای معلولین ایران
معلولین ایران یکسال پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۵۸ تاسیس و تحت نظارت سازمان تربیت بدنی فعالیت خود را آغاز نمود .

در پی بروز جنگ تحمیلی و حضور جانبازان سرافراز میهن اسلامی در جامعه ، ضرورت ورود این عزیزان به صحنه های ورزشی جهت حفظ سلامتی و روحیه نشاط در میان آنان احساس گردید .

لذا با برنامه ریزی صورت گرفته در این خصوص ، به مرور زمان جانبازان نیز به صحنه ورزش و رقابتهای داخلی و خارجی وارد و در سال ۱۳۵۹ نام فدراسیون فوق به فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین تغییر کرد و در حال حاضر پانزده رشته تحت پوشش این فدراسیون فعالیت دارند .

با گسترش فعالیت های ورزش جانبازان و معلولین و با پیشنهاد ریاست فدراسیون در سال ۱۳۷۶ مبنی بر تاسیس فدراسیون ورزشهای نابینایان به سازمان تربیت بدنی و با پیگیری های بعمل آمده در سال ۱۳۷۸ این فدراسیون به جرگه سایر فدراسیونهای تحت پوشش سازمان تربیت بدنی درآمد که هم اکنون با ۸ رشته ورزشی به فعالیت خود ادامه می دهد .

از سوی دیگر با توسعه ورزش در میان مردان ، با تاسیس انجمن ورزش های بانوان جانباز و معلول و نابینا در سال ۱۳۶۵ و سپس تاسیس انجمن ورزش بانوان نابینا در سال ۱۳۷۹ ، عملا دو انجمن فوق از بدو تاسیس تحت پوشش معاونت ورزش بانوان قرار گرفته و فعالیت خود را رسما آغاز نمودند .

با توجه به فعالیت های ورزش معلولین که از حدود صد سال قبل در جهان شروع و بعد از جنگ جهانی اول به دلایل پزشکی و روش ورزش درمانی از اهمیت بیشتری برخوردار شده بود منجر به تاسیس باشگاهای ورزش معلولین و از ۱۹۴۸ همزمان با افتتاح مسابقات المپیک لندن روز افتتاح مسابقات بین المللی استوک مندویل که به ورزشهای ویلچری توجه داشت گردید .

به مرور زمان و با تشکیل سازمان جهانی ورزش معلولین نیاز و ضرورت تشکیل کمیته بین المللی پارالمپیک ( IPC) از سوی متولیان ورزش در جهان تشخیص داده شد و این کمیته در سال ۱۹۸۹ به صورت رسمی در کشور آلمان آغاز به کار کرد .

بدنی اصلی IPC مبنی بر لزوم تاسیس کمیته ملی پارالمپیک در ایران از سوی دکتر استید وارد ریاست وقت سازمان فوق جهت دیدار و گفتگو دعوت بعمل آمد .

در پی دیدار استیدوارد با ریاست وقت مجلس شورای اسلامی آقای ناطق نوری و از سوی دیگر مشاهده فعالیت های گسترده ورزش معلولین در کشور با تاسیس کمیته ملی پارالمپیک موافقت به عمل آمد .

به دنبال تایید فوق و با تهیه اساسنامه کمیته ملی پارالمپیک ( NPC) این کمیته رسما مورد تایید کمیته ملی المپیک( NOC ) کشور واقع و اولین مجمع عمومی آن در تاریخ ۱۷/۱۱/ ۱۳۷۹ برگزار گردید که اعضای هیات رئیسه و اجرایی آن به مدت چهار سال انتخاب گردیدند . فعالیت این کمیته پس از خرید و بازسازی یکدستگاه ساختمان در مورخ ۲۳/ ۳/۱۳۸۰ رسما آغاز و مورد بهره برداری قرار گرفت.

NPC چیست ؟
کمیته ملی پارالمپیک به منزله موسسه ای غیرتجاری ، غیر انتفاعی وابسته به کمیته ملی المپیک است . این کمیته تنها سازمانی است که سرپرستی ، اداره و هماهنگی امور مربوط به شرکت قهرمانان جانباز و معلول ایرانی را در بازیهای تابستانی و زمستانی پارالمپیک ، منطقه ای ، بین المللی و قاره ای که کمیته بین المللی پارالمپیک تدارک می بیند یا حمایت می کند را برعهده دارد .

قهرمان جانباز و معلول به همه قهرمانانی اطلاق می شود که قطع عضو ، قطع نخاع ، فلج مغزی ، نابینا و کم توان ذهنی هستند و در طبقه بندی پزشکی پنج فدراسیون جهانی قرار می گیرند .

کمیته ملی پارالمپیک دارای شخصیت حقوقی بوده و با توجه به قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیر دولتی مصوب سال ۱۳۷۳ نهاد عمومی غیر دولتی است .

اهداف کمیته ملی پارالمپیک
بر طبق اساسنامه ، کمیته ملی پاراالمپیک  دارای اهدافی به شرح ذیل می باشد : ۱- کمیته ملی پارالمپیک برای ایجاد زمینه های مناسب و تدارک لازم برای شرکت فعال قهرمانان و ورزشکاران جانباز و معلول کشور در رقابت های پارالمپیک ، منطقه ای ، بین المللی و قاره ای با رعایت مقررات بین المللی پارالمپیک . ۲- تلاش برای توسعه ورزش در بین افرادی که دارای معلولیت شدید هستند . ۳- تلاش برای توسعه ورزش در بین بانوان جانباز و معلول ۴- تشویق و کمک به احیای برنامه های پژوهشی در جهت تحقق اهداف کمیته ملی پارالمپیک . ۵- ایجاد زمینه ها و بستر مناسب برای اجرای فعالیت های آموزشی به منظور توسعه ورزشهای جانبازان و معلولان . ۶- تلاش برای ائتلاف ورزشهای جانبازان و معلولان و جنبش جهانی ورزش برای افراد سالم ضمن حفظ هویت ورزشهای جانبازان و معلولان . ۷- تلاش برای تشکیل پایگاه  های قهرمانی در سطح کشور . ۸- مشارکت هر چه بیشتر قهرمانان در بازیهای تابستانی و زمستانی پارالمپیک به ویژه جانبازان و معلولان . ۹- تلاش برای تحقق اهداف و اصول .

نقش ورزش در جانبازان نخاعی
تا نیم قرن پیش تفکر عمومی چنین بود که افراد معلول جایی در صحنه های ورزشی ندارند و فقط می توانند تماشاچی صحنه های ورزشی باشند. اما امروزه با پیشرفتهای چشمگیری که در ورزش معلولین بویژه افراد دارای ضایعه نخاعی انجام شده نقش با ارزش روز بروز جای خود را در زندگی اینگونه افراد بیشتر باز می کند بطوری که امروزه ورزش بعنوان جزء لاینفک از زندگی افراد نخاعی باعث شده که بخش عمده ای از فعالیتهای مراکز ضایعات نخاعی در سراسر دنیا را به خود اختصاص دهد که در بعضی از مراکز مثل استوک مندویل در انگلستان امکانات بسیار متنوع را برای این منظور فراهم کرده اند. هر چند امیداست که این امکانات برای جانبازان نخاعی بنحو احسن در مدت کوتاهی فراهم شود اما گستردگی و تنوع حرکات ورزشی برای جانبازان نخاعی هیچگاه آنها را وابسته به وجود امکانات پیچیده نکرده است . لذا در این تحقیق سعی بر آن شده است که جانبازان عزیز نخاعی را به گوشه ای از فواید بیشمار ورزش آشنا سازیم و در کنار آن برخی از ورزشهای ممکن را برای جانبازان نخاعی معرفی کنیم و در پایان به نکاتی در باره کلیات ورزشهای افراد نخاعی بپردازیم .

ورزش و آسیب دیدگان نخاعی
سابقه ورزش های معلولان و جانبازان به ۴۰ سال پیش بر می گردد در آن هنگام یک پزشک ، ورزش را جهت به حرکت در آوردن بدن و پیشگیری از کسالت معلولان معرفی کرد.

او عقیده داشت که ورزش نه تنها موجب نشاط و شادابی معلولان می شود بلکه اساسی ترین نقش را در بهبود این افراد دارد.

او یک مجموعه ورزشی را در کنار بیمارستان ضایعات نخاعی در استوک مندویل انگلستان ایجاد کرد که برنامه های ورزشی و مسابقات معلولان ویلچری همه ساله در آنجا برگزار می شود .

بطور کلی آسیب دیدگان نخاعی می توانند به ورزش های مختلف بپردازندکه انتخاب آن بستگی به امکانات و سلیقه فرد آسیب دیده دارد.

ورزشهایی که برای افراد نخاعی توصیه می شود. عبارتند از تیراندازی با کمان ، شنا، و یلچررانی ، بسکتبال روی ویلچر ، تنیس روی میز ، وزنه برداری ، شمشیر بازی ، والیبال نشسته روی ویلچر و تنیس روی ویلچر ، تیراندازی با تفنگ بادی ، و دو میدانی. بطور خلاصه تعدادی از آنها شرح داده می شود. البته برای شروع ورزش همیشه قبلش با پزشک مشورت کنید .

۱- شنا : شنا مهارتهایی را به شخص آسیب دیده عرضه می کند که امنیت وی را داخل و کنار آب تامین می کند . شنا همچنین حضور جانباز را همپای افراد سالم در فعالیتهای ورزشی ، تفریحی ، امکان پذیر می کند و آنان را به سوی اجتماعی شدن سوق می دهد.

اثرات ثمربخش شنابر روی بدن از میزان و نوع فعالیتهای انجام شده مایه می گیرد حتی فعالیت ملایم در آب برای افراد قطع نخاع گردنی که از نظر حرکت به شدت محدود هستند اثرات خوی دارد.

از اثرات شنا می توان به بهبود عملکرد دستگاه گردش خون و افزایش قدرت عضلات اشاره کرد. از آنجا که حرکت مفاصل در آب بهتر امکان پذیر است. از این رو افرادی که در اثر درد و سخت شدن مفاصل محدودیت حرکتی دارند از شنا بهره بسیار می برند.

۲- بسکتبال روی ویلچر : این ورزش یکی از قدیمترین ورزشهای معلولین است که هر روز هم مشتاقان بیشتری پیدا می کند. این ورزش تقریبا” تمام جنبه های یک ورزش ایده آل را دارا می باشد و مجموعه ای از ورزش های مختلف است. چون در هنگام انجام بسکتبال روی ویلچر ورزشکار نه تنها ویلچررانی می کند بلکه تمام عضلات و مفاصل بدن از جمله تنه ، سرو گردن حرکات زیاد و متعددی پیدا می کند. همچنین مزایای یک ورزش و کار دسته جمعی را نیز دارد. چون در این ورزش شخص بسرعت ویلچررانی می کند.

این عمل باعث افزایش ظرفیت ریوی و قدرت عضلانی و تعریق بیشتر می شود که همگی برای بدن بسیار مفید هستند. این ورزش همچنین از هیجان و فشار زیادی برخوردار است که باعث شادابی ورزشکار می شود.

۳- تنیس روی میز : شرکت در این رشته برای تمام افراد معلول قطع نخاع ممکن است حتی افرادی که توانایی در دست گرفتن راکد را ندارند. می توان با استفاده از نوار راکت را در دست ثابت نمود. تنیس روی میز ورزش ایده آل برای شروع در مرکز توانبخشی و ادامه آن در خانه است.

در این ورزش فرد معلول می تواند در مقابل یک فرد عادی هم بازی کند و مسابقه بدهد. قوانین این ورزش جهت تطابق با حرکت ویلچر تغییرات مختصری یافته اند . برای افزایش ارتفاع نشیمنگاه می توان از بالشتک حداکثر تا ۱۰ سانتی متر بر روی ویلچر استفاده کرد.

۴- تیرانداری با کمان : این ورزش مطابق قوانین بین المللی انجام می شود و به استثنای افراد کوادری پلژیک ( قطع نخاع گردنی ) بقیه شرکت کنندگان در یک گروه قرار می گیرند در این ورزش نیز فرد معلول قادر است با افراد سالم رقابت کند. بنابراین باعث اعتماد بنفس زیادی می شود.

۵- ویلچر رانی : ویلچررانی از ورزش هایی است که مقاومت شخص را زیاد می کند. این ورزش باعث افزایش قدرت عضلانی و ظرفیت ریوی می شود. انجام مستمر آن مخصوصا” در مسافت های طولانی باعث افزایش استقامت دستگاه گردش خون و تنفس و نیز اعتماد بنفس ورزشکار می شود.

۶- دو و میدانی : شاید بتوان گفت که پر جاذبه ترین ورزش در بین معلولین این رشته می باشد هر دو بخش دوها و میدانیها دارای پرهیجان و جانبی هستند .

به عنوان نمونه می توان ویلچرانی سرعتی ، نیمه استقامتی و استقامتی را در بخش دوها و پرتاب دیسک ، وزنه ، نیزه و چکش ( کلاب Club ) را در بخش میدانیها نام برده و در تمامی رشته های دو و میدانی ورزشکار می تواند از قدرت استقامت و بعضا” چابکی برخوردار گردد.

لازم به یادآوری است که ورزش دو و میدانی از پرطرفدارترین رشته های ورزشی ، در بین جانبازان و معلولین ضایعه نخاعی کشور اسلامیمان می باشد که تا به حال افتخارات بسیاری برای میهن اسلامی ایران نیز کسب نموده اند. بطور کلی برای شرکت در یک ورزش معین برنامه تمرینات باید بنحوی باشد که نیازهای اختصاصی آن ورزش را تامین کند. از حیث فیزیولوژیک و روانی انجام همزمان تمرینات قدرتی و مهارتی اهمیت دارد. برای ایجاد قدرت عضلانی بار اضافی از اهمیت زیادی برخوردار است.

بدین معنی که عضله هنگامی بزرگتر و قویتر می شود که در مقابل مقاومتی که بسهولت قادر به غلبه بر آن نیست کار انجام دهد. برای این منظور انجام تمرینات پیش از حد معین در همان روز نمی باشد. در واقع بر اساس فیزیولوژی عضله ، افزایش حجم و قدرت عضله در زمان استراحت متعاقب فعالیت صورت می پذیرد.

لذا توصیه می شود که حدود ۲۴ تا ۳۴ ساعت استراحت پس از تمرینات مقاومتی اختیار شود که فرصت تجدید قوا و جا افتادن اثرات تمرینات مقاومتی مهیا گردد. سه جلسه تمرین در هفته برای افراد با ضایعه نخاعی مناسب بنظر می رسد. تمرینهای روزانه جانبازان و معلولان نخاعی باید در دو بعد انجام گیرد :

۱- تمرینهای ورزشی ویژه بخشهای سالم بدن
هدف از این تمرینها بالا بردن توان قدرت و استقامت است ، با این قصد که در دراز مدت بتوان بر اندام های فلج شده و از کارافتاده اثر مثبت گذارد.

۲- تمرینهای ورزشی ویژه بخشهای فلج شده بدن
هدف از این تمرین ها ، در کوتاه مدت، حفظ شرایط موجود، جلوگیری از تغییر شکل اندامها و در دراز مدت رسیدن به هدفهای ورزش – درمانی است .

تمرین های ورزشی ویژه بخش های سالم بدن برای جانبازان و معلولان نخاعی ، شامل ۵ نوع تمرین است که به تشریح آنها می پردازیم .

الف- تمرینهای انعطاف پذیری : اصولا” افراد غیرفعال ، از انعطاف پذیری کمتری نسبت به دیگران برخوردارند. از این رو جانبازان و معلولان باید آگاه باشند که تمرینهای انعطاف پذیری به راحتی می تواند مفاصل و عضلات سالم آنان را فعال و پویا نگه دارد و در دراز مدت بر عمر مفید آنها بیفزاید .

نمونه هایی از تمرینهای انعطاف پذیری به شرح زیر است : ۱-همچنان که روی صندلی چرخدار یا روی زمین نشسته اید ، دستها را در حد توان به طرفین کشش دهید. ۲-کشش دستها به طرف بالا، برای انجام این تمرین می توان دستها را به هم قلاب کرد. ۳-تا حد امکان به طرف جلو خم شوید تا مفصلهای کمر از انعطاف پذیری خوبی جهت چرخشهای شما بهره مند گردند.
۴- شانه ها را بالا انداخته برای مدت ۱۰ ثانیه نگهدارید . سپس عکس این عمل را انجام دهید. ۵- دستها را پشت گردن به هم قفل کرده سعی کنید عضله های کمربند شانه ای را کاملا” کشش دهید. ۶- درحالت نشسته روی صندلی چرخدار، سعی کنید تا حد امکان ، دست راست را به زمین نزدیک و دست چپ را کاملا” در جهت عکس به طرف بالا حرکت دهید. در تمرینهای انعطاف پذیری ، اصل مهم آرامی حرکات و کشش مطلوب عضله ها است. ب-تمرین های قدرتی : هر چه قطر عضلات بیشتر باشد قدرت آن عضله افزایش می یابد. بنابراین برای کسب چنین قدرتی باید از تمرین های با وزنه سود برد. تمرین های قدرتی باید برای تقویت مچ دستها، ساعدها ، بازوها عضله های گردن ، عضله های پشت به کار گرفته شود. اصولا” عضلات درگیر در مانور با صندلی چرخدار اگر قوی شوند، قدرت و توانایی جانباز را در فعالیتهای روزمره افزایش خواهند داد.

تمرینهای قدرتی زیر برای جانبازان و معلولان ضایعات نخاعی توصیه می شود :

۱-تمرینهای با وزنه ، در حالت پرس سینه . ۲-به شکم خوابیده ، دستها را همراه با وزنه از طرفین بالا ببرید . در این تمرینها عضلات دستها و پشت بطور همزمان تقویت می شوند. ۳-روی دسته های صندلی یا چرخها بلند شده و وزن بدن خود را برای مدت ۳۰ ثانیه روی صندلی تحمل کنید. این حرکت علاوه بر تقویت اندام فوقانی ، به عنوان عامل پیشگیری از زخم فشار بستر نیز محسوب می شود. ۴-تمرینهای مچ انداختن . ج- تمرین های استقامتی : بهترین تمرین برای بالا بردن استقامت عمومی و عضلات بدن به ویژه بخشهای فوقانی آن ، ویلچررانی است . می توانید به مدت ۳۰ دقیقه، همه روزه مسافت ثابت و مشخصی را ویلچررانی کنید. در پایان سه ماهه اول – در صورت تمرین مرتب روزانه خواهید دید که استقامت شما نسبت به روزهای آغازین تمرین ، چقدر افزایش یافته است.

مثلا” اگر در روزهای اول ، مسافتی را در طی شش رفت و برگشت -در مدت ۳۰ دقیقه طی می کردید ، در پایان برنامه ۳ ماهه خواهید دید تعداد رفت و برگشت ، به ۲۰ مرتبه یا شاید بیشتر افزایش یافته است.

د- تمرین های تعادلی : این بخش از تمرینها از جمله تمرینهای بسیار مهم برای جانبازان و معلولان نخاعی است ، زیرا از تغییر شکل ستون مهره ای پیشگیری خواهد کرد:

۱- در مقابل آیینه قرار بگیرید و سعی کنید کاملا” صاف بنشینید . ۲- در مقابل آیینه ، دستها را از بدن دور کنید و حفظ تعادل نمایید. ۳- دستها را بالای سر ببرید و حفظ تعادل کنید . ۴- یک دست را به طرف بالا ببرید و دست دیگر را از بدن دور کنید . سپس عکس این عمل را انجام دهید. ۵-بر لبه صندلی چرخدار بنشینید و تعادل خود را حفظ کنید.

ه-تمرین های تنفسی : از آنجایی که اکثر جانبازان و معلولان ضایعات نخاعی ، بیشتر اوقات در حالت نشسته قرار دارند یا به شکم خوابیده اند ، از نظر توان تنفسی ضعیف هستند. از این رو باید از تمرینات تنفسی جهت بالا بردن ظرفیت تنفسی خود استفاده کنند: ۱- دستها را در پشت ویلچر یا صندلی به هم برسانید و در این حال سعی کنید هوا را به داخل ریه ها بکشید و به اندازه چند ثانیه نگه دارید و بعد بیرون دهید. ۲- دستها را روی شکم قرار دهید و سعی کنید همزمان با نفس کشیدن روی عضلات شکم فشار وارد کنید .

مهم نیست که انقباض عضله های شکم شما چقدر است. آنچه مهم است انجام حرکت می باشد. ۳- لیوان آبی را بردارید و در داخل یک نی قرار دهید . سعی کنید پی درپی در داخل نی بدمید. این عمل ، به بالا رفتن ظرفیت تنفسی شما کمک می کند. مشابه این تمرین را با استفاده از قلیان نیز انجام دهید. اگر قلیان در اختیار دارید محل ذغال آن را بردارید و پی درپی در آن بدمید. ۴- حرکت کشش دستها به طرفین نیز در باز شدن فضای تنفسی شما نقش مهمی خواهد داشت.

نقش تغذیه در ورزش : اصولا” بدن جهت انجام فعالیت و تحرک احتیاج به مواد غذایی مناسب دارد. این مواد غذایی باید به مقدار لازم و کیفیت مناسب به بدن برسد . یک رژیم غذایی مناسب باید حاوی پروتئین ، چربی و کربوهیدرات ( قند ) به مقدار کافی باشد. پروتئینها نقش اساسی در تولید عناصر سلولی دارند. غذاهای غنی از پروتئین عبارتند از گوشت ( قرمز ، سفید ) تخم مرغ، شیر، جگر ، حبوبات قندها نیز عامل عمده ای در تولید انرژی در بدن هستند. در هنگام مصرف هر کدام از ( پروتئین، قند، چربی ) باید اعتدال را رعایت کرد چه مصرف بیش از حد آنها نیز باعث ایجاد مشکلات و بیماریهای زیادی می شود.

انگیزه و فعالیت فیزیکی در افراد معلول
افزایش تعداد افراد با معلولیت هایی که به طور طبیعی فعال هستند یک مسئله مهم سلامتی اجتماعی است . هدف از معرفی این مبحث ، نشان دادن خط و مشی های انگیزشی در جهت مشارکت فعالیت جسمانی است . مزایای ورزش یا فعالیتهای فیزیکی برای انواع معلولیتها به عنوان یک تذکر از اهمیت سبک زندگی فعال ارائه خواهد شد .

مزایای عمومی فعالیت جسمانی
مزایای فیزیولوژی و روانی که از طریق در گیر شدن در فعالیت جسمانی منظم تامین می شود.

• ورزش منظم ( ۳ مرتبه یا بیشتر در هر هفته ، حداقل ۲۰ دقیقه ) می تواند قوای جسمانی از جمله : استقامت قلبی ، استحکام و توانایی ماهیچه ، و انعطاف پذیری را افزایش می دهد .

• کنترل وزن بدن ، پیشگیری از چاقی و دیگر بیماریها مانند بیماری قلبی ، دیابت ، سرطان روده ، فشار خون ، التهاب مفصل و آرتروز که بواسطه فعالیت جسمانی بطور چشمگیر کاهش می کند . مزایای فعالیت جسمانی برای معلولین جسمی فعالیت جسمانی می تواند به خودگردانی ، قدرت روانی ، توانایی جسمانی و استقلال شخصی برای زنان با معلولیت هایی مانند آسیب نخاعی ، پولیو ، اسپاینا بیفیدا spina bifida دیابت های نوع I ، سرطان سینه ، ایدز و بیماری قلبی کمک کند . در بین همان افراد ، فعالیت جسمانی برای بهینه سازی عملکرد جسمی – فکری و احیا کردن خودشناسی مورد استفاده قرار می گیرد .

 مزایای فعالیت جسمانی برای افراد با اختلالات رشدی
فعالیت جسمانی منظم می تواند عملکرد تنفسی و قلبی – عروقی را در بین افراد معلول ذهنی بهبود بخشد همچنین استقامت و توانایی ماهیچه ها و میزان انرژی ، عملکرد شغلی را افزایش داده و اضطراب و نگرانی را کاهش دهد .

فعالیتهای فیزیکی همچنین ، رفتارهای نامناسب و بی مورد را که مربوط به معلولین ذهنی می شود را کنترل و تقلیل می دهد . برنامه های انگیزشی گرچه ، اهمیت فعالیت جسمانی و ورزش به اندازه انجام کارهای با نشاط مستدل هستند ، با این حال تنها ۲۳ درصد از افراد معلول در فعالیت جسمانی منظم در گیر هستند . یک دلیل می تواند پایین بودن انگیزه برای شرکت درفعالیت جسمانی منظم باشد . انگیزه پایین انتخاب خود شخص نیست بلکه بیشتر پیامد نامطلوب از تاثیر منفی و مشاهدات و ادراک شخص بخاطر موانع ، محدودیت ، تبعیض و فهم و شعور فرهنگ و جامعه است .

برای افزایش انگیزه در جهت مشارکت فعالیت جسمانی استراتژیهای مشخصی برنامه ریزی  ترتیب داده  شده است . تشویق برای شرکت در برنامه های اوقات فراغت که تجربیات موفقی را برای افزایش اعتماد به نفس و انگیزه مشارکت بیشتر را ترویج و ترقی می دهد .

اطلاعاتی در مورد مزایا و خطرات فعالیتهای جسمانی

راهکارهای مدیریت تنش ، زمینه اهداف ،‌استراتژیهای حل مشکلات ، هزینه های فعالیت جسمانی و حمایت جامعه برای افزایش انگیزه می تواند مفید باشد . شناسایی موانع ، ارجحیت ها ، محدودیت ، در جهت فعالیت جسمانی باید با موسسات ، بخاطر سازماندهی کردن فعالیتهایی که نیازهای افراد را پوشش می دهند در ارتباط و تماس باشد .

بخش مهم دیگر ، برنامه مسابقات محلی بخاطر ترویج اعمال مربوط به سلامتی است چنین فعالیتهایی ممکن است شامل مسابقه پیاده روی به مکان باغ وحش یا نمایشگاه جانوران ، تشویق اعضای خانواده برای نتیجه بخش بودن فعالیت باشد .

در یک حالت مشابه ، افزایش درصد افراد جوان که دارای اضافه وزن ( چاق ) هستند منجر به توسعه پیشنها دهای توصیه شده مشخص برای پیشرفت ورشد فعالیتهای جسمانی هدفمند ، و لذت بخش در بین جوانان میشود .

استراتژی های خاص شناسایی شده ، از جمله شناسایی موانع ، تحصیلات والدین و ولی ( قیم ) بعنوان برگزارکنندگان فعالیت جسمانی برای بچه ها ، و کیفیت آموزش جسمانی ، تشکیل برنامه های سرگرمی و تفریح و فعالیتهای فوق برنامه ای ( ورزش توصیه شده است . در نتیجه ، اهمیت سبک زندگی مربوط به سلامتی باید توسط متخصصان در حوزه تحصیلات و فعالیت فیزیکی مناسب ارائه شود .

هدف از ورزش درافراد نخاعی
به نظر می رسد اکثر مردم به یک یا چند دلیل از چهار علت زیر ورزش می کنند: بهبود وضعیت انعطاف پذیری بدن،افزایش قدرت بدنی،افزایش استقامت یا آمادگی هوازی ، بهبود شکل بدن اگر چه آسیب نخاعی می تواند دستیابی به یک یا تمامی اهداف مذکور را مشکل تر کند ولی بطورکلی رسیدن به این اهداف غیرممکن نیست.

انعطاف پذیری بدن در توانبخشی اولیه ، شما باید به ” میزان حرکت ” یا ” تمرینات کششی” توجه داشته باشید. هر دوی آنها می توانند درد و گرفتگی عضلانی را کاهش داده و وضعیت استقرار بدن را بهبود بخشندو اجازه می دهند که شما از عضلاتی که با آنها سر و کار دارید ، حداکثر استفاده را بکنید.

بهر حال ، گاهی اوقات فعالیت های معمولی می توانند باعث شوند که یک عضله، مثل (عضله دو سربازو که در جلوی بازو قرار گرفته) قویتر از عضله ای شود که آنرا متعادل نگه می دارد.

مثل عضله (سربازو که در پشت بازو قرار گرفته است ). چنین حالتی، می تواند منجر به سفتی و کاهش میزان حرکت گردد.

وضعیتی که اکثر اوقات شما در آن قرار دارید، اسپاسم شما و حتی جاذبه زمین می توانند همگی بر روی کاهش انعطاف پذیری عضلاتتان تاثیر بگذارند.

برای مثال، نشستن در تمام روز می تواند منجر به افزایش عدم تقارن در پاهای شما و سفتی آنها شود. همچنین جاذبه و و ضعیت بدن شما می تواند سبب سفتی پاشنه یا قوزک پا گردد ونیز وضعیت نامناسب بدن یا اسپاسم در قسمت فوقانی بدن شما می تواند باعث انحنا ستون فقرات شده و تنفس را مشکل سازد و باعث سخت تر شدن جابجایی ها، حرکات و توزیع وزن شما می شود.

بنابراین شما چه کاری می توانید بکنید؟ توجه داشته باشید که مربیان شخصی یا کارکنان مرکز سلامتی همچنین درمانگران می توانند نیازهای شما را ارزیابی کنند و در مورد تمرینات کششی مفید به شما الگوهائی را ارائه دهند.

انجام یکسری حرکات درجا که شایدلازم باشد با کمک شخص دیگری انجام شود، برای آن دسته از عضلات شما که قادر به حرکت دادن آنها نیستید، می توانند مفید باشند. حتی برخی از حرکات یوگا که برای بدن شما برنامه ریزی شده باشند، می توانند مفید باشند. بعضی از چیزها وجود دارند که در موقع انجام حرکات انعطاف پذیری، بایستی مراقب آنها باشید.

برای مثال مواظب باشید که در قسمتهائی از بدن که کشش را انجام می دهید با توجه به اینکه حس خیلی خوبی ندارید. کشش بیش از حد می تواند منجر به رگ به رگ شدن و پارگی عضلات و مفاصل شده یا حتی باعث شکستن استخوانها گردد.

همچنین این احتمال وجود دارد که کشش بیش از حد اگر بمدت طولانی اعمال شود در نهایت می تواند باعث سستی و شل شدن بیش از حد عضله شود ونتیجه اینکه ، برقراری تعادل بدن خیلی سخت می شود و وضعیت اندامهای بدن ممکن است آسیب ببینند و سایر مفاصل هم امکان دارد تحت تاثیر قرار گیرند. برای مثال ، مفاصل ران یا شانه ها ممکن است به صورت برآمده بیرون بزنند . بخاطر داشته باشید که برای بازگرداندن عضلات یا رباط هایی که بیش از حد شل شده اند ، هیچ راه حل آسانی وجود ندارد .

تقویت بدن : تقویت عضلات بدن باعث می شود که رفتن روی تخت و برخاستن از آن آسانتر شود. قوی کردن ماهیچه ها به شما کمک می کند که بتوانید کارهایتان را بمدت طولانی تر و بهتر انجام دهید و شکایت کمتری از عضلات غیرطبیعی داشته باشید.

همچنین به شما کمک می کند که احساس بهتری داشته باشید و حتی مقاومت شما را در برابر بیماریها افزایش دهد. بطور کلی انجام کارها با عضلاتتان، حرکت آنها در برابر مقاومت، وزن یا نیروهای وارده بر آنها معمولا” به نحوه تقویت سازی آنها بستگی دارد.

اکثر مردم، حرکت کردن و گردش با ویلچر را برای تقویت عضلات خود تمرینی کافی به حساب می آورند. با این وجود، اگر شما استفاده از وزنه را برای تقویت عضلات خود انتخاب کرده اید، نحوه بلند کردن وزنه مهم است.

استفاده از وزنه های کوچک و تکرار زیاد حرکات، باعث ایجاد کشش طبیعی عضله و مقاومت عضله می گردد.

درعوض استفاده ازوزنه های سنگین و تکرار کمتر منجر به بزرگتر شدن، قویتر شدن و نیرومندتر شدن عضله می گردد. اما در استفاده از وزنه های سنگین تر احتمال آسیب افزایش پیدا می کند.

استفاده از تمرینات مختلف و متنوع باعث کارکردن بسیاری از عضلات می شود ضمن اینکه خطر فشار بر عضلات را نیزکاهش می دهد.

چنانچه شما مبتدی هستید، بسیار مهم است که یکسری الگوهای ورزشی را از مربی یا درمانگر خود دریافت نمائید. وقتی که وزنه ای را بلند می کنید، اطمینان داشته باشید که در شرایط کاملا” ثابتی قرار دارید، بطوری که فقط قسمتهائی از بدن شما که در حال ورزش هستند، حرکت نمایند.

در این شرایط شما می توانید عضلاتی که واقعا” مورد نظرتان است ورزش دهید و در نتیجه کمتر در معرض هرگونه آسیب یا سقوط یا انحراف قرار خواهید داشت.

همچنین از آنجایی که شما برای انجام کارهایتان از همان عضلات استفاده می کنید، مطمئن باشید که با ورزش دادن ، آنها را تحت فشار قرار نمی دهید.

عضلات قوی و مفاصل متورم خیلی هم مفید نیستند. بطورکلی درد و خستگی از علائم هشداری هستند که شما ممکن است آنها را خیلی زیاد تجربه کنید.

بهبود ظاهر بدن : ظاهر بدن اشخاص می تواند حاصل ترکیبی از فرم فیزیک بدن ،وزن و چیزهای زیاد دیگری باشد. شانس و ژنتیک نیز ممکن است از عوامل کلیدی باشند ولی شما می توانید شکل و ظاهر بدنتان را با چیزهایی مثل رژیم غذایی، انعطاف پذیری ، نحوه استقرار بدن و تقویت بدن بهتر کنید.

بعبارت دیگر، ورزش می تواند آنچه که شما بدنبال آن هستید، تامین نماید. کلید موفقیت برای بهبود ظاهر بدن، داشتن ا نتظارات منطقی است.

تعداد اندکی ازافراد بخاطر انتخاب الگوهای ورزشی سخت ، همواره دچار اشتباه می شوند. ولی چیزهایی مثل کشش عضلات و نحوه استقرار بدن می توانند در طولانی مدت شکل و ظاهر بدن را بهبود بخشند.

 شما چه کاری می توانید انجام دهید؟
اگر از همان ابتدا بر روی عضلات شکمتان کار نکنید، ورزش مفید نخواهد بود. وقتی نوشابه های وسوسه انگیز را مصرف می کنید، شکمتان به شکل یک طبل در می آید. و از آنجا که سنگینی وضعف عضلات شکم مجموعا” در اکثر افراد نخاعی وجود دارد ، کاهش وزن به تنهایی نمی تواند مشکلی را حل کند .

بنابراین وقتی که شما در حال کم کردن وزن خود هستید، سعی کنید که حالت بدن خودتان را نیز بهتر نمائید. اگر حالت بدن شما خوب باشد، شکم شما نیز بهتر بنظر می رسد، و در نتیجه بلندتر و مسلط تر دیده می شوید و ازنظر دیگران نیزشما سالم ، جذاب، متناسب و فعال خواهید بود.

سلامتی وضعیت تنفسی و قلبی – عروقی یکی از شکل های رایج ورزشی که در مورد برنامه های سلامت قلب و عروق و وضع تنفس که از طریق تلویزیون پخش می شود ، اجرای حرکات ریتمیک ( شبیه مشق های نظامی ) با لباسهای ورزشی کشباف است.

خوشبختانه، این حرکات تنها فعالیت های هوازی هستند که می توانند باعث تقویت قلب شده و استقامت شما را افزایش داده و خطر بیماریهای قلبی را کاهش می دهند.

برای اجرای تمرینات هوازی، باید بسیاری از عضلات بدنتان با قدرت کافی کار کنند تا میزان ضربان قلب و تنفس شما افزایش پیدا کند.

متاسفانه در اثر آسیب نخاعی اکثرماهیچه های اصلی پاها دچار ضایعه می شوند. در نتیجه این موضوع باعث می گردد، نبض شما به اندازه لازم نتواند افزایش یابد. در اکثر افراد دارای ضایعه T6 به بالا، سیستم خودکار عصبی نیز بد کارمی کند، که این مسئله نیز به مشکل عدم افزایش نبض افزوده می شود و به همین علت بدن این افراد به سختی عرق می کند و در نتیجه در طول تمرینات نمی تواند خنک شود. خوشبختانه ، تحقیقات جدید نشان می دهد که ورزشهای آرام و هوازی نیز تاثیرات بسیار خوبی دارند. حتی تمریناتی که شدت آنها به اندازه ای باشد که باعث سرزندگی و سرحال شدن فرد شوند. موجب افزایش استقامت و سلامت قلب و عروق می گردند. ضرورتی ندارد که شما تا حدود زیادی خودتان را حرکت دهید.

می توانید دستان خودتان را بطور دورانی بچرخانید. می توانید به شنا کردن ، یا ورزشهای گروهی با ویلچر بپردازید و از ویدئوهای مربوطه استفاده کنید و یا حتی در کلاسهای ورزشهای هوازی شرکت نمائید.

حتی یک بار گردش به دور پارک هم می تواند مفید باشد. موضوع مهمی که مطرح است، ایمنی می باشد. در هر زمانی که می خواهید ورزش کنید، ابتدا با پزشکتان مشورت نمائید.

بعلاوه هنگام ورزش به چیزهایی مثل سردرد ، دردقفسه سینه ، درد مفاصل ، گرفتگی عضلات ، فشار خون بالا توجه داشته باشید . البته این موارد علائم شایعی هستند که در تمام افراد ، بعلت از دست دادن مختصر آب بدن ( dehydration ) و یا ضعف غذایی دیده می شوند.

اما این علائم در مورد افرادی نخاعی باید جدی تر مورد توجه قرار گیرند. مثل اتونومیک دیس رفلکسی. مراقب باشید که در ورزش نبایستی افراط کرد.

چراکه عضلات و مفاصل شما دارای یک طول عمری هستند. در نهایت توجه داشته باشید که محلی که شما ورزش می کنید باید مناسب باشد. اگر در فضای باز است لباسهای شما بایستی متناسب با آب و هوا انتخاب شوند. همیشه نور خورشید یا محلی که در آن ورزش می کنید را در نظر داشته باشید.

همواره از آنچه که در اطراف شما وجود دارد مثل عبور و مرور وسائط نقلیه ، جمعیت مردم و غیره مراقبت نمائید ، نوشیدن آب را فراموش نکنید. در نهایت اینکه ، شما چه اقداماتی باید انجام دهید ؟ شما بایداز قبل ، بدانید که از برنامه سلامتی خودتان چه می خواهید و چطور به آن می رسید ، سپس آنر انجام دهید . اگر نه ، با مربی ، درمانگران یا کارشناسان دیگر مشورت نمائید.

از آنجا که ضایعه نخاعی می تواند در اجرای کامل برنامه سلامتی تاثیر بگذارد ، اجازه ندهید که مانع ورزش کردن شما شود . حتی اگر بخشی از برنامه کامل را انجام دهید ، بهتر از این است که هیچ قسمت از آن را انجام ندهید.

منابع و ماخذ
کتابها :
رضوانی ، کاظم ، ورزش و سلامتی ، ۱۳۸۷ .
قنایی ، علی ، انحراف اجتماعی و ورزش ، ۱۳۸۷ .
جمشیدی ، محمد ، ورزش اوقات فراغت ، ۱۳۸۹ .
گائینی ، عباس و رجبی حمید (۱۳۸۶) – آمادگی جسمانی ، چاپ چهارم – انتشارات سمت .

مقاله :
کاشی ، عباس ، هدف از ورزش درافراد نخاعی ، انتشارات مرکز ضایعات نخاعی جانبازان سال ۱۳۸۷ .
ترجمه:عزیزی ،سارا ،نقش ورزش و فعالیتهای فیزیکی مناسب برای افراد معلول “-برگرفته از سایت http://www.sportanddev.org- انتشار سایت مرکز ضایعات نخاعی جانبازان-آبان ۸۷

منبع : مقاله ” نقش ورزش و فعالیتهای فیزیکی مناسب در پیشگیری از بیماریها در افراد دچار ضایعه نخاعی  ” -مولفان:زهرا دشتی دوست بوشهری  ،راضیه رحمانی ،عاطفه مرادی  ،مریم محمدی اسماعیلی ،شهلا حیدری آزاد –  -انتشار در سومین  کنفرانس اینترنتی  با عنوان  ورزش و آسیب نخاعی -تیرماه ۱۳۹۱-برگزارکنندگان :مرکز ضایعات نخاعی جانبازان،انجمن معلولین ضایعات نخاعی استان تهران ،فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین