حفظ سلامت دهان و دندان برای بیماران دچار آسیب نخاعی

دراین مقاله مطالب زیر را می خوانید :
• چالش های بهداشت دهان و دندان پس از آسیب نخاعی
• چرا بهداشت دهان و دندان پس از آسیب نخاعی خیلی مهم است ؟
• مسائل مربوط به دسترسی
• مسائل پزشکی
• پیدا کردن یک دندانپزشک

چالش های بهداشت دهان و دندان پس از آسیب نخاعی
همه ی ما می خواهیم که دندان های سالمی داشته باشیم و آنها را سالم نگه داریم  ، اما متاسفانه بسیاری از افراد مبتلا به آسیب نخاعی ، برای انجام این کار با مشکلاتی مواجه هستند . مهمترین چالشهائی که این افراد با آنها مواجه هستند ،از این قرارزیرند :
نظرسنجی ها نشان می دهند که مراقبت دندان به خاطر ” مشکلات دسترسی ” ، یکی از سخت ترین خدمات مراقبت های بهداشتی است که افراد مبتلا به آسیب نخاعی به آنها نیاز دارند .
بسیاری ازامکانات دندان پزشکان اعم از مطب ها ، اتاق های معاینه و صندلی های آنان و سایر امکانات مورد نیاز ممکن است قابل استفاده برای افراد ویلچری نباشند .
اکثر دندان پزشکان در مورد مراقبت از افراد مبتلا به آسیب نخاعی آموزش های لازم را ندیده اند و بسیاری از آنان در این زمینه تجربه چندانی ندارند و بسیاری از آنها ممکن است با نیازهای بهداشتی خاص و نگرانی های این گروه از افراد مطلع نباشند .
بسیاری از داروهایی که افراد دچارآسیب نخاعی به طور منظم مصرف می کنند ، می توانند آنها را نسبت به مشکلات دندانی مستعدتر کنند .
افراد مبتلا به تتراپلژی ( کوادری پلژی) ، به دلیل محدودیت هائی که دراستفاده از دستهای خود دارند ،  نمی توانند بدون کمک دیگران از نخ دندان یا مسواک استفاده نمایند .
ضرورت دارد که مراقبان بیماران نخاعی توسط متخصصان دندان پزشکی ، در مورد نحوه مراقبت از دندان آنها  به درستی  آموزشهای لازم را فرا بگیرند .

چرا بهداشت دهان و دندان پس از آسیب نخاعی خیلی مهم است؟
دکتر بارت جانسون ، متخصص و جراح دندانپزشک و رئیس بخش مراقبتهای ویژه سیاتل که در زمینه مراقبت از دندان افراد نیازمند به مراقبتهای ویژه پزشکی و جسمی تخصص دارد می گوید :  وضعیت دندان ها و لثه های فرد به روشهای مختلفی می تواند بر روی سلامت کلی افراد تاثیر گذار باشد .
عدم مراقبت کافی از دندانها می تواند باعث ایجاد باکتری در دهان شده و التهاب مزمن لثه ها را سبب می گرد که هر دوی این مشکلات موجب می شوند که سیستم ایمنی بدن تضعیف شده و فرد در معرض خطر یکسری مشکلات بهداشتی مانند بیماریهای قلبی یا مشکلات بهبودی قرار گیرد . افراد مبتلا به آسیب نخاعی در شرایطی قرار دارند که نسبت عوارض ثانویه مستعد تر هستند  ، از این روحفظ  بهداشت وسلامت دهان و دندان برای آنان از اهمیت ویژه ای برخوردار است  .

مشکلات دسترسی
بسیاری از ساختمانها و مطبهای دندانپزشکی به راحتی نمی توانند در دسترس افراد ویلچری قرار بگیرند  . استاندارد های مربوط به اتاقهای معمولی دندانپزشکی برای ویلچرها خیلی کوچک در نظر گرفته شده  و معمولا” بیماران مجبورند که از روی ویلچر به روی صندلی معاینه جابجا شوند . اگر افراد خودشان نتوانند بطور مستقل جابجا شوند ، نیاز به کمک خواهند داشت . و این درحالی است که اکثر متخصصان دندان پزشکی در زمینه ی فنون جابجائی ایمن از روی ویلچر به روی صندلی مطب اطلاعات چندانی نداشته و آموزشهای لازم را ندیده اند .
دکتر جانسون می گوید : ” ما همه روزه تعداد نسبتا” زیادی از بیماران نخاعی را می بینیم ، که معمولا” به دلیل کافی نبودن اندازه مطبهای دیگر و یا در دسترس نبودن آنها به مرکز ما مراجعه می کنند ” . او و همکارش ، وینستون امی (Amy Winston)  از همان ابتدا مطب شان را متناسب با نیازهای خاص بیماران طراحی نموده اند . مطب آنها در ساختمانی نو و در نزدیکی دانشگاه ویلیج واقع شده و اتاقهای آنها جا دار و بزرگ با درگاه های عریض ، دربهای اتوماتیک مجهز به دکمه های فشاری است . همچنین پرسنل آنها در زمینه ی روشهای جابجائی نیز به خوبی آموزش دیده اند . با این وجود امکانات آنها طوری طراحی شده که در اکثر موارد ، بیماران می توانند روی ویلچر خود باقی بمانند و نیازی به جابجا شدن ندارند .
دکتر جانسون می گوید : ” افراد ویلچری می توانند ویلچرشان را در اتاقهای بزرگ ما به راحتی برانند ، دور بزنند و به پشت خم کنند ، و ما هم می توانیم تمام تجهیزات را به سمت آنان حرکت دهیم “.  در مواردی که اقدامات درمانی بیشتری لازم باشد ، می توانیم برای جابجانمودن بیمار بر روی صندلیهای دندان پزشکی از بالابرهایمان استفاده کنیم .” . همچنین دستگاه اشعه ایکس ویژه ای داریم که با آن تصویر برداریهای کامل دهان و دندان را انجام می دهیم و قابلیت چرخش به محلهای مورد نظر را دارد ، بنابراین بیمار می تواند به راحتی روی ویلچرش بماند.
پوشش بیمه
شاید موضوع پوشش بیمه ، یکی از موانع مهم موجود جهت رفع مشکلات دندانپزشکی افراد نخاعی باشد . بسیاری از بیماران مبتلا به آسیب نخاعی ، به دلیل هزینه های بالای مراقبتی ، در پرداخت هزینه های جاری خود با محدودیت مواجهه می شوند . از طرفی بسیاری از دندانپزشکان با بیمه قرارداد ندارند یا اینکه بیمه های تحت پوشش دندان پزشکی بسیار پائین تر از آن چیزی است که باید هزینه کنند . با این حال مرکز دندانپزشکی سیاتل تسهیلات خاصی را برا ی افرا د ناتوان و نیازمند به مراقبت های ویژه قائل شده است .

مسائل پزشکی
دکتر آمی وینستون (Amy Winston ) و راب کاگ هیل (Rob Coghill  ) دستیار مراقبتهای دندانپزشکی سیاتل معتقدند که : بسیاری از دندانپزشکان با نیازهای پزشکی منحصر به فرد بیماران مبتلا به آسیب نخاعی آشنا نیستند . در یک مطالعه ی تحقیقاتی که انجام شده مشخص گردیده که ۹۰ درصد از متخصصان دندان پزشکی با واژه ی اتونومیک دیس رفلکسی آشنا نیستند . از آنجائی که می دانیم ، بروز اتونومیک دیس رفلکسی به هنگام دندانپزشکی می تواند یک چالش مهم باشد ، از این روی ما این گونه بیماران را دائما” تحت نظر قرار داده و فشار خون آنها را بطور مرتب چک می کنیم . دکتر وینستون می گوید: ” اکثر افراد نخاعی می توانند بروز آن را زودتر احساس کنند ، بنابراین آنها  می توانند به ما بگویند و ما می توانیم جلوی این روند را بگیریم یا از داروها ی ضروری استفاده کنیم “.
برخی ازداروهای مورد مصرف آسیب دیدگان نخاعی می توانند برروی سلامت دهان و دندان آنان تاثیرگذار باشند . داروهای ضد اسپاسم و داروهای ضد دردهای مزمن ،  اغلب باعث خشکی دهان می شوند . جانسون توضیح می دهد که : ” بزاق دهان می تواند به خنثی کردن باکتری های دهان کمک کند ، بنابراین از آنجائی که بزاق  با مصرف این داروها کاهش می یابد ، پوسیدگی دندانها  در این افراد نسبتا”  شایع تر است ” .
دکتر جانسون و تیمش به این موضوعات توجه خاصی دارند و برای آموزش بیماران در خصوص روشهای مناسب تمیز کردن دهان و دندان وقت زیادی را صرف می کنند . آنها در عین حال که مسواک زدن برای افراد نخاعی ممکن است دشوار به نظر برسد ، راه حل های ساده ای مانند چسباندن مسواک در یک توپ تنیس یا استفاده از تسمه و نوار چسب و از این قبیل روشها را ارائه می کنند .
آنها همیشه بیماران را تشویق می کنند تا مراقبان خود را نیزهمراه بیاورند تا در مورد نحوه ی صحیح مراقبت از دهان و دندان آموزشهای لازم را فرا بگیرند .
دندانپزشکان برای تقویت دندانها ی بیمارانی که خطر پوسیدگی دندان آنها زیاد است ، فلوراید تجویزمی کنند . با این حال به منظور ارائه ی بهتر خدمات به افراد  ویلچری، ابتدا باید دندانپزشک ، سوابق دقیق پزشکی بیمار را بگیرد و از تمام داروهایی که بیمار مصرف می کند، آگاه شود . همچنین باید نسبت به عملکرد جسمی فرد و سایر عوارض پزشکی او از جمله اسپاسم یا نیاز به فنون کاهش فشار که امکان دارد بر روی معاینه دندانها تاثیر گذار باشند ، مطلع گردد .
دکترجانسون می گوید: ” دندانپزشکان این مرکز بصورت مکتوب طی گزارش مشروحی ، علل ویزیتهای اضافی برای تمیز سازی و یا سایر خدمات مورد نیاز افراد نخاعی را به شرکت های بیمه اعلام می نمایند . این موضوع زمان زیادی را می طلبد ، با اینحال دندانپزشکان ما این کار را به خوبی  انجام می دهند . مرکز ما توانائی صرف این  زمان لازم  را دارد و ما می توانیم قرار ملاقات های طولانی تری را هماهنگ کنیم “.
زمان مراجعه افراد نخاعی به دندانپزشک
سئوالی که بطور رایج مطرح می باشد این است که : کسی که آسیب نخاعی دارد ، هر چند وقت یکبار باید برای امورمربوط به مراقبت از دندان خود اقدام کند ” . دکتر وینستون می گوید : ” این موضوع از فردی به فرد دیگر متفاوت است. اگر کسی یک مدت طولانی به دندانپزشک مراجعه نکرده باشد ، ممکن است ویزیتها را با هر سه ماه یکبار شروع کنیم و نحوه مراقبتها را به آنها آموزش دهیم .
از آنجایی که بیشتر بیماران از راههای دور به مرکز سیاتل مراجعه می کنند  ، بیشتر آنها اغلب ترجیح می دهند که چند روزی را در سیاتل اقامت کنند تا تمام کارهای دندانپزشکی شان انجام شود . معمولا” عمده کار آنها طی یک یا دو روز انجام می شود . وینستون توضیح می دهد که : ” بعد از آن  بیماران می توانند بیشترکارهای مربوط به حفظ و نگهداری دندانهایشان  را درهمان محل  زندگی خود انجام دهند .”
برای کارهای دندانپزشکی که زمان زیادی نیاز دارد ، یعنی قرار است کار فرد در حالت نشسته و در شرایط هوشیاری انجام شود ، ترکیبی از آرام بخش ها وشل کننده های عضلانی و مواد مسکن به صورت داخل وریدی در نظر گرفته  می شود . اینکارباعث آرامش وراحتی بیشتر بیمار می شود و باعث می گردد که دندانپزشک بتواند کار بهتر و بیشتری را انجام دهد . مواقعی که بیهوشی عمومی هم نیاز باشد ، یک متخصص بیهوشی بصورت دو روز در هفته در این مرکز حاضر خواهد شد.
جانسون و وینستون از سال ۲۰۰۷ هیئت علمی دانشگاه واشنگتن بودند . آنها مرکز دندانپزشکی مراقبت های ویژه سیاتل  را در ژانویه سال بعد افتتاح نمودند . حدود ۸۰ درصد از کارهای خود را برروی بیماران مبتلا به مشکلات پزشکی پیچیده ی  و یا بیماران با نیازهای خاص انجام داده اند .
جانسون آموزش های مداوم جامعه دندانپزشکی ، مرتبط با بیماران نیازمند به درمانهای پیچیده را نیز ارائه می دهند و غالبا” درمورد نیازهای خاص به دندانپزشکان محلی مشاوره می دهند . این کار آنان یکی از تسهیلات آموزشی برای دستیاران دندانپزشکی مرکز پزشکی سوئد محسوب می شود .
پیدا کردن یک دندانپزشک
موضوع مهم این است که افراد نخاعی نه تنها باید دندانپزشکی را پیدا کنند که مطب آنها قابل دسترسی باشد ، بلکه تمایل به کار کردن بر روی دندانهای آنها و نیازهای فردی آنان نیز داشته باشد . بیشتر دندانپزشکان متخصص در زمینه ی افراد دارای نیازهای خاص ، در زمینه ی کار با این افراد ابراز علاقه  نموده اند . دکتر جانسون پیشنهاد می کند : ” هنگام جستجو برای یک دندانپزشک ، ببینید که آیا آنها آموزشهای اضافی یا دوره مراقبتهای مربوط به بیماران خاص را در دوره بیمارستان خود دیده اند یا خیر “.  همچنین شما می توانید به وب سایتهای آنان مراجعه کرده و رزومه آنها را چک کنید تا از سوابق و تخصص آنها آگاهی پیدا کنید . اما معمولا” دندانپزشکان بیمارستان ها بعد از طی دوره دندانپزشکی هم  نیازمند آموزشهای اضافی هستند .

منبع مورد استفاده :   سایت : http://sci.washington.edu –  تهیه و تنظیم : مهندس عباس کاشی ( e mail : ealth2007@yahoo.com)  – تیر ماه سال ۱۳۹۱ – انتشار : انجمن معلولین ضایعات نخاعی استان تهران