اهمیت تغذیه در بیماران دچار ناتوانی

اینکه سلامتی بدن بستگی به تغذیه خوب دارد ، از بدیهیات است  . غذا بر روی ظاهر ، احساس و نحوه فعالیت و کار بدن ما تاثیر می گذارد . خوردن درست باعث تامین انرژی کافی و ارتقاء سیستم ایمنی بدن شده و ما را در وزنی مناسب نگه می دارد ،  در نتیجه هماهنگی تمام سیستم های بدن حفظ می شود . از سوی دیگر تغذیه غلط  می تواند منجر به افزایش وزن، دیابت، بیماری های قلبی، سرطان و دیگر عوارض و بیماری  شود که امروزه موسوم به “بیماری تمدن ” است .

اما تغذیه خوب و متعادل برای افرادی که فلج می شوند ، اهمیت بیشتری پیدا می کند . از این رو ، بدلیل تغییراتی که بعد از آسیب دیدگی یا بیماری در بدن ایجاد می شود ، مهم تر است که بیشتر از قبل به موضوع تغذیه توجه شود . چرا که تغذیه در حفظ سلامت این افراد  نقش مهمتری را بازی می کند .
پس از آسیب نخاعی ، بیشتر افراد مقداری از وزن بدن خود را از دست می دهند . آسیب های ایجاد شده در بدن ، فشار زیادی را بر بدن وارد می کند ، چرا که بدن از انرژی و مواد مغذی خود برای بازسازی و بهبود ضایعات ایجاد شده استفاده می کند . استرس میزان سوخت و ساز را افزایش می دهد و بدن سریع تر کالری می سوزاند . به علاوه ، بسیاری از کسانی که به تازگی آسیب دیده اند ، قادر به خوردن یک رژیم غذایی معمولی نیستند . چراکه – برای حدود یک ماه – عضلات آنها دچار آتروفی شده و کاهش وزن ادامه می یابد . پس از آن ، این مشکل بیش از چند کیلوگرم نیست . افراد دچار آسیب نخاعی مستعد کم تحرکی و بی فعالیتی هستند و در نتیجه کالری نمی سوزانند . این مسئله به معنای این است که آنها در مسیر چاقی واضافه وزن قرار می گیرند.
در مقایسه با مردم عادی ، افراد مبتلا به آسیب های نخاعی بیشتر از بقیه  در معرض دو مشکل مربوط به رژیم غذایی یعنی بیماری قلبی و دیابت  قرار دارند . به دلایلی که کاملا شناخته شده نیست ، شیمی خون در این افراد دچار اختلال می شود  : بطوری که تحمل انسولین بدن آنها بیش از حد بالا خواهد بود . ( بدن بیشتر و بیشتر هورمون انسولین تولیدمی کند تا انرژی را به بافت های بدن  انتقال دهد . این موضوع یکی از راه های ابتلا به دیابت محسوب می شود) . در همین حال ، کلسترول ” بد ” و تری گلیسیرید نیز بیش از حد بالا رفته و میزان کلسترول “خوب” خیلی کم می شود .
هیچ دستورالعمل مشخصی برای افراد مبتلا به آسیب نخاعی برای مدیریت مشخصات سوخت و ساز بدن آنها وجود ندارد. و بطورکلی توصیه بر آن چیزی است که پزشکان برای همه می گویند که شامل :

• شیوه زندگی  متعادل
• پرخوری نکردن
• انجام برخی ورزش ها
• نکشیدن سیگار
• عدم اضافه وزن

در مورد بعضی ها ، فقط موضوع موادغذائی مطرح نیست ، بلکه روش تامین غذا نیز برای آنها مهم است . افراد دچار اسکلروزیس آمیوتروفیک جانبی (amyotrophic lateral sclerosis )  و افراد مبتلا به عوارض ایجاد کننده مشکلات بلع ، باید قوام و بافت مواد غذایی خود را نیزتنظیم کنند .  در این افراد ، مواد غذایی مصرفی باید نرم تر باشند و به قطعات کوچکتر برش داده شوند  تا فرد بتواند باحداقل جویدن آنها را به داخل گلو سرازیر کنند . اگر غذا یا نوشیدنی ها بیش از حد روان باشند ، از جمله برخی از مایعات ، می توانند وارد راههای هوایی و ریه ها شده و باعث ایجاد سرفه شوند . اگر مواد غذایی بیش از حد خشک باشند ، مانند نان تست ، ممکن است منجر به تحریک گلو و سرفه شوند . این مشکل را می توان اغلب با اضافه کردن کره ، مربا ، و غیره برطرف نمود.  غذاهایی که ممکن است راحت تر مدیریت شوند عبارتند از کاستارد ها ، شربت ، پودینگ ، ماست ساده ، میوه کنسرو شده، سیب، نان تست با کره ، مرغ تیره ، ماهی قزل آلا ، سوپ سفت حل شود، تخم مرغ درهم ، و پوره سیب زمینی . از خوردن غذاهای که باید اجتناب  کنید : غذاهای خیلی  تند یا اسیدی ، نان نرم ، شیرینی جات، بیسکویت ، غلات خشک ، کراکر گراهام (graham crackers) ، کره بادام زمینی، کاهو، کرفس، برنج و میوه ها و سبزیجات با پوست و یا دانه (نخود، ذرت، سیب، انواع توت ها).
کنترل روده مستقیما” با رژیم غذایی ارتباط دارد . در افراد نخاعی ، از آنجا که پیامهای ارسالی از مغز که کنترل حرکات عضلانی روده را انجام می دهند ، مختل می شوند ، حرکت مواد غذایی از میان روده ها با مشکل مواجه می شود . در این افراد یک رژیم غذایی غنی از فیبر – روزانه ۲۵ تا ۳۵ گرم – و مصرف مقدار زیادی مایعات توصیه می شود . حقیقت این است که منابع فیبر خیلی زیاد هستند . که عبارتند از : سبزیجات ، میوه ها، آجیل ، ذرت بو داده . برخی از مردم هم مکمل هائی مانند متاموسیل مصرف می کنند. آن چه که باید این افراد از خوردن آن پرهیز کنند : غذاهای چرب  است . چرا که غذاهای چرب نمی توانند به راحتی از میان روده ها عبور کنند .

در برخی از افراد دچار فلج حاصل از بیماری هایی مانند  MS ، رژیم غذایی و تغذیه تقریبا ”  تبدیل به یک مسئله اعتقادی می شود ، گرچه این موضوع مطمئنا” بدون سردرگمی و جنجال نیست  . برای مثال ، برای رژیم غذایی مخصوص افراد مبتلا به MS  طرفداران زیادی وجود دارد . انجمن ملی MS  توصیه بر برنامه هرم غذایی استاندارد دارای غذای کم چرب ، و غنی از کربوهیدرات و حاوی انواع غلات ، میوه ها و سبزیجات دارد . اما رژیم غذایی سوانک MS ، که توسط دکتر اورگان حدود ۵۰ سال پیش تجویز شده شامل یک رژِیم کاملا” عاری از چربی ، و فاقد فروارده های لبنی معمولی است . روی سوانک (Roy Swank ) ادعا کرده است : به منظور کاهش تعداد و شدت عود بیماران مبتلا به MS  باید چربی حیوانی را از رژیم غذایی آنها حذف نمود – و این اولین گام ضروری برای هر فرد مبتلا به MS  محسوب می شود .
راجر مک دوگال ، نویسنده هالیوود که در دهه ۱۹۵۰ نامزد جایزه اسکار شد ، دچار یک مورد شدید از MS  گردید- بطوری که پاهایش فلج شد، او تقریبا” نابینا شد ، وهیچ صدایی را هم نمی شنید . اما توانست با استفاده از یک رژیم غذایی غنی از پروتئین بالا، و کم کربوهیدرات که موسوم  به”رژیم غذایی پارینه سنگی ” (Paleolithic diet) بود ، روند بهبودی خود را بطور کامل طی کرد .

ترجمه  و تنظیم از : مهندس عباس کاشی ( e mail :  ohealth2007@yahoo.com )؛  منبع مورد استفاده  ؛  سایت : http://www.christopherreeve.org – مقاله :  Nutrition – انتشار: انجمن معلولین ضایعات نخاعی استان تهران