۰۲۱ - ۸۸۰۰۱۳۶۱ کمک‌های مردمی

فناوری های کمکی اتصال صندلی چرخدار و حفظ کاربرد آن در وسایل نقلیه


فناوری های کمکی اتصال صندلی چرخدار و حفظ کاربرد آن در وسایل نقلیه

نویسندگان : مهندس مصطفی علامی ، دکتر محمد رضا سروش

iranassistive@gmail.com

soroush46@gmail.com

خلاصه

فناور های کمکی شامل هر چیز ، قطعه ای از تجهیزات یا سامانه تولید ، خواه به صورت تولید انبوه ، اصلاح شده، یا سفارشی ، که برای افزایش ، حفظ یا بهبود قابلیت های عملکردی افراد با ناتوانی مورد استفاده قرار می گیرد .


کاربران صندلی چرخدار به دو صورت در وسیله نقلیه قرار می گیرند :
۱- بر روی صندلی وسیله نقلیه
۲- بر روی صندلی چرخدار خود


امکان استفاده از وسایل حمل ونقل عمومی و شخصی با بهره گیری از فناوری های کمکی برای کاربران صندلی چرخدار ایمن می باشد.با وجود تولید و عرضه محصولات مختلف جهت اتصال صندلی چرخدار و حفظ کاربر آن در وسایل نقلیه ، تحقیقات با هدف بهبود این نوع از فناوری همچنان ادامه دارد.


در این مقاله به اختصار انواع و استانداردهای فناوری های کمکی اتصال صندلی چرخدار و حفظ کاربر آن در وسایل نقلیه معرفی می شوند.

مقدمه

فرهنگ های لغات فناوری را به صورت های زیر تعریف می کنند .
۱- علم یا مطالعه علوم کاربردی یا صنعتی
۲- علم کاربردی
۳- یک روش ، فرایند و … برای اداره کردن یک مشکل فنی خاص


در هیچیک از تعاریف فوق ، درباره وسیله صحبت نمی شود و در عین حال بر بکارگیری دانش در فناوری تأکید می شود . بر همین اساس ، فناوری کمکی نیز به محدوده گسترده ای از وسایل ، خدمات ، استراتژی ها و اعمالی که در جهت رفع مسائل پیش روی افراد با ناتوانی استفاده می شوند ، اطلاق می گردند . بر این اساس وسیله فناوری کمکی به صورت زیر تعریف می شود :


هر چیز ، قطعه ای از تجهیزات یا سامانه تولید ، خواه به صورت تولید انبوه ، اصلاح شده، یا سفارشی ، که برای افزایش ، حفظ یا بهبود قابلیتهای عملکردی افراد با ناتوانی مورد استفاده قرار می گیرد . در طی ۱۵ تا ۲۰ سال گذشته ، استفاده از فناوری با هدف کاستن از مشکلات افراد با ناتوانی به طور چشمگیری افزایش یافته است . در این مقاله تلاش می شود به اختصار به فناوری هایی پرداخته شود که به کاربران صندلی چرخدار در سفر کمک می نماید.


سفر ایمن کاربران صندلی چرخدار
کاربران صندلی چرخدار به دو صورت در وسیله نقلیه موتوری قرار می گیرند :
۱- بر روی صندلی وسیله نقلیه
۲- بر روی صندلی چرخدار خود


در حالت نخست، زمانی ایمنی کاربران صندلی چرخدار در وسیله نقلیه تامین است که کاربر صندلی چرخدار از صندلی چرخدار خود بر روی صندلی وسیله نقلیه جابجا شود و کمر بند ایمنی را ببندد. به این منظور باید اصول زیر رعایت شود:


الف- حفظ و نگهداری تنه فوقانی و تحتانی تامین شود.
ب- نیروهای نگهدارنده بر نواحی استخوانی بدن ونه بافت های نرم اعمال شوند.
ج-وسایل نگهدارنده نباید موجب محدودیت فرد شوند.
د- نگاه فرد باید به سمت جلو خودرو باشد.
ه- فضای کافی در پیرامون فرد وجود داشته باشد.
در صورتی که این جابجایی امکان پذیر نباشد ، کاربر صندلی چرخدار در حالی که بر روی صندلی چرخدار خود درون وسیله نقلیه قرار دارد ، سفر خواهد نمود.


به طور کلی سه عامل بر روی افزایش تعداد کاربران صندلی چرخداری که بر روی صندلی چرخدار خود در وسیله نقلیه باقی می مانند تأ ثیر دارد:

الف- قوانینی که بر حقوق افراد با ناتوانی تأکید دارند.
ب- استاندارد های صندلی چرخدار و سیستم های اتصال آن ها
ج- افزایش دسترسی به اصلاحات وسایل نقلیه که امکان نصب اتصال ایمن صندلی چرخدار را فراهم می کنند.


استاندارد های اختیاری توسط سازمان جهانی استاندارد ، موسسه استاندارد های ملی امریکای شمالی و انجمن مهندسی توانبخشی امریکای شمالی جهت آزمون صندلی های چرخدار با هدف تعیین عملکرد آن ها در شبیه سازی یک تصادم از روبرو با مقادیر معین تدوین و توسعه یافته است که عبارتند از:


۱- ISO 7176-19 Wheeled Mobility Device for Use in Motor Vehicles (2001a)
۲- ANSI/RESNA Wheelchairs/Volume 1: Requirements and Test Methods Wheelchairs (including Scooters)(2000)
۳- ISO 16480: Seating Devices for use in Motor Vehicles (2004).


سیستم های اتصال صندلی چرخدار و نگهدارنده کاربر آن

برای بسیاری از افراد با ناتوانی ، جابجایی از صندلی چرخدار بر روی صندلی وسیله نقلیه امکان پذیر یا عملی نیست . در شرایطی که کاربر بر روی صندلی چرخدار در داخل وسیله نقلیه شخصی یا عمومی به عنوان سرنشین یا راننده قرار می گیرد ، ضروری است هم فرد و هم صندلی چرخدار او به صورت ایمن محکم و ثابت شوند.به این منظور سیستم اتصال با چهار استرپ نگهدارنده برای صندلی چرخدار و سیتم سه نقطه ای حفظ کاربر بر روی صندلی چرخدار به عنوان استاندارد مورد توجه قرار گرفته است.توجه به این دو سیستم به عنوان سیستم هایی مجزا از یک سیستم کلی حفظ و ایمنی کاربر صندلی چرخدار اهمیت دارد.


استاندارد زیر برای سیستم اتصال صندلی چرخدار بر روی خودرو کاربرد دارد:

ISO 10542, Parts 1-5 Wheelchair tiedowns and occupant restraint systems


دو نوع سیستم اتصال صندلی چرخدار بر روی کف خودرو وجود دارد که عبارتند از:
الف –سیستم اتصال با چهار تسمه (شکل ۱)
ب- سیستم لنگری( شکل ۲)


سیستم اتصال با تسمه در وسایل نقلیه عمومی متداول تر است و مهمترین مزیت های آن قیمت ارزان تر و امکان بیشتر بکار گیری آن بر روی انواع صندلی های چرخدار است و معایب آن ها شامل زمان بر بودن بکارگیری و عدم امکان بکارگیری مستقل توسط کاربر صندلی چرخدار است.


سیستم های لنگری از دو بخش پایه که به کف خودرو متصل است و آداپتوری که به بخش تحتانی بدنه صندلی چرخدار متصل می شود تشکیل شده است .سیستم های لنگری موجود منحصر به صندلی چرخدار معین و وسیله نقلیه ای هستند که پایه سیستم بر روی کف آن ها نصب شده باشد.


سیستم نگاه به عقب غیر فعال از جمله پیشرفت ها در حوزه اتصال صندلی چرخدار در داخل وسایل نقلیه است که در اروپا ، کانادا و استرالیا مود توجه قرار گرفته است.رجوع به وبگاه مرکز تحقیقات مهندسی توانبخشی سفر ایمن با صندلی چرخدار۱ (www.rercwts.org) می تواند اطلاعات مفیدی را در این زمینه برای کاربر آن فراهم نماید


شکل ۱- سیستم اتصال با چهار تسمه از نمای کناری و فوقانی

the Rehabilitation Engineering Research Center on Wheelchair Transportation Safety (RERC WTS),

شکل ۲- سیستم لنگری شکل



۳-سیتم نگاه به عقب غیر فعال


جهت نگهداری و حفظ کاربر بر روی صندلی چرخدار ، انواع مختلفی از بند های شانه و نشیمن وجود دارد که قابل استفاده با سیستم های اتصال با چهار تسمه و لنگری می باشند.

نتیجه گیری

امکان استفاده از وسایل حمل ونقل عمومی و شخصی با بهره گیری از فناوری های کمکی برای کاربران صندلی چرخدار ایمن می باشد.با وجود تولید و عرضه محصولات مختلف جهت اتصال صندلی چرخدار و حفظ کاربر آن در وسایل نقلیه ، تحقیقات با هدف بهبود این نوع از فناوری همچنان ادامه دارد.


منابع:

۱- Albert Cook, Janice Polgar,Cook and Hussey’s Assistive Technologies Principles and Practice, MOSBY,2008.
۲-www.rercwts.org
۳-Assessment of Rear Facing Wheelchair Accommodation on Bus Rapid Transit, Final Report for Transit IDEA Project 38-2005

****

منبع : مقاله ” فناوری های کمکی اتصال صندلی چرخدار و حفظ کاربر آن در وسایل نقلیه ” -نویسنده :مهندس مصطفی علامی- دکتر محمد رضا سروش-پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان – گروه پژوهشی تجهیزات پزشکی-اولین کنفرانس اینترنتی نقش سفر در سلامتی افراد نخاعی و فراهم سازی تسهیلات برای آنان-مرداد ۱۳۹۰