مشکلات بعد از آسیب نخاعی

پیش زمینه

کسانی که به تازگی ضایعه نخاعی را تجربه می کنند، احتمال دارد که دربسیاری از جنبه های زندگی با مشکلات خیلی پیچیده ای مواجه شوند. گذشته از آن سازگاری با زندگی همراه با ناتوانی ( اغلب روی ویلچر ) کار آسانی نیست. ممکن است بیماران ، بعد از ضایعه نخاعی افکار و دغدغه های روحی-روانی زیادی را تجربه نمایند و در مورد تاثیری که آسیب نخاعی بر روی شیوه زندگی، روابط شخصی و وضعیت مالی آنها می گذارد ،نگرانی پیداکنند. ناراحتی و غم و احساس استرس شایع و طبیعی هستند. ولی، اگر غم و اندوه بر روی مراقبت شخصی بیمار تاثیر بگذارد، باعث می شود که او خود را از دیگران جدا کند یا وی را وادار کند که از داروها و یا سایر مواد آرام بخش استفاده نابجا نماید. این برهه دقیقا” زمانی است که او به کمک احتیاج دارد. بطورکلی نزد افراد مبتلا به آسیب نخاعی خطر خودکشی مخصوصا” در ۱۰ سال اول بعد از ضایعه نخاعی افزایش پیدا می کند.

عوارض دستگاه ادراری

آسیبهای نخاعی با تاثیر بر روی اعصابی که با مثانه مرتبط هستند ، می توانند باعث بروز مشکلات ادراری از جمله ناتوانی در کنترل دفع ادرار شوند. از دست دادن کنترل ادرار ،خطر عفونت های دستگاه ادراری را افزایش می دهد. همچنین ممکن است سبب عفونت کلیه و سنگهای کلیوی و مثانه گردد. نوشیدن مقدار زیادی مایعات و استفاده از سوندهای مناسب ( لوله باریک و نرمی که از طریق مجرای ادرار به مثانه وارد شده تا ادرار به خارج مکش نماید )بصورت چندین بار در روز می تواند به پیشگیری ازعوارض ادراری کمک نماید.

مشکلات کنترل مدفوع

بعد از ضایعه نخاعی، کنترل ارادی دفع مدفوع از طریق روده مختل و یا از بین می رود که این مسئله می تواند منجر به بی اختیاری دفع مدفوع ( ناتوانی در کنترل دفع) گردد. مصرف رژیم غذایی غنی از فیبر می تواند به تنظیم کارکردروده ها کمک نماید. داروها و یکسری تجهیزات وجود دارندکه می توانند جهت کنترل دفع مواد زائد ازروده ها مورد استفاده قرار گیرند.

زخم های فشاری

نشستن یا خوابیدن در یک وضعیت ثابت و به مدت طولانی می تواند باعث ایجاد زخمهای فشاری گردد که زخم بستر یا  decubitus نیز نامیده می شود. افراد دارای آسیب نخاعی بطور قابل توجهی در معرض زخمهای فشاری قرار دارند ،زیرا آسیب نخاعی،توانائی حس فرد را کاهش و یا از بین می برد و باعث بروز اختلال در درک مشکلات ، هنگام بروز زخم می شود. تغییر دادن مکرر وضعیت بدن ( و در صورت نیاز با کمک دیگران ) بهترین راه جلوگیری از بروز این زخمها می باشد.

تشکیل لخته در وریدهای عمقی و آمبولی ریوی

نشستن به مدت طولانی می تواند باعث کاهش جریان خون در وریدها شده و منجر به تشکیل لخته های خون شود.این لخته های خون می توانند در سیاهرگهای عمقی بدن ایجاد گردند(ترمبوزیس وریدهای عمقی) وممکن است عاملی برای انسداد شریانهای موجود در ریه ها باشند ( آمبولی ریوی ). لخته های بزرگ می توانند باعث انسداد جریان خون شده و حتی موجب مرگ افراد گردند. بنابراین افراد مبتلا به آسیب های نخاعی نیاز به استفاده از وسایل و داروهایی دارند که بتوانند از تشکیل لخته هاجلوگیری کنند.

مشکلات ریوی و تنفسی

ضعیف شدن عضلات شکم و قفسه سینه درافرادنخاعی، باعث مشکلتر شدن تنفس و سرفه کردن آنان می شود. افرادی که دارای آسیب نخاعی در سطوح گردنی و سینه ای هستند،در معرض پنومونی(عفونت ریه) و سایر عوارض ریوی قرار دارند. استفاده از داروها و روشهای درمانی مختلف می تواند به رفع مشکلات مذکور کمک نماید. در برخی از موارد، افراد مبتلا به آسیب نخاعی ممکن است به تزریق سالانه واکسن آنفولانزا و سایر روشهای ایمن سازی بدن نیاز داشته باشند.

اتونومیک دیس رفلکسی

آسیب طناب نخاعی در سطوح بالائی قفسه سینه ،می تواند منجربه بروز حالاتی شود که اتونومیک دیس رفلکسی نامیده می شود. این شرایط خطرناک موقعی ایجاد می گردد که هرگونه تحریک یا درد در ناحیه پائین سطح آسیب، علائمی را صادرمی کند که قادر نیستند به مغز ارسال شوند و در نتیجه یک واکنش انعکاسی ایجاد می شود که ممکن است باعث انقباض عروق خونی گردد. در نتیجه فشار خون افزایش پیدا کرده و میزان ضربان قلب افت پیدا می کند که این حالت می تواند منجر به سکته یا حمله ناگهانی شود. تغییر دادن وضعیت استقراربدن یا حذف عوامل تحریک که ممکن است چیز ساده ای مانند پر بودن مثانه و یا لباس های تنگ باشند، می تواند به فرد کمک نماید.

اسپاسم عضلانی

در برخی از افراد نخاعی، اسپاسم های عضلانی به صورت پرش دستها و پاها مشاهده می شود. متاسفانه، این موضوع به این مفهوم نیست که آنها در حال بهبودی هستند. بلکه انعکاس های غیرطبیعی مذکوربه این دلیل اتفاق می افتند که بعضی از اعصاب موجود در سطوح پائین طناب نخاعی، بعد از بروزضایعه نخاعی ،حساس تر می شوند که باعث به بوجودآمدن انقباضات عضلانی می گردند. ولی، به دلیل آسیب نخاعی، مغز دیگر جهت تنظیم انقباضات، نمی تواند علائم را به اعصاب پائین تر ارسال نماید. اگر اسپاسم ها شدت پیدا کنند،اجرای اقدامات درمانی ضرورت پیدامی کند.

مسئله کنترل وزن

بعد از ضایعه نخاعی، تا مدتی کاهش وزن و تحلیل عضلات شایع هستند. ولی به مرور،تغییر در شیوه زندگی و فعالیت ها ممکن است سرانجام به افزایش وزن منجر شود که می تواند باعث بروز مشکلاتی برای فردگردد. ازجمله جابجایی او ( یا برای بلند کردن او ) از یک جا به جای دیگر با سختی انجام خواهدگرفت و همچنین امکان دارد در معرض خطر بیماریهای قلبی و عوارض دیگری قرار گیرد. بنابراین بهتر است با کمک کارشناسان تغذیه و متخصصین توانبخشی ،برنامه مناسبی برای فعالیتهای ورزشی و رژیم غذایی او تنظیم شود.

اختلالات جنسی

بسیاری از مردان مبتلا به آسیب نخاعی، حتی مردانی که دارای احساس خیلی کمی در ناحیه تناسلی خود می باشند، دارای قدرت نعوظ هستند. ولی ممکن است که قوام آن جهت انجام فعالیت جنسی به اندازه کافی نباشد و یا به مدت کافی دوام نداشته باشد.ازسوی دیگر قدرت باروری نیز تحت تاثیر قرار می گیرد. بطورکلی۹۰درصد از مردان مبتلا به آسیب نخاعی ،قادر به انزال در حین آمیزش نمی باشند. اما، این موضوع بدین مفهوم نیست که مردان نخاعی نمی توانند فعالیت جنسی داشته باشند و یا پدر شوند. پزشکان، متخصصین ارولوژی و باروری که در زمینه آسیب های نخاعی نیز تخصص دارند می توانند روشهایی را برای بهبود عملکرد جنسی و باروری بیماران نخاعی ارائه دهند. زنان مبتلا به آسیب نخاعی نیز می توانند در مورد تغییرات فعالیت های جنسی و قدرت باروری خود با پزشکان مشورت نمایند. معمولا” در زنان نخاعی ،هیچگونه تغییرات فیزیکی که مانع از آمیزش جنسی یا بارداری شود، دیده نمی شود. ولی ممکن است میزان ترشحات مهبل و رسیدن به اوج لذت جنسی در آنها کاهش پیدا کند .همچنین درنتیجه آسیب نخاعی، تغییرات زیادی در شکل بدن ایجاد می شود که بر روی فعالیت جنسی آنان تاثیر می گذارند. بعلاوه احتمال دارد که بارداری با خطر زیادی همراه باشد. بنابراین خیلی مهم است که زنان نخاعی قبل از باردار شدن با یک پزشک مشورت نمایند.

درد

بیماران نخاعی، در نتیجه آسیب نخاع و یا صدمات حاصل ازسایر قسمتهای بدن که درجریان حادثه ایجاد شده اند، ممکن است دردزیادی را تجربه کنند.دراین راستا ، حتی احتمال دارد که درد در مناطقی از بدن احساس شود که فاقد حس بوده و یا حس کمی دارند. همچنین ممکن است که درد بواسطه استفاده بیش از حد بعضی ازعضلات، در قسمتی از بدن بوجود آید. برای مثال، خیلی از افرادی که به مدت طولانی ، جهت حرکت خود از ویلچرهای دستی استفاده می نمایند، دچار آسیب تاندونهای قسمت شانه  می گردند. بطورکلی هر نوع دردی، می تواند بر روی فعالیتهای روزمره فردتاثیر منفی داشته باشد. مصرف داروها و اصلاح فعالیتهای جسمی می توانند به کنترل درد کمک کنند.

آسیب های جدید

داشتن ضایعه نخاعی،می تواند فرد را برای آسیب هر یک از قسمتهای بدن که دارای ضعف و یا عدم حس هستند، مستعد نماید. این افراد ممکن است بدون اینکه متوجه شوند دچار حوادثی مانندسوختگی و یا بریدگی وازاین قبیل شوند.بنابراین افرادنخاعی بایستی اقدامات لازم برای پیشگیری از آسیب های جدید راپیش بینی کنند.دراین خصوص بهتراست که افرادنخاعی بدن خود را از حیث هر نوع بریدگی و یا زخمی که نیازمند توجه پزشکی است، معاینه نمائید.

مطلب ارسالی از دوست عزیز آقای مجید توکلی

منبع: www.mayoclinic.com