زخمهای فشاری در آسیبهای نخاعی

 زخمهای فشاری در افراد نخاعی باید خیلی جدی گرفته شوند ، اگر مورد بی توجهی  قرار گیرند ، می توانند منجر به قطع عضو و یا ودر حالتهای وخیم  باعث مرگ شوند . حتی زمانی که مراقبتهای زخم فشاری به خوبی  تحت مراقبت قرار می گیرند ، ممکن است عفونت کنند . نمونه بارز زخمهای فشاری عفونی شده ، کریستوفر ریو ( هنر پیشه سوپرمن ) بود که در اکتبر سال ۲۰۰۴ ، با وجود  بهترین مراقبتها به وسیله کارکنان متخصص بیمارستان وستچستر شمالی ، باز هم دچار زخمی شد که به شدت عفونت کرد . این موضوع ، به نوبه خود منجر به بروز یک حمله قلبی و کما گردید و باعث شد که بهبود پیدا نکند .

به بیماران دارای ضایعه نخاعی ، به شدت توصیه می شود که خودشان را از نظر وجود هر گونه علامت قرمزی و زخم روزانه کنترل کنند . این کار باید بصورت یک روال هر روزه همانند مسواک زدن انجام شود .

زخم های فشاری ، که به عنوان زخم بستر نیز شناخته می شوند ، شامل آسیب پوستی و بافتهای زیر آن هستند . زخم فشاری هنگامی ایجاد می شود که جریان خون حاوی اکسیژن و مواد غذایی به بافت متوقف می شود ، در نتیجه بافت دیگر اکسیژن و مواد مغذی دریافت نکرده و می میرد . اکسیژن و مواد مغذی ضروری برای حفظ سلامت بافت ضروری هستند . قراگیری بدن در یک وضعیت ثابت ، برای یک دوره طولانی می تواند روند تخریب پوست و بافت های تحت فشار را شروع کند . نیروهای اصطکاک و برشی و همچنین وجود رطوبت بیش از حد در سطح پوست می توانند احتمال بروز زخم فشار را افزایش دهند .

نیروها ی برشی (  ( shearing هنگامی  به وجود می آیند که نیرویی شبیه رنده کردن در سطح پوست ایجاد می شود . و اصطکاک ( friction )  هنگامی رخ می دهد که یک جابجایی بین پوست و سطحی که بدن روی آن قرار گرفته وجود داشته باشد .

به عنوان مثال ، در یک بیمار مبتلا به آسیب نخاعی ، هنگام تغییر وضعیت بر روی تخت ، از حالت نشسته به حالت تاق باز ، تنش های برشی در ناحیه استخوان ساکروم ایجاد می شوند . هنگامی که لغزش سطح بین پوست و تخت بوجود می آید ، اصطکاک القاء می شود . چنین وضعیت مشابهی را می توان در طی انتقال و از روی تخت به روی ویلچر و در محل سر خوردن فرد از روی یک سطح به روی یک سطح دیگر و به دلیل عدم بلند کردن کافی بدن توسط دستها به روشنی مشاهده نمود  .  نیروهای برشی و اصطکاک بر روی پوست می توانند باعث جداشدن لایه های پوست بین اپیدرم و درم شده و منجر به ایجاد تاول شوند .

یکی از واکنشهای طبیعی پوست نسبت به اصطکاک ایجاد پینه است . پینه ، ضخیم شدن لایه اپیدرم است که در پاسخ به اعمال بارهای اصطکاکی مکرر تشکیل می شود . در این خصوص ، واکنشهای فردی تنوع زیادی دارند .  در برخی از افراد یک اصطکاک ضعیف تاول ایجاد می کند ، در حالی که درعده ای ،  فورا” پینه به وجود می آید . بطورکلی پوست مرطوب تمایل بیشتری به ایجاد تاول دارد ، در حالی که پوست خشک متمایل به ایجاد پینه است  . توضیح بیشتر این است که پوست مرطوب در مقایسه با پوست خشک نیروهای اصطکاک بیشتری ایجاد می کند .

در افراد سیگاری نیز به دلیل کاهش جریان خون به پوست خطر ابتلا به زخم فشاری افزایش می یابد . نیکوتین یک ماده تنگ کننده عروق محسوب می شود و موجب کاهش جریان خون به پوست می شود .

کسانی که اضافه وزن دارند و یا مبتلا به دیابت هستند نیز بیشتر در معرض خطر زخم فشاری هستند .

در افراد دچار آسیب نخاعی ، فاکتور سن یک عامل موثردر تشکیل زخمهای فشاری است . ضخامت پوست با افزایش سن کمتر می شود. در اثر کاهش الاستین موجود در، میزان انعطاف پذیری آن کاهش می یابد . مشخص شده که  کلاژن ، پروتئوگلیکان و محتوای آب درون بافتها  ، و همچنین جریان خون ، همگی با افزایش سن کاهش می یابند ، که به طور کلی بصورت آتروفی پوست و بافت زمینه ای بروز پیدا می کنند . این موضوع به نوبه خود باعث می شود که پوست شکننده تر شده و نسبت به فشار ، اصطکاک و نیروهای  برش و در نتیجه آسیب پوستی حساس تر شود .

پیشگیری از زخمهای فشاری

افراد دچارآسیب نخاعی ممکن است ایجاد زخم فشاری را احساس نکنند ، بنابراین لازم است که وضعیت استقرار بدن خود  را طی فواصل زمانی منظم عوض کنند تا اجازه دهند گردش خون در تمام مناطق تحت فشاربرقرار شود . در افراد سالم ، هنگامی که شخص در وضعیت نشسته احساس ناراحتی می کند ، پیام هایی از سلولهای عصبی موجود در پوست ، از طریق نخاع به مغز فرستاده خواهد شد که نشان دهنده ناراحتی بوده ، ودر نتیجه تغییر وضعیت بدن شروع می شود . اما ، در یک فرد دچار آسیب نخاعی ، این پیام حسی در سطح آسیب مسدود شده ، و فرد معلول ممکن است ازاینکه پوست او در معرض خطر آسیب قرار گرفته بی اطلاع بماند .

پس از مراحل اولیه آسیب نخاعی ، فردی که در بستر تحت مراقبیت قرار می گیرد ،  نیاز به چرخش بدن به طرفین  دارد که باید توسط پرستاران انجام شود تا از فشار طولانی مدت روی بدن جلوگیری شود . بیماران در معرض خطر تشکیل زخم ممکن است نیاز باشد از تشک هایی استفاده کنند که برای تغییرتوزیع  فشار طراحی شده اند . در واقع  روی تخت ، اکثر مناطق بدن : از سر تا پا ، مناطق داخلی مفاصل زانو ، شکاف منطقه باسن ، قسمت خارجی استخوان لگن موسوم به  تروکانتر ، مچ دست ها، آرنج ها و استخوانهای کتف ( اسکاپولا ) ،  در معرض خطر ابتلا به زخم فشاری قرار دارند .

هنگامی که بیمار نخاعی بتواند روی ویلچر بنشیند ، طراحی تشکچه های سفارشی حاوی ژل یا هوا می توانند به توزیع مساوی فشار کمک کنند . علاوه بر این ، به بیماران ویلچری آموزش داده می شود به طور منظم حرکات کاهش فشار را  برای جلوگیری از آسیب پوستی انجام دهند . این ” کاهش فشار” ممکن است به شکل بالا کشیدن بدن برای افراد پاراپلژی یا جابجایی وزن برای افراد تترا پلژی (کوادری پلژی ) باشد. بطورکلی برای تمام بیماران آسیب نخاعی، مناطق خاجی و توبروزیته ساکرال ، بیشترین فشار رادر طول نشستن متحمل می شوند .

توجه داشته باشید که :

تحمل پوست در برابر فشارها و نیروهای پایدار و نیاز به افزایش نظارت در مدت فشار معمولا” به مرور زمان بیشتر می شود . مطلوب آن است که روند توانبخشی شامل سازگاری بافت پوست و نه صرفا” جلوگیری از آسیب در نظر گرفته شود . این برنامه در مرحله توانبخشی بعد از آسیب نخاعی کمک می کند که یک فرد به مرور زمان توانایی نشستن روی ویلچر را افزایش دهد . با گذشت زمان ، بافتهای عمقی در مناطق تحت تحمل فشار تغییر یافته ماهیت فیبری بیشتری پیدا می کنند، و در نتیجه نسبت به تحمل فشار، مقاوم ترمی شوند  .

ترجمه  و تنظیم از :  مهندس عباس کاشی ( e mail :  ohealth2007@yahoo.com )  منبع مورد استفاده  سایت : http://www.apparelyzed.com  –  مقاله : Spinal Cord Injury Pressure Sores – انتشار : انجمن معلولین ضایعات نخاعی استان تهران