مراقبت ضایعات نخاعی از مراحل حاد و اورژانس تا منزل

مقدمه و هدف :

صدمه طناب نخاعی یکی از ضایعات ماندگاری است که نیاز به مراقبت مداوم دارد. میزان صدمات نخاعی در سال در آمریکا ۶۸۰۰ مورد گزارش شده است و از ۴۰۰۰۰۰ – ۲۵۰۰۰۰ نفر که مبتلا به ضایعه نخاعی با دیگر اختلالات عملکرد بدن زندگی می کنند ۸۲% آنها مرد با میانگین سنی ۱۹ ساله هستند. بیشترین عامل نیز تصادف با موتور سیکلت ، فعالیتهای شدید، افتادن و ورزشها است. بعد از ۴۵ سالگی زمین خوردن یکی از عوامل ضایعه نخاعی است. ۴۵ درصد این صدمات باعث کوادری پلژی می شوند.

میزان متوسط زمان بستری بیماران کوادری پلژی در سال ۱۹۹۲ حدود ۹۵ روز با هزینه متوسط ۱۱۸/۹۰۰/۲ دلار بود . هدف درمان مستقیما” جهت پیشگیری و درمان عوارض معطوف می شود. بنابراین نه تنها خیلی از بیماران زنده می مانند بلکه احتمال افزایش طول عمر آنها نیز می رود. بر این اساس نیاز به پرستاری در منزل بطور چشمگیری افزایش پیدا کرده است.

این مهم است که در ابتدا به طناب نخاعی و بررسی عملکرد آنان توجه شود. طناب نخاعی در حدود ۱۸ اینچ طول دارد . اعصابی که در طناب نخاعی قرار دارند نرونهای حرکتی فوقانی نامیده می شوند.

بیشترین صدمات وقتی بوجود می آید که نیروی – شدید غیر مستقیمی به ستون مهره ها وارد بشود این نیرو ممکن است یک فلکسیون ناگهانی، فیبراکشن، فشردن شدن مهره یا حرکت چرخش ستون نخاعی باشد. صدمات مستقیم می تواند بعلت زخم ناشی از گلوله یا چاقو باشد. دانستن مکانسیم صدمه برای فراهم کردن بیحرکتی نخاع و جلوگیری از افزایش صدمه به طناب نخاعی مهم است.

در مرحله اول بعد از ضربه، طناب نخاعی نازک، متورم، حساس همراه با خونریزی و ترشح است. این ترشح شامل گلبولهای قرمز ، لنفوسیتها و پلاسماسل ها می باشد. این تغییرات در چندین سگمانت بالا و پایین تر از صدمه بوجود می آید. این مرحله به عنوان شوک نخاعی شناخته شده است. ادم پس از چندین هفته فروکش می کند و خویریزی جذب می شود. ترشحات بوسیله ماکروفاژها جایگزین می شود. این مرحله جبرانی ممکن است بمدت ۲ سال عامل تشکیل حفره و فیبروز بشود.

صدمه به کورد به دو قسمت کامل و ناقص تقسیم می شود.

بیشتر ضایعات نخاع گردنی کامل هستند در عوض بیشتر ضایعات کمری ناقص هستند. بعد از مرحله شوک نخاعی اگر ضایعه باعث برش مقطع عرضی بطور کامل بشود باعث اختلالات حسی و حرکتی دائمی و بی حسی اتونومیک پایین تر از سطح صدمه می شود.

ضایعات ناقص می تواند بدلیل مختلف کلینیکی باشد و به مسیر درگیر شده بستگی دارد. میزان صدمه با بررسی سطح عملکرد اندامها به تنهایی نیز قابل اندازه گیری است.

یک ضایعه بصورت کلسیفیکاسیون معمولا” سطح مهره را درگیر می کند. یک بیمار با صدمه بالای مهره C4 ممکن است مادام العمر نیاز به تنفس کمکی مثل تراکئوستومی داشته باشد.

بیمار با صدمه ناحیه C7-8 وابسته نیست و قادر است که حرکت دستها را کنترل بکند و غذا بخورد.

صدمه در ناحیه T12 بیمار ممکن است برای حرکت کردن در زمان کوتاهی احتیاج به چوب زیر بغل داشته باشد.

منبع : مقاله ” مراقبت ضایعات نخاعی از مراحل حاد و اورژانس تا منزل ” – معصومه شهرستانکی-بخش جراحی اعصاب، بیمارستان شهید مصطفی خمینی -دومین کنگره ضایعات نخاعی ایران ۷-۶ اسفند ماه ۱۳۸۱ – دانشگاه شاهد- دانشکده پزشکی