نکته در زمینه مراحل رشد کودک ونوجوان

آیا می دانید:
۱٫ برای رشد حس تعادل و احساس امنیت، کودک نیاز دارد که در آغوش گرفته شود.
۲٫ توجه سریع به کودک هنگامیکه گریه می کند باعث رشد احساس ایمنی و اطمینان او می گردد.
۳٫ لالائی، تکان دادن و به آرامی به پشت کودک زدن و بغل گرفتن او باعث می شود که به خواب رود.
۴٫ اختصاص یک اطاق برای کودک از لحاظ آرامش او و راحتی خودتان حائز اهمیت است.
۵٫ انس و همدمی و بازی با پدر و مادر برای هر کودکی اهمیت دارد.
۶٫ در این سن با یک کمک مختصر، کودک می تواند برای رفتن به توالت به تنهایی اقدام نماید.
۷٫ کودک برای رشد توانایی خود از لحاظ ارتباط نیاز به تمرین تکلم و گوش دادن دارد.
۸٫ کودک نیاز به یک مادر آسوده خاطر و مدبر دارد. مادر که هم برای خودش و هم برای کودکش در فکر برنامه استراحت و تفریح باشد.
۹٫ کانون خانواده باید از یک جو تفاهم و یکدلی برخوردار باشد زیرا تنش های عصبی ( دعواها ) بچه ها را عصبی می سازد.
۱۰٫ کودک باید تا حد معقول از آزادی برخوردار باشد، با ممنوعیت های زیاد از حد نباید او را محدود ساخت.
۱۱٫ کودک از طریق اظهار وجود، احساس شخصیت را در خود رشد می دهد.
۱۲٫ کودک نیاز دارد که او را عضوی از خانواده به حساب آورند.
۱۳٫ از جمله نیازمندیهای کودک اسباب بازی و چیزهایی است که بتواند آنها را مهار کند نه چیزهایی که قادر نباشد آنها را به کار گیرد.
۱۴٫ باید فضا و امکانات لازم را برای حرکت آزادانه کودک و تکاپو و پویش او ایجاد نمود.
۱۵٫ کودک نیاز دارد آزادانه بازی کند ، بدود، بالابرود، جست و خیز کند و خودش را کثیف کند.
۱۶٫ هنگامی که کودک می خواهد غذایش را خودش بخورد اجازه این کار را به او بدهید. حتی اگر این کار را بدرستی انجام ندهد.
۱۷٫ کودک نیاز دارد اعضای بدنش پاک و تمیز باشد.
۱۸٫ کودک نیاز به احساس وجود مادر و آغوش و نوازش او بخصوص هنگام شیرخوردن دارد.
۱۹٫ اسباب بازیهای اولیه کودک باید به گونه ای باشد که نیازهای او را از نظر در دست گرفتن، زمین زدن و مکیدن و پرت کردن ارضا کند.
۲۰٫ کودک نیاز دارد که والدینش دریابند که او کودک است و دنیای خاص خود را دارد.
۲۱٫ کودک را باید تشویق کرد تا بتواند محبت و علاقه اش را نسبت به دیگران ابراز کند.
۲۲٫ غالبا” کودک نیاز دارد آشکارا نسبت به او ابراز محبت شود زیرا که با این کار یاد می گیرد که به دیگران متقابلا” محبت نماید.

۲۳ . در این سن کودک آمادگی دارد در تمیز کردن میز و منظم کردن اطاق بهم ریخته اش همکاری نماید.
۲۴ . در این سن کودک گاهی همبازی های خیالی خلق می کند و خود را به قالب حیوانات در می آورد.
۲۵ . گاهی سر به سر خواهران و برادران خود می گذارد و گاه با آنها همراه می شود.
۲۶ . سه چرخه سواری را یاد می گیرد و می خواهد همراه مادرش به بازار برود.
۲۷ . در زمانی که بازی کودکان به پرخاشگری و حالت تهاجم در قالب کلمات و حرکات می انجامد، نیاز به راهنمایی دارند.
۲۸ . اختلاف جنسی را درک می کند و در این مورد گاهی اوقات سئوال میکند که باید به طور ساده پاسخ داده شود.
۲۹ . دوست دارد داستانهای آشنا بدون تغییر برایش خوانده شود و از توصیف تصاویر لذت می برد.
۳۰ . گاهی از تاریکی، سگ و دیگر حیوانات می ترسد که در این مورد به دلداری نیازمند است.
۳۱ . این درک را می نماید که والدینش قصد خروج از خانه دارند یا از این عمل استقبال می نماید و با آنها خداحافظی می کند یا حالت مخالفت بخود می گیرد و این عمل ممکن است تا سنین بالاتر ادامه یابد.
۳۲ . در زمانیکه با خانواده غذا می خورد سعی دارد با حرکاتی توجه دیگران را جلب نماید. در این سن می تواند به تنهایی غذا بخورد.
۳۳٫ کودک علاقه مند است که در آماده کردن حمام و شستن خودش کمک نماید. دلش نمی خواهد از حمام بیرون بیاید.
۳۴٫ موقعی که از خواب بیدار می شود خوشحال است و دوست دارد در اطراف اتاق والدین جست و خیز کند.
۳۵ . غالبا” هنگام بیدار شدن گریه سر می دهد و بعد از رفع حاجت به کمک مادرش حالت خواب آلودگی در او از بین می رود.
۳۶٫ می تواند، شلوار، جوراب، کفش و بلوزش را به تن کند و نیز می تواند به راحتی لباسش را از تن درآورد و دکمه های پیراهنش را باز کند. اما نمی تواند دکمه های آن را ببندد.
۳۷٫ معمولا” برای صبحانه اشتهای خوبی داردو با مهارت غذایش را می خورد. در این مورد نیاز چندانی به والدینش ندارد.
۳۸٫ موقعی که غذایش در حال آماده شدن است درخواست چیزهای مورد علاقه اش مثل میوه، گوشت و شیر را می کند.
۳۹٫ توانایی در بازی کردن با سایر بچه ها را بدست می آورد. در انتخاب دوستانش سلیقه خاص خود را دارد.
۴۰ . دوست دارد کم و بیش حدود نیم ساعت در رختخواب بازی کند.
۴۱ . معمولا” درخلال شب از خواب برمی خیزد. ممکن است از رختخواب بیرون بیاید و در اطراف خانه به پرسه زدن مشغول شود.
۴۲٫ در این سن در مورد خوابهایی که دیده است شروع به صحبت می کند.
۴۳ . ممکن است دلش بخواهد با مادرش به رختخواب برود اما والدین معمولا” می توانند با ماندن در کنار او برای مدتی او را از این کار منصرف سازند.
۴۴٫ نسبت به والدین بخصوص مادر ابراز محبت می نماید.
۴۵ . از بازی با پدر استقبال می کند.
۴۶ . از نقاشی کردن با مداد رنگی و مدل سازی با خاک رس لذت می برد. اشکالی می کشد که بندرت شبیه چیزهایی است که قصد کشیدن تصویر آنها را دارد.
۴۷ . به بزرگترها گوش می دهد. خواستار جلب رضایت و تشویق آنها است و نیز علاقه مند به تسلط در بکارگیری لغات جدید می باشد.

۴۸ . کودک چهارساله قادر است بخوبی حرف بزند و بعضی اوقات این عمل را به صورت مشاجره نشان می دهد.
۴۹٫ بازیهای کودکانه نیاز به نظارت دارند. مشاجرات ممکن است به زدن مشت و لگد منجر شود.
۵۰ . کودک گاهی با مشاجره و گاهی نیز با دعوا ( اصطکاک فیزیکی ) از فرمان مادر سرباز می زند.
۵۱ . در این سن کودک شروع به فراگرفتن قوانین و ممنوعیتها می کند مثلا” می داند که توپ برای پرت کردن می باشد نه سنگ و چیزهای دیگر
۵۲ . ممکن است پسرها با عروسک بازی کنند و دختران به اسباب بازیهای پسرانه تمایل نشان دهند ضمنا” اگر نسبت به اسباب بازی های مربوط به خودشان ابراز علاقه نمایند اشکالی ندارد.
۵۳ . کودک بیشتر اوقات با ناز وعطوفت به والدین می چسبد و دوست دارد که در آغوش گرفته و نوازش شود .
۵۴ . اگر مادر کمی نظارت کند کودک می تواند خودش استحمام کند و نیز قسمتی از بدن خود را خشک نماید.
۵۵ . معمولا” صبح ها با یک حالت نشاط از خواب برمی خیزد و نسبت به رفع نیازهای خود اقدام می کند.
۵۶ . اگر لباسش در دسترس باشد می تواند خودش لباسش را بپوشد.
۵۷ . از مهدکودک و بازیهای جمعی لذت می برد. زیرا بازی با دیگران را نسبت به بازی در تنهایی ترجیح می دهد.
۵۸ . خیلی با انرژی است. در سوار شدن سه چرخه و بالارفتن از چیزهایی مانند نردبان و … چالاک است و می تواند بعضی از ابزار را به کار برد.
۵۹ . غالبا” برادران و خواهران بزرگترش را عصبی، کوچکترها را مورد اذیت و آزار قرار می دهد.
۶۰ . اشتهایش نسبتا” خوب و در حال بهتر شدن است از چیزهای بخصوصی خوشش می آید و از بعضی چیزها بدش می آید و در غذا خوردن مهارت پیدا کرده است.
۶۱ . بعد از نهار به استراحت می پردازد اما به ندرت چرت می زند. بی سروصدا بازی می کند.
۶۲٫ می تواند به تنهایی به دستشویی برود. می تواند ادرار خود را کنترل کند.
۶۳٫ با مهره ها ساختمانهای پیچیده ای می سازد و از کار خود تعریف می کند و دوست دارد پدرش در این کار به او کمک کند.
۶۴٫ در این سن کودک بیش از هر موقع دیگر هنگام ناراحتی و اذیت شدن گریه سر می دهد و نیاز به ناز و نوازش دارد ولی بلافاصله باید او را به حال خود گذارد ( بعد از نوازش ).
۶۵٫ بچه دائم در حال پرسش است برای اینکه هم اطلاع کسب کند و هم صحبت نماید.
۶۶٫ به اشعار و داستانهای پرماجرا با علاقه گوش می دهد. خصوصا” داستانهایی که در مورد چگونگی کار وسایل و دستگاهها می باشند.
۶۷٫ او دوست دارد با خانواده اش غذا بخورد اما با صحبت کردن و میز غذا را ترک کردن ایجاد وقفه در غذا خوردن می نماید.
۶۸ . از تاریکی و حیوانات، ماشین آتش نشانی و … می ترسد و نمی خواهد که مادرش از منزل بیرون برود.
۶۹٫ در این موقع کودک شبها کمتر از خواب بیدار می شود مگر اینکه بخواهد به دستشویی برود، در این زمان نیاز به کمک دارد.
۷۰ . بدون مخالفت زیاد به رختخواب می رود بخصوص که وقت خواب را بداند.
۷۱٫ جهت فکر و عمل باید به کودک وقت داد.
۷۲٫ کودک باید فرصت هایی داشته باشد تا مستقلا” عمل نماید.
۷۳٫ او دوست دارد آزادانه دوستانش را به خانه بیاورد و این کار مورد قبول والدینش قرار بگیرد.
۷۴٫ کودک به بازیهای ساده گروهی، جست و خیز و فعالیت نیاز دارد.

۷۵٫ مدرسه می تواند یک حالت تکامل در فرزند ما ایجاد نماید اگر چه او هنوز در انجام بعضی از کارها کند است.
۷۶٫ هنگام بازگشت از مدرسه باید از کودک به گرمی استقبال نمود و با او به صحبت پرداخت.
۷۷٫ اگر گهگاهی بعد از یک روز درس و مشق از کوره در می رود نیاز به تفاهم دارد.
۷۸٫ به کودک جهت کارهای خلاقه متناسب با استعدادشان فرصت دهید.
۷۹٫ کودک جهت بازی به فضا و وسایل لازم نیازمند است و ضمن همین بازیها است که او چیزهای زیادی فرا می گیرد.
۸۰٫ والدین با آگاهی به این امر که کودک آمادگی لازم جهت خواندن را دارد می توانند او را یاری دهند و این موضوع ارتباط به سن معینی ندارد.
۸۱٫ کودک نیاز به فرصت جهت پوشیدن لباس دارد.
۸۲٫ آموزش ترتیبات مربوط به بهداشت شخصی را در این سن آغاز نمایید.
۸۳٫ باید در کودک این احساس را ایجاد نمود که رفتن به مدرسه یک ماجرای هیجان انگیز است نه تبعید به مکانی که مقررات و انضباط خشک در آن حکمفرماست.
۸۴٫ در برابر ریخت و پاش کودک گذشت و اغماض داشته باشید.
۸۵٫ پدر با پسر و مادر با دختر باید فرصتهایی جهت دوستی ایجاد نمایند.
۸۶٫ با تاکید برخصلتهای خوب فرزندانمان شخصیت او را بسازیم و از انتقاد نقاط ضعف او بپرهیزیم.
۸۷٫ باید پسران را تشویق کرد که خصوصیات مردانه و دختران خصوصیات زنانه را کسب کنند.

۸۸٫ از اینکه احساس کند فردی مفید و مهم است لذت می برد. فعالیتهای باشگاهی و پیشاهنگی را دوست دارد.
۸۹٫ دوست دارد در جمع گروه سنی خود مورد قبول واقع شود و با نظراتش موافق باشند از تنها بودن تنفر دارد.
۹۰٫ از الگوهای گروه سنی خود در رابطه با طرز لباس پوشیدن- سخن گفتن- بازی و رفتار تبعیت می کند.
۹۱٫ مقرری یا درآمدی که در ازای کار بدست می آورد به او کمک می کند که ارزش پول و استقلال را بیاموزد.
۹۲٫ در این سنین کودک در پی کسب اطمینان و پشتیبانی والدین خویش می باشد.
۹۳٫ بزرگسالان باید مواظب باشند که بچه ها خسته و بیش از اندازه هیجان زده نشوند.
۹۴٫ دویدن- جست و خیز و … دیگر کارهای مشکل برای آنها ضروری است.
۹۵٫ فعالیت های دور از خانه ( مثل کارهای اردوئی ) به او مجال می دهد که حس ماجراجوئی خود را ارضا نماید.
۹۶٫ لازم است والدین بدانند که کودک در این سنین هنوز آماده نیست که رفتار بزرگسالان را داشته باشد.
۹۷٫ کمک او در کارهای خانه او را به قبول مسئولیتها عادت می دهد.
۹۸٫ کودک در این سن نیاز به یک الگوی بزرگسال دارد از لحاظ صبوری، اصول اخلاقی و اهداف زندگی.
۹۹٫ علاقمند به مشارکت در برنامه ها و فعالیتهای خانوادگی است.
۱۰۰٫ باید نسبت به تمایلات تند و معمولا” زودگذر کودک حوصله داشت.
۱۰۱٫ کودک باید ذوقش را در زمینه ادبیات رشد و توسعه دهد و نیاز به این دارد که کتابهای خوب و مفید در دسترس داشته باشد.
۱۰۲٫ کودک علاقمند به مشارکت در برنامه ها و فعالیتهای خانوادگی است.
۱۰۳٫ با تمرین در زمینه های بحث و استدلال، کودک قوای مغزی خود را توسعه می دهد.
۱۰۴٫ در مورد زمان انجام کارهای خانه- تماشای تلویزیون و … باید با والدین به توافق برسد.
۱۰۵٫ در این سنین کودک به مرحله ای رسیده است که تصمیماتی بگیرد و خود با نتیجه اشتباهات روبرو شود البته نه در کارهای جدی
۱۰۶٫ در برابر حرکات و حالات عصبی خود نیاز به گذشت و اغماض و توجه اولیا نسبت به منشاء آنها دارد.

۱۰۷٫ در شبانه روز به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب نیاز دارد.
۱۰۸٫ از لحظات تنهایی و خلوت کردن با خود لذت می برد و دوست دارد در صورت امکان اطاقی مخصوص خود داشته باشد.
۱۰۹٫ در مورد اینکه چه رفتاری خوب و چه حرکتی بد است از والدینش می خواهد که او را راهنمایی نمایند.
۱۱۰٫ برای عملی ساختن پروژه های شخصی خود نیاز به کسب درآمد از طریق مقرری خود و انجام کارهای متفرقه دارد.
۱۱۱٫ از نظر نوع لباس و فعالیتها دوست دارد، از الگوهای گروهی تبعیت کند.
۱۱۲٫ نوجوان در این سنین احساس نیاز می کند که از طرف گروه سنی خویش مورد قبول واقع شود و در آن نقش فعال ایفاء نماید.
۱۱۳٫ آگاهی نوجوان نسبت به بدن خود و تغییرات آن و همچنین نیرو و توانایی های آن واجد اهمیت است.
۱۱۴٫ در مورد احترام متقابل باید با او صحبت کرد و در این زمینه به او رهنمود داد.
۱۱۵٫ هنگامیکه عملی انجام می دهد و مورد تحسین هم گروههایش قرار می گیرد شاد می شود.
۱۱۶٫ باید فرصت هایی ایجاد کرد که نوجوان بتواند تجربیاتش را ( در زمینه ورزش – علم ) نسبت به دنیای اطرافش گسترش دهد.
۱۱۷٫ از بین افراد بالغ و مورد تحسین اش کسانی را بعنوان الگوی منزلت انتخاب می کند.
۱۱۸٫ نوجوان را باید تشویق نمود تا مهارت خود را در ورزشهای جدید به مورد آزمایش گذارد.
۱۱۹٫ نوجوان علاقه مند به بازیهایی است که در آن نیاز به مقدار زیادی کار تیمی و سازماندهی داشته باشد.
۱۲۰٫ نوجوان دوست دارد که نظراتش در مباحثات خانوادگی نقش مهمی ایفا نماید.
۱۲۱٫ برای اطمینان از اینکه نوجوان از بازیهای دارای فشار زیاد بیش از حد خسته نشود لازم است مراقبتهایی صورت گیرد.
۱۲۲٫ با واگذاری مسئولیتهای خانوادگی در حد توانایی، جوان مقام شان اجتماعی خانواده را در می یابد.
۱۲۳٫ نوجوان باید آزاد باشد تا فعالیتهای اجتماعی خود را در جهت رشد و تعالی سازمان دهد.
۱۲۴٫ نوجوان به اغماض و تفاهم از سوی بزرگسالان نسبت به روحیه عصیانگر خود نیاز دارد.
۱۲۵٫ نیاز به داشتن هدفی مبتنی بر موازین عالی اخلاقی مانند مذهب و پیشاهنگی دارد.
۱۲۶٫ تصدیق علنی والدین نسبت به اینکه نوجوان فردی با ارزش است از اهمیت اساسی برخوردار است.
۱۲۷٫ ایجاد حس اطمینان در نوجوان و راهنمایی او باعث بوجود آمدن دید مثبت در او نسبت به وظایف و نقش وی می شود.
۱۲۸٫ باید نسبت به رشد توانائی ها و استعدادهای نوجوان توجه دقیق مبذول داشت.

۱۲۹٫ نوجوان باید از مشاوره و راهنمایی فرد یا افراد بصیر در زمینه تحصیلات و شغل آینده خود بهره مند شود.
۱۳۰٫ نوجوان در این سنین احتیاج به تشویق جدی جهت رشد فکری و ذوق هنری خویش دارد.
۱۳۱٫ نوجوان باید فرصت داشته باشد که از طریق کار پول بدست آورد و در مورد خرج کردن آن خود تصمیم بگیرد.
۱۳۲٫ نوجوان علاقمند به کسب درخشش در بازیهای ورزشی و دیگر فعالیتها است.
۱۳۳٫ نوجوان را باید وادار نمود که خود مسئول حفظ وسائل شخصی و ابزارآلات سرگرمی خود باشد.
۱۳۴٫ نوجوان بدنبال برنامه های با ارزشی است که نیروی فراوان بدنی و احساسی خود را صرف آن نماید.
۱۳۵٫ نوجوان را باید ترغیب و تشویق نمود که مسئولیت حفظ تندرستی خود را عهده دار شود.
۱۳۶٫ نوجوان باید آزاد باشد تا روابط دوستانه عمیقی داشته باشد.
۱۳۷٫ مقبولیت و تایید نوجوان توسط دوستانش برای او اهمیت بسزایی دارد.
۱۳۸٫ در مورد اینکه چه مقدار آزادی باید داشته باشد، نوجوان خواستار شرکت در این تصمیم گیری است.
۱۳۹٫ نوجوان می خواهد که والدینش الگوهای رفتاری مطلوبی برای او باشند.
۱۴۰٫ نوجوان در این سن از فرصت سهیم شدن در برنامه ریزی ها و مسئولیتهای خانوادگی استقبال می نماید.
۱۴۱٫ در زمینه رشد آگاهی نسبت به مسائل و مشکلات اجتماعی و جامعه، نوجوان نیازمند هدف و تشویق می باشد.
۱۴۲٫ برای اینکه از نقطه نظرهای دیگران با اطلاع شود نوجوان علاوه بر پدر و مادر، خواستار روابط دوستانه با دیگر بزرگسالان است.
۱۴۳٫ گذشت و اغماض در برابر نیاز نوجوانان از نظر تندبودن- کله شقی و سروصدا و شلوغ کردن یک موضوع اساسی است.
۱۴۴٫ بعد از مدرسه و در ایام تعطیل مجتمع های ورزشی و مراکز جوانان باعث ایجاد علاقه در نوجوانان می شود و از بزه کاری آنها جلوگیری می کند.
۱۴۵٫ نوجوان باید پیرامون مسائل جنسی، آگاهیهای واقعی داشته باشد و نیز باید او را مطمئن ساخت که اینگونه احساسات چیزی نیست که از آنها بترسد.
۱۴۶٫ والدین باید به این نکته توجه کنند که پرخاشجویی و فاصله گرفتن نوجوان امری زودگذر است.
۱۴۷٫ در خلال ایام بیکاری بلند مدت جهت بررسی امور و اعمال خود خواستار صبر و شکیبایی است.
۱۴۸٫ نوجوانان دوست دارند بیشترین وقت خود را به فعالیتهای سرگرم کننده صرف کنند. فعالیتهای اجتماعی – تماشای تلویزیون- بازی- مطالعه- و گوش کردن به موسیقی
۱۴۹٫ تنهایی یکی از ویژگیهای زندگی نوجوانی است و نشانه نابهنجاری یا بیماری نیست.
۱۵۰٫ اختلاف و تعارض با برادر و خواهر، مثل اختلاف با پدر و مادر، برای آنها ناراحتی ایجاد می کند.
• نوجوانی دوره ای است که در آن خلق انسان زیاد تغییر می کند.
• تغییرات خلقی یکی از ویژگیهای بهنجار زندگی نوجوانی است.
• اگر به گفته های نوجوان اعتماد شود، به رغم داشتن خلق نوسانی خوشحال خواهد شد، زندگی خود را مثل دیگران اداره خواهد کرد و با زمینه های مختلف زندگی کاملا” سازگار خواهد بود.

منبع: کتاب «روش رفتار اولیاء و مربیان- با کودک و نوجوان در مراحل رشد» تنظیم کننده  مطلب : صدیقه  سرشکی- منتشر شده توسط مرکز ضایعات نخاعی جانبازان